Stráňany

Stráňany

Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Lubowla
Starosta	Viera Kravčáková[1]
Powierzchnia	11,61[2] km²
Wysokość	640 m n.p.m.
Populacja • liczba ludności	192 (31 grudnia 2017)
Nr kierunkowy	052
Kod pocztowy	065 33 (pošta Veľký Lipník)
Tablice rejestracyjne	SL
Położenie na mapie kraju preszowskiego Stráňany
Położenie na mapie Słowacji Stráňany
49°22′N 20°32′E/49,366667 20,533333
Strona internetowa

Kościół greckokatolicki

Stráňany (do 1948 Folvark, węg. Nagymajor, do 1899 Folyvárk, niem. Vorwerk, ukr. Страняни) – wieś (obec) na Słowacji w powiecie Lubowla w kraju preszowskim.

Położenie geograficzne i turystyka

Niewielka miejscowość położona jest w górnej części głębokiej doliny Lipnika, na wysokości 620–670 m n.p.m. u podnóży Kiczery. Płynący dnem tej doliny Lipnik oddziela Pieniny, a dokładniej Grupę Golicy i Małe Pieniny od Magury Spiskiej. Przez miejscowość prowadzi droga krajowa II kategorii nr 543 z Czerwonego Klasztoru do miejscowości Gniazda, gdzie krzyżuje się z drogą krajową nr 77 (do miejscowości Stara Lubowla lub Biała Spiska).

Historia

Miejscowość założona została przez Łemków jako wysunięty na wschód przysiółek Wielkiego Lipnika. W języku łemkowskim miała nazwę Folwark, w początkowym bowiem okresie istnienia tej osady był w niej folwark należący do rodu Györgyów i Horváthów-Stansithów. Obecna nazwa została wprowadzona dopiero w 1948. Ok. 1567 osadzili się Wołosi. Ok. 1700 miejscowość miała już 220 mieszkańców wyznania greckokatolickiego. Spis kościelny z 1913 podaje, że mieszkało tutaj 640 grekokatolików, 7 rzymskich katolików i 10 Żydów.

Mieszkańcy zajmowali się typowymi dla Łemków zajęciami; uprawą roli i pasterstwem, a mężczyźni aż do II wojny światowej dorabiali wędrownym druciarstwem. Długo zachował się tutaj ludowy folklor, jeszcze do 2000 zobaczyć można było krowie zaprzęgi do prac polowych i zwózki plonów. Miejscowość ma typową dla Spiszu zwartą zabudowę.

Zabytki

W środku miejscowości, po południowej stronie Lipnika stoi murowana cerkiew pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny. Wybudowana została w 1857 w miejsce wcześniejszej, drewnianej. Ma ona dość nowoczesny wystrój, ale zachowany został pełny ikonostas.

Szlaki turystyczne

zielony ze Stranian na Przełęcz Korbalową. Tutaj szlak rozdziela się; jedna nitka prowadzi przez Wysokie Skałki i Wąwóz Homole do Jaworek, druga na wzniesienia Magury Spiskiej.

Przypisy

Bibliografia

• Józef Nyka: Pieniny. Przewodnik. Wyd. IX. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-4-8.
• Pieniny polskie i słowackie. Mapa 1:20 000. Wrocław: Wyd. Kartograficzne Eko-Graf, 2000. ISBN 83-86645-38-5.