Stróże Małe

Stróże Małe

wieś
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Sanok
Liczba ludności (2021)	374[1]
Strefa numeracyjna	13
Kod pocztowy	38-500[2]
Tablice rejestracyjne	RSA
SIMC	0359698[3]
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok Stróże Małe
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stróże Małe
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Stróże Małe
Położenie na mapie powiatu sanockiego Stróże Małe
49°32′22″N 22°10′54″E/49,539444 22,181667

Stróże Małe – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok^[3][4].

Historia

Według przekazów nazwa wsi mogła pochodzić od dawnych straży na rzecz zamku w Sanoku, pełnionych na okolicznych wzgórzach^[5]. Strażnicy mieli osiedlić się w dolinach nad potokami i stąd przyjęto nazwy wsi Stróże Małe i Wielkie^[5].

W XV wieku Dupplex Stroscha, Strosze^[6]. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego^[7], w drugiej połowie XVII wieku należała dzierżawy Sanoczek starostwa sanockiego^[8].

W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej Stróże Małe i Stróże Wielkie był Jan Tchorznicki (zm. 1868)^[9][10]

. Później obiema wsiami władali spadkobiercy Jana Tchorznickiego^[11]. W 1886 właścicielami Stróży Małych byli spadkobiercy Kornelii Tchórznickiej^[12]. W 1890 właścicielkami tabularnymi dóbr we wsi były Józefa Rylska, Maria Szeliska i Teofila Tchórznicka^[13][6], w 1897, 1904 Józefa Rylska^[14][15]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar leśny 185 ha^[16]. Spadkobiercą majątku został Aleksander Mniszek-Tchorznicki^{[17][18][16][19][20]}, który w 1911 jako właściciel tabularny posiadał 133 ha^[21].

W Stróżach Małych znajduje się kapliczka murowana z początku XIX wieku^[22]. We wsi istnieje Kościół Matki Boskiej Bolesnej, jako kaplica przynależący do parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku (wcześniej przynależący do parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sanoku, dekretem z 14 sierpnia 1958 włączony do parafii Przemienienia Pańskiego^[23]). W 1895 we wsi został wywiercony szyb naftowy o głębokości 315 m, należący do Anglika Perkinsa^[24].

Pod koniec XIX wieku obie wsie Stróże leżały w odległości 3,7 km od Sanoka, nad potokami uchodzącymi do rzeki San w tym mieście^[6]. Leżały na wschodnim stoku pasma górskiego, zarośniętego lasem bukowym^[6]. Stróże Małe były wówczas położone na wzniesieniu o wysokości 351 m n.p.m.^[6]. Około 1890 we wsi było 47 domów i 280 mieszkańców (z czego 274 wyznania rzymskokatolickiego i 6 wyznania izraelickiego)^[6].

W 1913 w Sanoku została ustanowiona ulica Stróżecka (późniejsza ul. Stanisława Konarskiego)^[25].

Do 1939 wieś zamieszkiwali Polacy i Rusini, określający siebie jako Rusnaki^[5]. Było wówczas około 67 numerów domów^[26]. Ludność wynosiła wtedy 415 osób, prawie wyłącznie wyznania greckokatolickiego, zaś 7 mieszkańców było wyznania rzymskokatolickiego^[5]. Posługiwali się oni językiem polskim oraz ruskim z domieszką polskiego^[5]. Ludność zajmowała się uprawą roli o charakterze małorolnym^[27]. We wsi powszechne było pozdrowienie Sława Izusu Chrystu^[26].

Przez wieś przepływało wtedy dwa potoki^[5]. Przed 1939 we wsi została postawiona kapliczka prywatna^[28]. We wsi funkcjonowała szkoła^[29]. We wcześniejszych latach istniała czytelnia Proswity, którą zamknięto z uwagi na działalność komunistyczną^[26].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Został założony klub piłkarski, LKS Płowce/Stróże Małe, który funkcjonuje w ramach wsi Płowce i Stróże Małe^[30].

Przypisy

Bibliografia

• Archiwum miasteczek i wsi pow. sanockiego, leskiego, ustrzyckiego. Kwestionariusze z badania środowiska. Stróże Małe. 1939, s. 1-9.