Stróże Wielkie
| Artykuł | 49°31′32″N 22°11′59″E |
|---|---|
| - błąd | 39 m |
| WD | 49°33'N, 22°9'E |
| - błąd | 19393 m |
| Odległość | 910 m |
| osada | |
 Stróże Wielkie – główna arteria | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) | 73[1] |
| Strefa numeracyjna | 13 |
| Kod pocztowy | 38-500[2] |
| Tablice rejestracyjne | RSA |
| SIMC | 0359706[3] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Sanok _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Sanok") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu sanockiego  | |
 49°31′32″N 22°11′59″E/49,525556 22,199722 | |
Stróże Wielkie – osada w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Sanok[3][4].
Historia
Według przekazów nazwa wsi mogła pochodzić od dawnych straży na rzecz zamku w Sanoku, pełnionych na okolicznych wzgórzach[5]. Strażnicy mieli osiedlić się w dolinach nad potokami i stąd przyjęto nazwy wsi Stróże Małe i Wielkie[5].
W XV wieku Dupplex Stroscha, Strosze[6]. Stróże Małe i Stróże Wielkie istniały już w 1443 roku i należały do Jana Swynarskiego i jego żony Elżbiety, którzy je odstąpili Mathiasowiczowi de Humpniska. Obie wsie dostarczają świadków w różnych procesach, a w 1445 i 1448 naprawiają przełęcze w parkanie otaczającym zamek sanocki. Wieś królewska położona na przełomie XVI i XVII wieku w ziemi sanockiej województwa ruskiego[7], w drugiej połowie XVII wieku należała do dzierżawy Sanoczek starostwa sanockiego[8].
W XIX wieku do końca życia właścicielem posiadłości tabularnej Stróże Małe i Stróże Wielkie był Jan Tchorznicki (zm. 1868)[9]. Później obiema wsiami władali spadkobiercy Jana Tchorznickiego[10]. W 1886 właścicielką Stróży Małych byli spadkobiercy Kornelii Tchórznickiej[11]. Na przełomie XIX/XX wieku właścicielką tabularną dóbr we wsi była Józefa Rylska[12][13][14]. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z 1890 podawał, że: Stróże Wielkie składały się z 59 domów i 365 mieszkańców (353 gr.-kat., 9 rz.-kat. 3 moj.); Stróże Małe liczyły 47 domów i 280 mieszkańców (274 rz.-kat., 6 moj.). Chaty w obu wsiach były blisko siebie zabudowane, tworząc nieregularne, równoległe ulice[15]. W 1905 Józefa Rylska posiadała we wsi obszar leśny 133 ha[16]. Spadkobiercą majątku został Aleksander Mniszek-Tchorznicki[17][18][16][19][20], który w 1911 jako właściciel tabularny posiadał 133 ha[21].
Pod koniec XIX wieku obie wsie Stróże leżały w odległości 3,7 km od Sanoka, nad potokami uchodzącymi do rzeki San w tym mieście[6]. Leżały na wschodnim stoku pasma górskiego, zarośniętego lasem bukowym[6]. Stróże Wielkie były wówczas położone na wzniesieniu o wysokości 370 m n.p.m.[6]. Około 1890 we wsi było 59 domów i 365 mieszkańców (z czego 353 wyznania greckokatolickiego, 9 wyznania rzymskokatolickiego i 3 wyznania izraelickiego)[6].
W Stróżach Wielkich była parafia greckokatolicka z drewnianą cerkwią[6] pw. Proroka Eliasza z 1660, zniszczoną po 1947.
We wsi urodził się nauczyciel dr Michał Ładyżyński. W Stróżach 1895 został wywiercony szyb naftowy o głębokości 315 m, należący do Anglika Perkinsa[22].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Obecna zabudowa wioski koncentruje się przy głównej drodze, wzdłuż której w okresie PRL ulokowano budynki gospodarcze PGR i bloki mieszkalne dla pracowników.
Przypisy
- ↑ Raport o stanie gminy Sanok za 2020 rok, Biuletyn Informacji Publicznej Urząd Gminy Sanok, 6 maja 2021, s. 7 [dostęp 2022-02-08] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1211 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b Archiwum SM 1939 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f Stróże Małe i Wielkie (4), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 412..
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie , [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 4.
- ↑ Lustracja województwa ruskiego 1661-1665. Cz. 1, Ziemia Przemyska i Sanocka, wydali Kazimierz Arłamowski i Wanda Kaput, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 256.
- ↑ Hipolit Stupnicki: Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 210.
- ↑ Konrad Orzechowski: Przewodnik statystyczno topograficzny i skorowidz obejmujący wszystkie miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi W.X. Krakowskiem i X. Bukowinie, według najświeższych skazówek urzędowych. Kraków: 1872, s. 80.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielk. Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Złoczów: 1886, s. 187.
- ↑ Tadeusz Pilat: Skorowidz dóbr tabularnych w Galicyi z Wielkiem Ks. Krakowskiem. Lwów: 1890, s. 200.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księs. Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1897, s. 184.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkim Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1904, s. 170.
- ↑ Stróże (4) ''S. Małe i Wielkie'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 412.
- ↑ a b Alojzy Zielecki, Życie gospodarcze, W epoce autonomii galicyjskiej, w: Sanok. Dzieje miasta Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995. s. 405.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1914, s. 159.
- ↑ Jan Bigo: Najnowszy skorowidz wszystkich miejscowości z przysiółkami w Królestwie Galicyi, Wielkiem Księstwie Krakowskiem i Księstwie Bukowińskiem z uwzględnieniem wszystkich dotąd zaszłych zmian terytoryalnych kraju. Lwów: 1918, s. 159.
- ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 215.
- ↑ Edward Zając, Szkice z dziejów Sanoka, Sanok 1998, s. 164.
- ↑ Skorowidz powiatu sanockiego wydany na podstawie dat zebranych w roku 1911. Sanok: 1911, s. 20.
- ↑ Kronika. „Gazeta Sanocka”. Nr 32, s. 3, 10 listopada 1895.
Bibliografia
- Archiwum miasteczek i wsi pow. sanockiego, leskiego, ustrzyckiego. Kwestionariusze z badania środowiska. Stróże Małe. 1939, s. 1-9.
| Wsie | |
|---|---|
| Osada | |
| Integralne. części wsi |
|
| Była wieś |
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
Herb gminy Sanok