Strój kurpiowski

Strój kurpiowski – strój ludowy obszaru Mazowsza, przybierany przez Kurpiów. Strój jest zróżnicowany regionalnie, tj. Kurpie Puszczy Zielonej^[1] i Puszczy Białej^[2] mają odmienne stroje.

Strój męski

Ubiór męski to przede wszystkim biała samodziałowa koszula, na którą wkładano kamizelkę, oraz spodnie sukienne podtrzymywane wąskim paskiem z surowej skóry. Kamizele były wykonywane z cienkiego samodziału i podbite podszewką, spodnie były z reguły wpuszczane w cholewy butów. Początkowo noszono białe spodnie, potem w kolorze sukmany. Ubiór uzupełnia "letniak" (spencerek – "lejbik"), wkładany na koszulę pod sukmanę^[3]. Sukmana jest najbardziej charakterystyczną częścią odzieży męskiej. Ma ona niewielki kołnierz i kieszenie wykończone na brzegach czarną tasiemką. Na terenie całej Puszczy Białej były dwa rodzaje sukman z tzw. "chlapkami" oraz z "potrzebami", tj. wyłogami i kieszeniami, które były cięte skośno lub poziomo. Sukmany są koloru ciemnosiwego ze stojącym kołnierzem, niewielkimi klapkami na piersiach zdobione szamerowaniem. Na co dzień Kurpie przepasują je czarnym lub granatowym pasem, a w dni świąteczne różnokolorowym pasem wełnianym. Latem nakrycie głowy to przede wszystkim słomkowy kapelusz z płaskim denkiem. W późniejszym okresie zastąpiła go granatowa czapka z lakierowanym daszkiem. Mężczyźni noszą również tzw. "cztery prawdy" (rogatywka), szyte z tego samego materiału, co sukmany. Zimą natomiast noszono kożuchy do kolan, wyrabiane z baranich skór. Były one jasnobrązowe, bez kołnierza. W okolicach Ostrowi Mazowieckiej spotykało się również białe kożuszki wcięte, także bez kołnierza.

Strój kobiecy

Strój kobiecy składa się z koszuli samodziałowej, sięgającej kolan, ozdobionej haftem na kołnierzu i mankietach, niekiedy marszczonej. Na nią wkładana jest spódnica z samodziału, w kolorowe podłużne pasy, z przyszytym do niej barwnym stanikiem, tzw. "kieckę" z "kabatem" lub "kitel" – "kitloch" koloru szarego, z lnu w barwne pionowe pasy. W pasie zawiązywany jest fartuch "zapaśny", sięgający kolan bądź równy ze spódnicą. Włosy są schowane pod chustką związywaną "na okrągło", lub w chłodne dni- pod brodą. Gdy jest zimno wkładano luźny kaftan, często z wydłużanym tyłem, bogato haftowanym. Rękaw był zawsze trochę krótszy, tak, aby było widać spod niego połowę haftowanego mankietu rękawa od koszuli, obszytego koronką. Kobiety grupy pułtuskiej (Puszcza Biała) noszą tzw. watowe "angielki". Zimą do wyjścia bądź wyjazdu do miasta kobiety nakrywały się "buronką" lub "dywanem" - tkaniną samodziałową czerwono-zieloną. Dziewczęta "od święta" ubierały czółka z czarnego aksamitu, ozdobione sztucznymi kwiatami, cekinami lub wstążkami. Ulubioną ozdobą stroju były sznury bursztynów^[3]. Mężatki na uroczyste okazje nosiły tzw. "cypek z kapturem" lub "cypek ze skrzydłami" wykonany z tiulu. Na co dzień kobiety nosiły trzewiki, chodaki – trepy lub chodaki tzw. "pioruny". Dla pasiaka kurpiowskiego charakterystyczny jest kontrast zieleni na tle czerwieni przez cienkie paski chromów. Na spódnicach występuje wielobarwna krata, na fartuchach – pasy pionowe. Na zapasach "na przyodziew", zakładanych na ramiona, wybijają się szare paski i rytm asymetryczny, na koszulach haft czerwony.

Galeria

• 

  Mężatka z Puszczy Zielonej

• 

  Kawaler i panny z Puszczy Zielonej

• 

  Strój kawalera i panny z Puszczy Zielonej

• 

  Mężczyźni z Puszczy Zielonej

• 

  Strój kobiety i dziecka z Puszczy Zielonej

• 

  Stroje panien i mężatek z Puszczy Zielonej

• 

  Stroje mężatek, panny i kawalera z Puszczy Zielonej

• 

  Stroje kurpiowskie z Puszczy Zielonej

• 

  Bursztynowe korale z Puszczy Zielonej

• 

  Stroje damskie i męskie z Puszczy Zielonej w Muzeum Kurpiowskim w Wachu

• 

  Czesława Kaczyńska w stroju kurpiowskim Puszczy Zielonej

• 

  Kapela w strojach z Puszczy Zielonej

• 

  Janian Krzyżewska w stroju kurpiowskim Puszczy Zielonej

• 

  Stroje panien z dziecka z Puszczy Zielonej

• 

  Kobieta z Puszczy Białej

• 

  Kobiety w strojach kurpiowskich Puszczy Białej

• 

  Stroje damskie i męskie z Puszczy Białej

• 

  Zespół "Obryte" w strojach kurpiowskich Puszczy Białej

• 

  Zespół "Obryte" w strojach kurpiowskich Puszczy Białej

• 

  Strój damski z Puszczy Białej

• 

  Strój damski z Puszczy Białej

• 

  Strój męski z Puszczy Białej

• 

  Stroje kobiety i dziewcząt z Puszczy Białej

• 

  Strój damski z Puszczy Białej

• 

  Stroje kurpiowskie z Puszczy Białej

• 

  Kobiety w strojach kurpiowskich Puszczy Białej

• 

  Strój kurpiowski Puszczy Białej

• 

  Strój kurpiowski Puszczy Białej

Zobacz też

• Polskie stroje ludowe

Literatura uzupełniająca

• Maria Żywirska, Strój kurpiowski w Puszczy Białej, [w:] Atlas Polskich Strojów Ludowych, Poznań 1952
• Maria Żywirska, Kurpie w Puszczy Białej, 1967

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Stroje kurpiowskie z Puszczy Białej. strojeludowe.net
• Strój Kurpiów Puszczy Zielonej. interklasa.pl
• Strój kurpiowski, znaczek pocztowy, C. Kaczmarczyk, 1959