Strażacki Ruch Oporu „Skała”

Strażacki Ruch Oporu „Skała”
SRO
Ilustracja
Państwo

 Polskie Państwo Podziemne

Historia
Data sformowania

23 grudnia 1939

Data rozformowania

1943/1944

Pierwszy dowódca

pułkownik pożarnictwa Jerzy Lgocki „Jastrząb”

Dane podstawowe
Podporządkowanie

Korpus Bezpieczeństwa (od listopada 1943)

Liczebność

80–120 tysięcy

Strażacki Ruch Oporu „Skała”polska konspiracyjna organizacja skupiająca strażaków, działająca w okresie od końca 1939 do końca 1943 na obszarze całego państwa polskiego.

Historia

Została utworzona 23 grudnia 1939 w siedzibie Oddziału II Warszawskiej Straży Ogniowej w Warszawie. Objęła swoim zasięgiem większość jednostek straży pożarnej (zawodowych i ochotniczych) zarówno pod okupacją niemiecką, jak też sowiecką. Jednym z jej współorganizatorów i pierwszym komendantem głównym został płk pożarnictwa Jerzy Lgocki ps. „Jastrząb”, który oficjalnie sprawował funkcję kierownika technicznego pożarnictwa w Generalnym Gubernatorstwie, co ułatwiało kontakt z jednostkami strażackimi w terenie Po aresztowaniu płk poż. Jerzego Lgockiego przez Niemców, w styczniu 1944r. ppłk poż. Józef Mikuła, był faktycznym komendantem głównym „Skały”. Jego zastępcą był płk Stanisław Gieysztor – ówczesny komendant Warszawskiej Straży Ogniowej, a szefem sztabu – płk Leon Korzewnikjanc ps. „Doliwa”. Powołano 8 Okręgów: stołeczny, warszawsko–lubelsko–białostocki, wileński, krakowski, radomsko–częstochowski, łódzko–poznańsko–katowicki, gdyńsko–toruńsko–bydgoski i lwowski. Początkowo zamierzano stworzyć organizację masową (przyjęto założenie, że z każdej jednostki straży pożarnej powinno być zaprzysiężonych co najmniej 6 strażaków), ale nie zgodziły się na to terenowe struktury, gdyż takie rozwiązanie groziłoby szybką dekonspiracją. Organizacja popierała rząd RP na uchodźstwie i współdziałała z jego zbrojnym ramieniem w kraju, czyli ZWZAK.

Prowadzono działalność wywiadowczą, rozpoznawczą, zdobywano broń, ostrzegano i udzielano pomocy osobom zagrożonym, organizowano szkolenie wojskowe, przewożono broń oraz kolportowano podziemne pisma i ulotki. Do najskuteczniejszych, a zarazem najbardziej zakonspirowanych należały strażackie akcje dywersyjno–sabotażowe, prowadzone pod kryptonimem „Gaśnica”. Polegały one na takim prowadzeniu działań gaśniczych, żeby zamiast gasić pożar, skutecznie go rozprzestrzeniać. Często sami strażacy podpalali wybrane obiekty o znaczeniu militarnym, np. składy wojskowe na Okęciu, pociąg z cysternami z benzyną lotniczą na Dworcu Gdańskim w Warszawie, warsztaty i garaże SS w Warszawie. Kontakty z oficerami i innymi działaczami pożarnictwa z jednostek terenowych prowadzono poprzez Centralną Szkołę Pożarniczą w Warszawie oraz biuro kierownika Administracyjnego Pożarnictwa w magistracie stolicy. Z biegiem czasu jednak niemieckie władze policyjne zwiększyły nadzór nad działalnością straży pożarnej, ograniczyły wyjazdy służbowe, a przy wyjazdach samochodami służbowymi przydzielały policjantów niemieckich, co uniemożliwiało nawiązywanie kontaktów konspiracyjnych. Wpłynęło to na znaczne ograniczenie centralnego kierowania działalnością konspiracyjną, chociaż terenowe jednostki służby pożarniczej nadal realizowały swoje zadania. W listopadzie 1943 Strażacki Ruch Oporu „Skała” współtworzył Korpus Bezpieczeństwa, a płk Korzewnikjanc, jeden z jego współzałożycieli, został szefem sztabu Komendy Głównej KB.

Podczas powstania warszawskiego strażacy wywodzący się ze Strażackiego Ruchu Oporu „Skała” walczyli w oddziałach liniowych, zwłaszcza w szeregach Batalionu „Nałęcz” por. Stefana Kaniewskiego ps. „Nałęcz”.

Komendant SRO płk poż. Jerzy Lgocki

Obecnie do tradycji Strażackiego Ruchu Oporu „Skała” odwołuje się 55 Olsztyńska Grunwaldzka Harcerska Drużyna Pożarnicza „Dżed”.

W 2022 rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Pamięci Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”, którego celem jest upamiętnienie „Skały”[1].

Członkowie

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flaga PPP.svg
Flaga Armii Krajowej; symbol na fladze jest złożeniem liter "P" i "W", będących skrótem od "Polska Walcząca" (zob. Znak Polski Walczącej)
Strażacki Ruch Oporu "Skała".png
Autor: Arsen203, Licencja: CC BY-SA 4.0
Strażacki Ruch Oporu "Skała"
Jerzy Lgocki podczas swojego pożegnania w Jaśle w 1932 roku.png
Autor: lack of information, Licencja: CC0
Jerzy Lgocki podczas swojego pożegnania w Jaśle w 1932 roku.