Strażnica KOP „Bardzie”

Strażnica KOP „Bardzie” – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1924 roku, w składzie 2 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 8 batalion graniczny. W 1928 roku w skład batalionu wchodziło 13 strażnic^[1]. Strażnica KOP „Bardzie” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 3 kompanii KOP „Stasiewszczyzna”^{[2][3][4][5][6][7][8]} batalionu KOP „Stołpce”^[9]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej^[10]. W 1930 strażnicy nadano imię gen. Ignacego Prądzyńskiego^[11]. W 1932 roku obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku KOP^[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączyła droga polna długości 5,76 km^[7].

Służba graniczna

Rozmieszczenie batalionu KOP „Iwieniec” w 1931

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[12]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[10].

Strażnica KOP „Bardzie” w 1932 roku ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 4 kilometrów 93 metrów od słupa granicznego nr 699 do 708^[5], a w 1938 roku pododcinek szerokości 5 kilometrów 89 metrów od słupa granicznego nr 699 do 709^[7].

Sąsiednie strażnice:

• strażnica KOP „Morgi” ⇔ strażnica KOP „Basmany” - 1928^[2], 1929^[3], 1931^[4], 1932^[5], 1934^[6]
• strażnica KOP „Joachimowo” ⇔ strażnica KOP „Basmany” - 1938^[7]

Walki strażnicy w 1939

17 września 1939 strażnicę atakowali pogranicznicy z 16 oddziału ochrony pogranicza NKWD^[13][14]. Strażnica w Bardzie położona była na południowym skraju wsi. Żołnierzy stojących na warcie pomordowano bez wystrzału. Zaskoczonych Polaków zaalarmowały psy trzymane przy budynku, a używane do służby patrolowej. Załoga strażnicy stawiła opór atakującym ją sowieckim pogranicznikom. Sowieci podpalili drewniany budynek. Według relacji świadka, po zakończonej walce sowieccy żołnierze wysoko oceniali działania polskich żołnierzy. Stwierdzali że: to byli prawdziwi bohaterowie, że walczyli do końca^[15].

Dowódcy strażnicy

• sierż. Józef Taszarek (był 30 VII 1936)^[16]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
• Tomasz Głowiński: Zapomniany garnizon. Oddziały Korpusu Ochrony Pogranicza w Iwieńcu w latach 1924-1939. Wrocław: Wydawnictwo GAJT, 2009. ISBN 978-83-88178-71-9.
• Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: [red.] Artur Ochał, Michał Ruczyński, Paweł Skubisz: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Listy płac batalionu granicznego KOP „Iwieniec” w latach 1925-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.