Strażnica KOP „Kuczkuny”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Iwieniec” w 1931

Strażnica KOP „Kuczkuny” im. kpt. Stanisława Juszerackiego – zasadnicza jednostka organizacyjna Korpusu Ochrony Pogranicza pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-sowieckiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1924 roku, w składzie 3 Brygady Ochrony Pogranicza, został sformowany 6 batalion graniczny. W 1928 roku w skład batalionu wchodziło 12 strażnic^[1]. Strażnica KOP „Kuczkuny” w latach 1928 – 1939 znajdowała się w strukturze 2 kompanii KOP „Raków”^{[2][3][4][5][6][7][8]} batalionu KOP „Iwieniec”^[9] z pułku KOP „Wołożyn”^[10]. Strażnica liczyła około 18 żołnierzy i rozmieszczona była przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy państwowej^[11]. W 1930 strażnicy nadano imię kpt. Stanisława Juszerackiego^[12].

W 1932 roku obsada strażnicy zakwaterowana była w budynku popolicyjnym^[5]. Strażnicę z macierzystą kompanią łączył trakt długości 6 km i droga polna długości 0,5 km^[7].

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[13]. Strażnice KOP stanowiły pierwszy rzut ugrupowania kordonowego Korpusu Ochrony Pogranicza^[11].

Strażnica KOP „Kuczkuny” w 1932 roku ochraniała pododcinek granicy państwowej szerokości 3 kilometrów 90 metrów od słupa granicznego nr 637 do 646^[5], a w 1938 roku pododcinek szerokości 10 kilometrów 83 metrów od słupa granicznego nr 628 do 649^[7].

Wydarzenia:

• W meldunku sytuacyjnym KOP za okres od 1 do 10 października 1928 odnotowano: Nieznani sprawcy tłukli kamieniami godło państwowe i numer na słupie 646^[14].

Sąsiednie strażnice:

• strażnica KOP „Polikszty” ⇔ strażnica KOP „Mińska” - 1928^[2], 1929^[3], 1931^[4], 1932^[5], 1934^[6]
• strażnica KOP „Szapowały” ⇔ strażnica KOP „Pomorszczyzna” - 1938^[7]

Walki o strażnicę w 1939

17 września 1939 strażnica „Kuczkuny” podjęła walkę. W jej zdobywaniu pomagała sowiecka artyleria. Po wystrzelaniu amunicji, dowodzona przez sierż. Rudolfa Trzosa, załoga zdołała się wycofać. Jednak 18 września dostała się do niewoli^[15].

Dowódcy strażnicy

• plut. Alfons Witkowski (był 30 VII 1936)^[16]
• sierż. Rudolf Symplicjusz Trzos – 1939^[17]

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Wiktor Krzysztof Cygan: Kresy we krwi. Obrona północno-wschodniej Polski we wrześniu 1939. Warszawa: Espadon Publishing, 2006. ISBN 978-83-60786-00-0.
• Tomasz Głowiński: Pułk KOP „Wołożyn” i chroniona przezeń granica (1929–1939). W: [red.] Artur Ochał, Michał Ruczyński, Paweł Skubisz: U polskich stali granic. W 90. rocznicę utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza. Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej, 2018. ISBN 978-83-8098-528-5.
• Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T.1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281. 
• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Listy płac batalionu granicznego KOP „Iwieniec” w latach 1925-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.