Strażnica WOP Łupków

Strażnica WOP Łupków

Strażnica SG w Łupkowie

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	11 grudnia 2003 (przemianowanie)
Organizacja
Dyslokacja	Stary Łupków Nowy Łupków
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	38 komenda odcinka 264 batalion WOP Bieszczadzka Brygada WOP Bieszczadzki Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Łupków – obecnie nieistniejący podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Łupkowie – obecnie nieistniejąca graniczna jednostka organizacyjna polskiej straży granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej ze Republiką Słowacją.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 38 komendy odcinka Komańcza^[1] jako 172 strażnica WOP (Łupków)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W 1952 roku w Łupkowie stacjonowała wchodząca w skład 264 batalionu WOP 172 strażnica^[4].

W 1963 roku rozformowano placówkę kategorii II Wola Miechowa, a jej odcinek przekazano placówkom WOP Łupków i Rostki^[b]. Po rozformowaniu granicznej placówki kontrolnej Łupków, załoga strażnicy wykonywała kontrolę graniczną osób, towarów i pociągów bezpośrednio w kolejowym przejściu granicznym Łupków-Palota.

Do 15 maja 1991 roku w strukturach organizacyjnych Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu.

Straż Graniczna:
Z dniem 16 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, weszła w podporządkowanie Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Łupkowie^[5] (Strażnica SG w Łupkowie). Od 11 grudnia 2003 roku przemianowana na Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Łupkowie^[6] (GPK SG w Łupkowie).

Ochrona granicy

Działania zbrojne:
25 marca 1946 roku oddziały UPA zaatakowały strażnicę i posterunek straży kolejowej w Łupkowie; atak odparto, lecz wojska wraz z ludnością narodowości polskiej, wobec braku możliwości dalszej obrony, przeszły na stronę słowacką^[7].

Służba graniczna:
W 1960 roku 31 placówka WOP Łupków II kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 16000 m od znaku granicznego (włącznie) nr I/73 do zn. gr. nr I/100 (wyłącznie).

Straż Graniczna:
Z chwilą utworzenia Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w maju 1991 roku strażnica w Łupkowie ochraniała odcinek granicy państwowej z Czechosłowacją od znaku granicznego nr l/51 do znaku gran. nr l/97^[8].

linia rozgraniczenia:

1. ze strażnicą SG w Komańczy: wył. znak graniczny nr l/97, wył. m Duszatyn, punkt triangulacyjny 829,9, dalej granicą gmin Zagórz oraz Komańcza^[8].

Funkcjonariusze strażnicy wykonywali kontrolę graniczną osób, towarów i pociągów bezpośrednio w kolejowym przejściu granicznym Łupków-Palota, a od 1 lipca 1999 roku w turystycznym przejściu granicznym Balnica-Osadné^[9].

Strażnice sąsiednie:

• 171 strażnica WOP Bolnica ⇔ 173 strażnica WOP Radoszyce – 1946 rok
• 33 placówka WOP Roztoki ⇔ Strażnica WOP Radoszyce – od 1963 roku.

Dowódcy/komendanci strażnicy

• por. Piotr Dudycz (był w 1945)^[10]
• Andrzej Kamiński p.o. (21.12.1976–01.01.1978)^[11]
• kpt. Adam Kawałek (1983–1989)
• kpt. Jerzy Kukla^[12]
• ppor. SG Bogdan Pilecki (był w 1991)^[13].

Zobacz też

• Placówka Straży Granicznej I linii „Łupków”.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Piotr Kozłowski: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej im. płk. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Marek Jarosiński. Rys historyczny beskidzko-karpackiego pogranicza polsko-słowackiego. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2000, 2000. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Piotr Kozłowski. Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej w świetle liczb i danych statystycznych (2002–2006), Co na granicy. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/2008, s. 77–106, 2008. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. ISSN 1492-2505 (pol.). 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k.119-123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• Książka obsady etatowej Bieszczadzkiej Brygady Wojsk Obrony Pogranicza, 1988–1991. Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.