Strażnica WOP Ściborzyce
Była Strażnica WOP Ściborzyce Wielkie (listopad 2022) | |
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | 1945 |
Rozformowanie | 1986 |
Tradycje | |
Rodowód | 214 strażnica WOP |
Kontynuacja | Strażnica WOP Kietrz |
Dowódcy | |
Ostatni | kpt. Wacław Nowak |
Organizacja | |
Dyslokacja | |
Formacja | |
Podległość | 46 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Rozumowice/Ściborzyce Wielkie – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 46 komendy odcinka Racibórz jako 214 strażnica WOP (Rozumowice)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].
W latach 40. XX wieku 214 strażnica WOP Rozumowice została przeniesiona z Rozumowic do Ściborzyc Wielkich w wyniku czego, przy kolejnych reorganizacjach została nazwana jako Strażnica WOP Ściborzyce.
W 1947 roku włączono strażnicę nr 214 w struktury 47 komendy odcinka[a]. W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku strażnica została włączona w struktury 67 batalionu OP, a 1 stycznia 1951 roku 43 batalionu WOP w Raciborzu.
15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic[b][3], a strażnica WOP Ściborzyce otrzymała nr 222 w skali kraju.
W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Ściborzyce była 12 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.
31 grudnia 1959 roku była jako 14 strażnica WOP IV kategorii Ściborzyce Wielkie.
W 1961 roku włączona została w struktury WOP Głubczyce[c].
1 stycznia 1964 roku była jako 15 strażnica WOP lądowa IV kategorii Ściborzyce Wielkie.
W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia[4], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.
13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[5].
W drugiej połowie 1984 roku Strażnicę WOP Ściborzyce włączono w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP im. Bohaterów Powstań Śląskich w Raciborzu[4], jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Ściborzycach Wielkich.
Strażnica WOP Ściborzyce Wielkie funkcjonowała do 1986 roku, kiedy to została rozformowana. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy państwowej, przejęła Strażnica WOP Kietrz.
W latach 1986–1990 była strażnicą szkolną podlegającą bezpośrednio pod sztab GB WOP, natomiast w okresach letnich obiekt wykorzystywany był jako Ośrodek Kolonijny Górnośląskiej Brygady WOP.
Położenie strzelnicy strażnicy WOP Ściborzyce Wielkie → 50°00′35″N 18°02′28″E/50,009806 18,041139.
Ochrona granicy
W 1960 roku 14 strażnica WOP Ściborzyce IV kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 15682 m:
- Włącznie znak graniczny nr 51/11, wyłącznie znak gran. nr IV/61.
- W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
- Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
- Strażnice WOP w: Kietrzu i Pilszczu
- Sekcja Zwiadu WOP w Raciborzu
- W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
- Ściborzyce Wielkie-Hněvošice
- Ściborzyce Wielkie-Rohov
- Ściborzyce Wielkie-Sudice.
Wydarzenia
- 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[6]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[7].
- 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[8].
Strażnice sąsiednie
- 213 strażnica WOP Katscher ⇔ 215 strażnica WOP Pilszcz – 1946
- 221 strażnica WOP Kietrz ⇔ 223 strażnica WOP Pilszcz – 1954
- 11 strażnica WOP Kietrz II kat. ⇔ 13 strażnica WOP Pilszcz II kat. – 1956
- 15 strażnica WOP Kietrz IV kat. ⇔ 13 strażnica WOP Pilszcz IV kat. – 01.01.1960
- 16 strażnica WOP Kietrz lądowa IV kat. ⇔ 14 strażnica WOP Pilszcz lądowa IV kat. – 01.01.1964
- Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Kietrzu ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Pilszczu – 1984–1986.
Dowódcy/komendanci strażnicy
- ppor. Władysław Piwowar
- Jan Muryjas (13.02.1951–14.02.1952)[d][9]
- Henryk Nowakowski (15.02.1952–14.03.1953)[10]
- kpt. Wacław Nowak (był 1976[11]–1986) – do rozformowania
- Szef strażnicy szkolnej:
- chor. Lucjan Markiewicz (1986–1990) – do rozformowania.
Zobacz też
Uwagi
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP nr 092 z dnia 24.11.1947 roku.
- ↑ Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954 roku.
- ↑ Zarządzenie dowódcy WOP nr 012/szt. z dnia 31.01.1961 roku.
- ↑ Jan Muryjas ubył do 4. Brygady WOP.
Przypisy
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Prochowicz 2011 ↓.
- ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
- ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
- ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
- ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
- ↑ Jan Muryjas. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
- ↑ Henryk Nowakowski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2021-03-31]. (pol.).
- ↑ Gacek 2005 ↓, s. 15.
Bibliografia
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Henryk Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
- Sławomir Żurawlow, Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
- Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
Media użyte na tej stronie
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY 3.0
Ściborzyce Wielkie, budynek byłej strażnicy – Strażnica Wojska Ochrony Pogranicza Ściborzyce Wielkie.
Autor: Olos88, Licencja: CC0
Przejście graniczne Ściborzyce Wielkie-Rohov