Strażnica WOP Śląski Dom

Strażnica WOP
Schronisko pod Śnieżką/
Śląski Dom/Śnieżka

Strażnica SG Śląski Dom

Budynek byłej strażnicy Śląski Dom (wrzesień 2014)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	wiosna 1951[a]
Rozformowanie	2005
Tradycje
Rodowód	Strażnica WOP nr 1a
Dowódcy
Pierwszy	ppor. Litwiński
Organizacja
Dyslokacja	Schronisko Górskie „Dom Śląski”
Formacja	WOP Straż Graniczna
Podległość	81 batalion WOP batalion górski WOP batalion graniczny WOP Łużycki Oddział SG

Granica polsko-czeska, znak gran. na Śnieżce (wrzesień 2009)

Element służby granicznej^[b] w drodze na Śnieżkę (1980)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Schronisko pod Śnieżką/Śląski Dom/Śnieżka – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej Śląski Dom – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[c].

Formowanie i zmiany organizacyjne

16 listopada 1950 roku spaliła się placówka WOP „Wierchy” będąca w strukturach 1. strażnicy WOP Wilcza Poręba (znajdowała się na rozwidleniu szlaków prowadzących na Śnieżkę^[d]) i w tym dniu PTT przekazało dla WOP całe II piętro – 12 pokoi w budynku schroniska „Dom Śląski”^[e][1].

Wiosną 1951 roku, w strukturze 81 batalionu Wojsk Ochrony Pogranicza, została sformowana nieetatowa Strażnica WOP nr 1a w schronisku "Śląski Dom" na Równi pod Śnieżką^[2]. W 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Schronisko pod Śnieżką otrzymała nr 3^[3]. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica III kategorii Schronisko pod Śnieżką była 3. w 8 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[3].

1 stycznia 1960 roku dokonano rozformowania Placówki WOP Śnieżka. Na podstawie tego samego zarządzenia zorganizowano strażnicę nr 27 Śnieżka IV kategorii o stanie 31 wojskowych^[4][3]. W 1964 roku strażnica WOP nr 26 Schronisko pod Śnieżką uzyskała status strażnicy lądowej i zaliczona została do III kategorii^[3].

W 1976 roku batalion zabezpieczał łączność telefoniczną. Linia zamontowana była na słupach pomiędzy batalionem a strażnicą. Przebiegała Drogą pod Reglami, skąd Drogą Sudecką docierała do Borowic. Stamtąd do Bierutowic, czyli Karpacza Górnego. Następnie linię poprowadzono do dolnej stacji wyciągu na Kopę. Przez Wilczą Porębę i Ścięgny docierała do Kowar, a przez schronisko Nad Łomniczką do strażnicy na Równi pod Śnieżką. Na ostatnim odcinku, z uwagi na odkryty teren i silne wiatry, linia biegła po słupach wysokości trzech metrów, podczas gdy gdzie indziej słupy miały siedem metrów. Jeśli żołnierz podczas służby chcąc się połączyć ze strażnicą, rozkręcał złączki na drutach, przyczepiał krokodylki do drutów, kręcił korbką, aparatu telefonicznego, który nosił przy sobie. W tym czasie w strażnicy spadały klapki, a dyżurny wsadzał sznur do gniazdka centrali telefonicznej CB-20. Gdy obaj wykonali te czynności, mogli zacząć rozmowę. Słupy telefoniczne zdemontowane zostały w latach 80. Wojsko wydzierżawiło łącza telefoniczne od Telekomunikacji Polskiej i nie było potrzeby utrzymywania własnej łączności. Batalion wyposażony był w radiotelefony ale były zbyt duże i ciężkie, by żołnierze patrolujący góry mogli je nosić ze sobą. Dyżurni–operacyjni mieli radiotelefony ale one też były bardzo dużych rozmiarów. Niezależnie od sieci łączności batalionu ze strażnicami, istniała sieć łącząca strażnicę z terenem, który jej podlegał. Na głównym grzbiecie Karkonoszy, od strony strażnicy Kamieńczyk, linia rozciągnięta była na trzymetrowych słupach aż do Łabskiego Szczytu. Między Śnieżnymi Kotłami a Twarożnikiem często się rwała, więc została schowana pod ziemię na głębokość dwudziestu centymetrów, zostawiając pojedyncze słupy ze skrzynkami telefonicznymi, by mógł zadzwonić i zameldować się, co było jego obowiązkiem w trakcie patrolowania granicy^[5].

Na strażnicy były hodowane świnie, karmione resztkami jedzenia. Taka gospodarka trwała do 1989. Potem żołnierzy ubywało, więc zaprzestano prowadzenia tej działalności. Zgodnie z normą żołnierz dziennie otrzymywał 4400 kalorii w tym dodatek górski^[6].

Strażnica WOP Śnieżka początkowo zwana była Śląski Dom czy W schronisku na Równi pod Śnieżką^[7].

Strażnica WOP Śnieżka do 15 maja 1991 roku była w strukturach Łużyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza.

Straż Graniczna:
15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku, strażnica została włączona w struktury Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej^[8].

W 2005 roku^[9] Strażnica SG Śląski Dom, zarządzeniem Komendanta Głównego Straży Granicznej została rozwiązana i 12 września 2005 roku Starosta Jeleniogórski wygasił trwały zarząd Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej w Lubaniu^[1].

Ochrona granicy

Strażnica WOP nr 1a w schronisku „Dom Śląski” ochraniała odcinek granicy państwowej od Czarnych Granicznych Bud do Głazów Tetmajera^[10].

W 1958 roku, w strażnicy zorganizowano drużynę służby niemundurowej N – w ubraniach cywilnych (żołnierze zasadniczej służby), celem zabezpieczenia ruchu turystycznego wzdłuż granicy państwowej tj. Drogi Przyjaźni^[11].

W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:
Komendanci strażnicy współdziałali w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

2 lipca 1997 roku, na odcinku strażnicy zostały uruchomione przejścia graniczne na szlaku turystycznym w którym odprawę graniczną i celną osób, towarów, i środków transportu, wykonywała załoga strażnicy:

• Śląski Dom-Luční bouda
• Równia pod Śnieżką-Luční bouda.

Wydarzenia

Straż Graniczna:

• 1992 – otrzymano na wyposażenie samochody Land Rover Defender I 110, skutery śnieżne, z czasem czterokołowce. To była nowa, wyższa jakość po GAZ-69 i UAZ 469 oraz skuterach śnieżnych Buran, które spalały dużą ilość paliwa i były awaryjne. Nowe skutery Scandic były szybkie, zwrotne i wygodniejsze^[12].

Strażnice sąsiednie

• 2 strażnica WOP Karpacz I kat. ⇔ 4 strażnica WOP Przesieka I kat. – 1956
• 28 strażnica WOP Graniczne Budy III kat. ⇔ 26 strażnica WOP Przesieka II kat. – 31.12.1959
• 27 strażnica WOP Graniczne Budy lądowa III kat. ⇔ 25 strażnica WOP Przesieka lądowa III kat. – 01.01.1964
• Strażnica WOP Graniczne Budy ⇔ Strażnica WOP Przesieka – 16.12.1989.

Dowódcy strażnicy

• ppor. Litwiński (od wiosna 1951)
• ppor./mjr Roman Piątkowski (1954–był 20.03.1968)^[13]
• kpt. Kazimierz Mierzwa (1980–był w 1990).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Archiwum Straży Granicznej, Historia Łużyckiej Brygady WOP 1945–1991
• Bogdan Zygnerski: Jedzenie bez reklamacji. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 52–53. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Zygmunt Pieter: Rys historyczny. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 123–125. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Daniel Kurowski: Starem z węglem w Karkonosze. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 41–42. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Henryk Pytel: Korbki, klapki, krokodylki, czyli łączność. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 43–46. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Regulamin Służby Granicznej Część I – Zasady Ogólne, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 1968, s. 24, 25–26 .
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.