Strażnica WOP Darłowo

Strażnica WOP Darłowo

Strażnica SG w Darłowie
ZOW-T SG w Darłowie
GPK SG w Darłowie
Placówka SG w Darłowie
Grupa Zamiejscowa w Darłowie

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	1 marca 2015
Tradycje
Rodowód	85 strażnica WOP
Kontynuacja	Placówka SG w Kołobrzegu
Organizacja
Dyslokacja	ul. Ojca Damiana Tynieckiego 33 76-150 Darłowo[1][2]
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	17 komenda odcinka 15 Brygada WOP Bałtycka Brygada WOP Bałtycki Oddział WOP Bałtycki Oddział SG Morski Oddział SG
Odznaczenia

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Darłowo – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.

Strażnica Straży Granicznej w Darłowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Darłowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób i środków transportu bezpośrednio w przejściu granicznym oraz bezpośrednio w ochronie na morskiej granicy państwowej.

Placówka Straży Granicznej w Darłowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 17 komendy odcinka Koszalin jako 85 strażnica WOP^[3] (Darłowo)^[4] (Rugenwalde/Darlowo) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[5]. Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 roku od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska^[6].

Wiosną 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic. Strażnica otrzymała numer 82^[7].

W 1955 roku dowódca WOP rozkazał przejść 15 Brygadzie WOP na etat ćwiczebny. Rozwiązane zostały dowództwa i sztaby batalionów. Z dniem 15.11.1955 roku kierowanie strażnicą przejął sztab brygady^[8]. W 1958 roku odtworzono dowództwo 152 batalionu WOP i podporządkowano mu między innymi strażnicę WOP Darłowo^[9].

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Darłowo I kategorii była 9. w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza. W 1964 roku strażnica WOP nr 9 Darłowo uzyskała status strażnicy nadmorskiej i zaliczona została do II kategorii^[10].

Żołnierze WOP na kutrze KR, służba w porcie w Darłówku (wiosna 1990)

Strażnica WOP Darłowo do marca 1990 roku była w strukturach Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, a od kwietnia utworzono Bałtyckiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza, do 15 maja 1991 roku^[11].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 roku, po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica Darłowo weszła w podporządkowanie Bałtyckiego Oddziału Straży Granicznej^[12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Darłowie.

W wyniku zmian nadmorskich struktur Straży Granicznej, zgodnie z zarządzeniem Komendanta Głównego SG, od 2 czerwca 1992 roku Strażnica SG w Darłowie przeszła w podporządkowanie Morskiego Oddziału Straży Granicznej (MOSG)^[b][13].

Została rozwiązana 1994 roku i w to miejsce powołano Zespół Obserwacji Wzrokowo-Technicznej, który istniał do 1996 roku. Ochroną granicy na terenie gminy Malechowo i Darłowo powierzono strażnicy SG w Ustce^[14], a strażnicy SG w Kołobrzegu na zachód od granicy administracyjnej pomiędzy gminami Sianów, a Malechowo i Darłowo^[15].

1 stycznia 2000 roku ponownie powstała Strażnica Straży Granicznej w Darłowie^[14][16]. Funkcjonowała do 1 stycznia 2003 roku, kiedy to została rozformowania^[c].

2 stycznia 2003 roku, w ramach zmian organizacyjnych Straży Granicznej, na bazie strażnicy utworzono w Darłowie graniczną placówkę kontrolną SG z zadaniami kompetencji dotychczasowych GPK i strażnic^[16]. W związku z tym dla nowego GPK rozszerzono teren działalności w skład, którego weszły: Miasto i Gmina Darłowo, Gmina Malechowo, Gmina Mielno, Miasto i Gmina Sianów, Miasto Koszalin, Gmina Będzino, Gmina Biesiekierz. Natomiast Miasto i Gmina Sławno i Gmina Postomino weszły w skład rejonu służbowej odpowiedzialności granicznej placówki kontrolnej SG w Ustce^[17].

Z dniem 23 sierpnia 2005 roku dokonano zmian nazw, Graniczną Placówkę Kontrolną Straży Granicznej na Placówka Straży Granicznej w Darłowie^[d]. Zasięg terytorialny placówki SG w Darłowie nie zmienił się^[18], tj. ochraniała granicę w przejściu granicznym Darłowo i poza nim na terenie gmin; Darłowo, Mielno, Będzino poszerzono o teren strefy nadgranicznej na głębokość gmin Malechowo, Sianów, Biesiekierz i miasta Koszalin^[17].

21 maja 2012 roku Placówka Straży Granicznej w Darłowie z rąk kontradmirała Piotra Stockiego, komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku otrzymała proporzec^[19].

Zarządzeniem nr 80 Komendanta Głównego Straży Granicznej zmianie uległa struktura organizacyjna Morskiego Oddziału Straży Granicznej i 28 lutego 2015 roku została zlikwidowana Placówka SG w Darłowie, a w jej miejsce od 1 marca 2015 roku utworzona Grupa Zamiejscowa w Darłowie Placówki Straży Granicznej w Kołobrzegu^[20]. Uroczystości w Darłowie zbiegły się z odznaczeniem Placówki SG w Darłowie Złotą Odznaką Honorową Gryfa Zachodniopomorskiego, którą do żegnanego proporca placówki przypiął Wicemarszałek Województwa Zachodniopomorskiego Tomasz Sobieraj^[21].

Ochrona granicy

Dopiero w kwietniu 1946 roku strażnica zaczęła przyjmować pod ochronę wybrzeże morskie. Jeszcze w czerwcu 1946 roku strażnica pełniła służbę na swoim odcinku z wyjątkiem portu w Darłowie^[22].

Terytorialny zasięg działania

Placówka SG w Darłowie ochrania odcinek morskiej granicy państwowej i obejmował obszar brzegu morza terytorialnego na odcinku powiatu koszalińskiego i sławieńskiego^[23].

• Linia rozgraniczenia:

1. Placówką Straży Granicznej w Kołobrzegu: granicami gmin Ustronie Morskie, Dygowo i Karlino oraz Będzino i Biesiekierz^[23];
2. z Pomorskim Dywizjonem Straży Granicznej w Świnoujściu: wzdłuż brzegu morza terytorialnego na odcinku powiatu koszalińskiego gmin Darłowo i Postomino do południka 16°30’00” długości geograficznej wschodniej^[23];
3. z Kaszubskim Dywizjonem Straży Granicznej w Gdańsku: wzdłuż brzegu morza terytorialnego na odcinku gminy Postomino od południka 16°30’00” długości geograficznej wschodniej do granicy powiatów sławieńskigo oraz słupskiego^[23];
4. z Placówką Straży Granicznej w Ustce: granicami gmin Postomino oraz Ustka i Słupsk^[23];.

• Poza strefą nadgraniczną: powiatu koszalińskiego gminy: Bobolice, Polanów, Świeszyno, Manowo^[23].

(Stan na dzień 1 sierpnia 2011)

• W zakresie odprawy granicznej na lotniskach:
  • Terytorialny zasięg działania placówki Straży Granicznej w Darłowie obejmował: województwo zachodniopomorskie – powiaty: sławieński, koszaliński, oraz m.p. Koszalin^[24].

(Stan na dzień 1 lutego 2012)

Podległe przejście graniczne

• Darłowo (morskie)^[23].

(Stan na dzień 1 sierpnia 2011)

Strażnice sąsiednie/placówki

• 84 strażnica WOP Ewentin ⇔ 86 strażnica WOP Rutzenhagen − 1946

Straż Graniczna:

• Placówka Straży Granicznej w Kołobrzegu ⇔ Placówka Straży Granicznej w Ustce – 2011.

Dowódcy/komendanci

• por. Leopold Podgórski^[3]
• ppor. Eugeniusz Klimowicz (był w 10.1946)^[e].
• por. Kolenda (od 1956)^[25]
• por. Marek Moroń 1986^[26]

Dowódcy Strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza w Darłowie^[27]:

• por. Piotr Grafowski (1950–1956)
• kpt. Eugeniusz Molenda (1956–1969)
• kpt. Wacław Nowak (1969–1971)
• kpt. Jerzy Lubiatowski (1971–1975)
• kpt. Marian Oleszkiewicz (1975–1980)
• por. Krzysztof Golan (1980–1984)
• kpt. Marek Moroń (1984–1991)

Komendanci Strażnicy Straży Granicznej w Darłowie:

• kpt. SG Marek Moroń (1991–1994)^[28]
• kpt. SG Robert Biliński (2000–2002)

Kierownik ZOWT w Darłowie:

• kpt. SG Waldemar Parus (1994–1996)

Komendant Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej w Darłowie:

• por. SG Mikołaj Kaczanowicz (2002–2005)

Komendant Placówki Straży Granicznej w Darłowie:

• por. SG/ppłk SG^[29] Mikołaj Kaczanowicz (2005–28.02.2015)

Kierownik Grupy Zamiejscowej z siedzibą w Darłowie PSG w Kołobrzegu

• ppłk SG Mikołaj Kaczanowicz (01.03.2015–31.01.2016)^[30].

Zobacz też

• Graniczna Placówka Kontrolna Darłowo.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• Halina Łach: System ochrony polskiej granicy państwowej. Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013. ISBN 978-83-935593-8-1.
• Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Julian Rymaszewski. Wpływ zmieniających się celów i metod szkolenia na ewolucję struktur organizacyjnych. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/02, 2002. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
• ASGr.Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1960. Koszalin 1961
• Janusz Sawicki. W cieniu morza. „„GRANICA” Pismo Wojsk Ochrony Pogranicza”. 39(1892) 1986-09-28, s. 11, 1986. ISSN 0324-928X. 
• Mikołaj Kaczanowicz: 60–lecie ochrony granicy morskiej przez graniczne jednostki organizacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza i Straży Granicznej na terenie służbowej odpowiedzialności Placówki Straży Granicznej w Darłowie. W: Biuletyn 1/2006. T. Z historii ochrony granic. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2006, s. 127–152. ISSN 1492-2505.
• Wykaz placówek i dywizjonów Straży Granicznej oraz ich terytorialny zasięg działania
• Tadeusz Gruchalla, Zespół Prasowo – Informacyjny Morskiego Oddziału Straży Granicznej: Straż Graniczna od 1991 – Morski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-06-15]. (pol.).
• Zarządzenie Nr 9 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 31 stycznia 2012 roku zmieniające zarządzenie w sprawie utworzenia placówek i dywizjonów Straży Granicznej, określenia ich terytorialnego zasięgu działania, a także określenia szczegółowego zakresu zadań terenowych organów Straży Granicznej oraz organizacji komend oddziałów, placówek i dywizjonów – Załącznik Nr 2 Terytorialny zasięg działania placówek Straży Granicznej w zakresie odprawy granicznej na lotniskach. sip.lex.pl. [dostęp 2019-06-16]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, sygn. 217/143 k. 120–121. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 ork.
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.