Strażnica WOP Gościce

Strażnica WOP
Ujazd/Unikowice/Gościce

Strażnica SG w Gościcach

Budynki byłej strażnicy w Gościcach (sierpień 2015)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2 stycznia 2003
Tradycje
Rodowód	228 strażnica WOP 237 strażnica WOP 1 strażnica WOP Gościce 26 strażnica WOP Gościce 1 strażnica WOP lądowa Gościce Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Gościcach Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Gościcach
Kontynuacja	Strażnica SG w Gościcach GPK SG w Paczkowie Placówka SG w Paczkowie Placówka SG w Nysie Placówka SG w Opolu
Dowódcy
Ostatni	kpt. Andrzej Krasicki
Organizacja
Kryptonim	Satyryk 9[b], Ilmen 21[c]
Dyslokacja	Ujazd; Unikowice 12; Gościce 86
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	49 komenda odcinka 73 batalion OP 46 batalion WOP 52 batalionu WOP 45 batalion WOP Górnośląska Brygada WOP batalion graniczny WOP Górnośląska Brygada WOP Sudecki Batalion WOP Sudecki Oddział SG Śląski Oddział SG

Granica polsko-czeska, Kamenička (Bílá Voda) (sierpień 2015)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Ujazd/Unikowice/Gościce – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Gościcach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[d].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 49 komendy odcinka Paczków jako 228 strażnica WOP (Ujazd)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W latach 40. XX wieku 228 strażnica Ujazd została przeniesiona z miejscowości Unikowice^[e] do miejscowości Gościce.

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku, 228 strażnica OP Ujazd została włączona w struktury 73 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 46 batalionu WOP w Paczkowie, który funkcjonował do 1956 roku.

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[f], a strażnica WOP Gościce otrzymała nr 237 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Gościce była 1 w 52 batalionie WOP w Bystrzycy Kłodzkiej 5 Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza.

31 grudnia 1959 roku 26 strażnica WOP Gościce IV kategorii była w strukturach 52 batalionu WOP w Kłodzku, w 5 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[1], który funkcjonował do 1961 roku.

1 stycznia 1964 roku była jako 1 strażnica WOP lądowa III kategorii Gościce w 45 batalionie WOP w Prudniku.

W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia^[4], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP (GB WOP) w Gliwicach.

Załoga strażnicy na motocyklach WSK-175 i WSK-125 (1978)

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[5].

W 1984 roku Strażnica WOP Gościce została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP Prudnik, jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Gościcach^[6].

1 listopada 1989 roku rozformowano batalion graniczny WOP w Prudniku i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Gościcach (na czas „P” kadrowa)^[6]. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy.

23 marca 1991 roku strażnica została włączona w struktury Sudeckiego Batalionu WOP w Kłodzku^[7] i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku.

Straż Graniczna:

16 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica w Gościcach została przejęta przez Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku^[8][9] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Gościcach (Strażnica SG w Gościcach)^[10].

Zgodnie z zarządzeniem Komendanta Głównego Straży Granicznej, 12 stycznia 2002 roku przeszła w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu^[11].

Brama wjazdowa (sierpień 2013)

W 2000 roku rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 roku nastąpiło zniesie strażnicy SG w Gościcach^[12]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Paczkowie, a obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.

Budynek byłej strażnicy w Gościcach (sierpień 2013)

Ochrona granicy

Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Gościcach do 31 października 1989 roku, a od 1 listopada 1989 roku Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Gościcach, ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak graniczny nr IV/182, wyłącznie znak gran. nr IV/200^[13].
• Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr IV/199, do znaku gran. nr IV/200 w głębi Kamienica–Paczków.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Jasienicy Górnej i Złotym Stoku
  • Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Zwiadu w Nysie – do 06.1990
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówką po stronie czechosłowackiej OSH (Ochrana Statnich Hranic):
  • Javorník.

Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–1 stycznia 2003 roku Strażnica SG w Gościcach ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/182, wyłącznie znak gran. nr II/200.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówką po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

W 1996 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione drogowe przejście graniczne, w którym odprawę graniczną osób, towarów, i środków transportu, wykonywała załoga utworzonej Granicznej Placówki Kontrolnej Straży Granicznej w Paczkowie (GPK SG w Paczkowie):

• Paczków-Bílý Potok.

Wydarzenia

• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[14]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[15].
• 1972 – doszło do postrzelenia z broni służbowej szer. Waluś, przygotowującego się do służby granicznej.
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[16].

Strażnice sąsiednie

• 227 strażnica WOP Górna Jasienica ⇔ 229 strażnica WOP Reichenstein – 1946
• 227 strażnica OP Górna Jasienica ⇔ 229 strażnica OP Złoty Stok – 1949
• 236 strażnica WOP Górna Jasienica ⇔ 238 strażnica WOP Złoty Stok – 1954
• 26 strażnica WOP Górna Jasienica II kat. ⇔ 2 strażnica WOP Złoty Stok I kat. – 1956
• 2 strażnica WOP Górna Jasienica III kat. ⇔ 25 strażnica WOP Złoty Stok III kat. – 31.12.1959
• 2 strażnica WOP Górna Jasienica IV kat. ⇔ Strażnica WOP Złoty Stok – 01.01.1964
• Strażnica WOP Jasienica Górna ⇔ Placówka WOP Złoty Stok – do 1984
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Jasienicy Górnej ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa Złoty Stok – 1984–31.10.1989
• Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Jasienicy Górnej ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Złotym Stoku – 01.11.1989–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Jasienicy Górnej ⇔ Strażnica SG w Złotym Stoku – 16.05.1991–1.01.2003.

Dowódcy/komendanci strażnicy

• ppor. Stanisław Gębarowski (26.03.1947–29.12.1948)^[17]
• ppor. Czesław Janowski (był w 1952)
• kpt. Edmund Walkiewicz (1952?–1972)
• ppor./por. Stanisław Szostak (1972–1976^[18])^[g]
• por./kpt. Antoni Bławicki (1976–1981)^[h][i][19]
• kpt. Stanisław Janik (był w 1981–był w 1988)^[j]
• kpt. Andrzej Krasicki (01.11.1989–01.04.1991^[20])^[k]

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Stanisław Janik (1991–1992)^[l][21]
• kpt. SG/mjr SG Jerzy Sobań^[m]
• mjr SG Leszek Nalepa (do 01.01.2003) – do rozformowania^[n].

Zobacz też

• 6 pułk piechoty.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Grażyna Szczepańska: Straż Graniczna od 1991 – Sudecki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-12-27]. (pol.).
• Zespół Wydziału Prezydialnego Śląskiego OSG (A.B.): Straż Graniczna od 1991 – Śląski Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2016-12-27]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów WOP.