Strażnica WOP Krężelka

Załoga strażnicy, w środku d-ca strażnicy ppor. Marian Leśniak (1951)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Koniaków/Krężelka – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 44 komendy odcinka Ustroń jako 200 strażnica WOP (Koniaków)^[1]. Żołnierze strażnicy zakwaterowani byli w jednym niedużym budynku drewnianym po byłej strażnicy niemieckiej, była także stajnia^[a][2].

W 1945 roku strażnica miała etat 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego. Dla każdej strażnicy przewidziano motocykl z przyczepą, 12 koni wierzchowych, 4 taborowe i w zasadzie odpowiadało to w/w stanowi. Natomiast strażnica miała 2 konie wierzchowe i 2 taborowe. Podstawę uzbrojenia stanowiły pistolet TT, karabin bojowy (kb) z bagnetem, pistolet maszynowy PPSz-a, karabin maszynowy DP, oraz pistolet sygnałowy wz. 44^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku 200 strażnica Ochrony Pogranicza Koniaków została włączona w struktury 61 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 41 batalionu WOP w Ustroniu.

W 1952 roku obsada strażnicy WOP Koniaków: dowódca strażnicy, zastępcy do spraw politycznych i zwiadu, szef strażnicy. Załogę stanowiło około 60 podoficerów i szeregowych. Wśród nich byli żołnierze do obsługi koni, podoficer łączności, 2 kucharzy i 2 przewodników psów służbowych. Do służby i dojazdu do batalionu służyły 2 konie do jazdy wierzchem. Do transportu żywności i prac wykorzystywano 2 konie taborowe. Strażnica korzystała z bryczki i wozu taborowego.

W 1957 roku rozformowano 41 batalion WOP Ustroń^[4][5] i strażnicę włączono w struktury 42 batalionu WOP w Cieszynie.

W 1954 roku rozformowano strażnicę w Koniakowie, a w jej miejsce zorganizowano strażnicę nr 205 – II kategorii w Krężelce^[b].

1 stycznia 1960 roku była jako 4 strażnica WOP III kategorii Krężelka.

W 1961 roku w strażnicy WOP Krężelka był: dowódca strażnicy, zastępcy do spraw politycznych i liniowych, szef strażnicy. Załogę stanowiło 6 podoficerów (dowódców drużyn), 2 podoficerów rozpoznawczych i około 40 szeregowych. Poprzedni dowódca i szef strażnicy zostali dyscyplinarnie zwolnieni z zawodowej służby wojskowej za rozkład dyscypliny i złe pełnienie służby^[6].

W 1963 roku dowódca WOP nakazał skrócić odcinek 3 Karpackiej Brygady WOP i ustalił linię rozgraniczenia między karpacką, a górnośląską brygadą na granicy województw krakowskiego i katowickiego. Nakazał też 1 stycznia 1964 roku przekazać strażnicę WOP Krężelka, Górnośląskiej Brygadzie WOP w Gliwicach^[7]. Termin zmieniono na 1 października 1963 roku. Strażnicę włączono w struktury 42 batalionu WOP Cieszyn.

1 stycznia 1964 roku była jako 31 strażnica WOP lądowa IV kategorii Krężelka.

W 1964 roku rozformowano strażnicę WOP IV kategorii Krężelka o stanie 27 wojskowych^[8]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Jaworzynka. W miejscu byłej strażnicy WOP Krężelka wybudowano dom wczasowy, pozostał tylko budynek gospodarczy (stajnia–garaż), na szczytnej ścianie są wyrzeźbione dwie głowy końskie i data 1953 rok^[9].

Ochrona granicy

Sposób ochrony granicy podano za: SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 45, 47–48, 51–53 .

W 1947 roku 200 strażnica WOP Koniaków ochraniała odcinek granicy państwowej^[3]:

• Włącznie od znaku granicznego nr III/191, wyłącznie do znaku gran. nr III/201.

W 1960 roku 4 strażnica WOP Krężelka III kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 6670 m:

• Włącznie od znaku gran. nr III/190, wyłącznie do znaku gran. nr III/200.

Wydarzenia

Wydarzenia podano za: SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 45, 47–48, 51–53 .

• 1945 – 10 grudnia pododdział NSZ w sile 8 osób dokonał napadu na mieszkańca miejscowości Potok Wielki k. Koniakowa. O dokonanej napaści poszkodowany powiadomił strażnicę w Koniakowie. Dowódca strażnicy zorganizował pościg. Napastnicy zostali zatrzymani.
• 1947 – 26/27 września w nocy pięcioosobowa grupa dokonała napadu rabunkowego na dom Jana Kukuczki w Istebnej. Zabrali ubrania i oddalili się w kierunku Babiej Góry. Pościg prowadzony przez strażnicę był bezskuteczny.
• 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[10]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[11].
• 1960 – ze strażnicy wycofano konie, a w ich miejsce wprowadzono samochody terenowe GAZ-69.
• 1963 – strażnica zdobyła pierwsze miejsce z pododdziałów granicznych pod względem dyscypliny i pełnienia służby granicznej.

Strażnice sąsiednie

• 199 strażnica WOP Zwardoń ⇔ 201 strażnica WOP Jasnowice – 1946
• 199 strażnica OP Zwardoń ⇔ 201 strażnica OP Jaworzynka – 1949
• 204 strażnica WOP Zwardoń ⇔ 205 strażnica WOP Jaworzynka – 1954
• 5 strażnica WOP Zwardoń III kategorii ⇔ 3 strażnica WOP Jaworzynka III kategorii – 01.01.1960
• 1 strażnica WOP Zwardoń lądowa IV kategorii ⇔ 30 strażnica WOP Jaworzynka lądowa IV kategorii – 01.01.1964.

Komendanci/dowódcy strażnicy

Wykaz komendantów/dowódców strażnicy podano za: SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, s. 50–54 .

• por. Ludwik Grześniak
• ppor. Tadeusz Mysko (był w 1946)
• por. Mioduszewski
• por. Marcin Menes
• ppor. Marian Leśniak (07.1951–14.05.1952)
• por. Jan Muryjas (15.02.1952–09.10.1953)^[12]
• ppor. Jerzy Rychel p.o. (był 10.1961)
• kpt. Mieczysław Dudziec (10.1961–1964).

Zobacz też

• 6 Pomorska Dywizja Piechoty.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.