Strażnica WOP Międzyzdroje
 Budynek strażnicy (1948) | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Sformowanie | 1945[a] |
| Rozformowanie | 31 marca 2010 |
| Tradycje | |
| Rodowód | 75 strażnica WOP |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Ostatni | mjr SG Krzysztof Sosnowski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Wolin |
| Formacja | |
| Podległość | 15 komenda odcinka |
Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Wołyń (Wollin)/Wald/Międzyzdroje – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy morskiej.
Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej.
Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 15 komendy odcinka Międzyzdroje jako 75 strażnica WOP[2] [Wołyń (Wollin)] [3] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[4].
Z dniem 1 kwietnia 1947 roku strażnica, pozostając nadal w strukturach 15 komendy odcinka, została przekazana do Szczecińskiego Oddziału WOP nr 3[5] i przeniesiona do Międzyzdrojów[b].
W związku z reorganizacją oddziałów WOP w 1948 roku, strażnica podporządkowana została dowódcy 46 batalionu OP.
Od stycznia 1951 roku strażnica podlegała dowódcy 125 batalionu WOP[6][7]. 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic, a 75 strażnica WOP Międzyzdroje otrzymała nr 71.
Rozkazem organizacyjnym dowódcy WOP nr 0148 z 2 września 1963 roku przeformowano Strażnicę WOP Międzyzdroje na Strażnicę WOP Międzyzdroje nadmorską kategorii II.
W 1965 roku rozformowany został batalion portowy WOP Świnoujście, a Strażnicę WOP Międzyzdroje podporządkowano bezpośrednio pod sztab brygady[c].
W 1968 roku powtórnie sformowano batalion nadmorski WOP Świnoujście[d]. Strażnica weszła w jego skład, jako 2 strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska III kategorii.
Strażnica WOP Międzyzdroje do 15 maja 1991 roku była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza[8].
- Straż Graniczna:
16 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, strażnica Międzyzdroje weszła w podporządkowanie Pomorskiego Oddziału Straży Granicznej w Szczecinie i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Międzyzdrojach[9].
Na podstawie zarządzenia nr 017 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 12 marca 1992 roku przeformowano Pomorski Oddział SG wg etatu nr 44/039 i 2 czerwca 1992 roku strażnica w Międzyzdrojach przeszła w podporządkowanie komendanta Morskiego Oddziału Straży Granicznej w Gdańsku[9]. Początkowo była to strażnica, następnie Zespół Obserwacji Wzrokowo–Technicznej, później znów strażnica[8].
W 2002 roku Strażnica SG w Międzyzdrojach miała status strażnicy SG I kategorii[e].
Od 24 sierpnia 2005 roku funkcjonowała jako Placówka Straży Granicznej w Międzyzdrojach[f] do 31 marca 2010 roku, kiedy to została rozformowania. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy wraz z obiektami, przejęła Placówka Straży Granicznej w Świnoujściu. Zniesienie Placówki SG w Międzyzdrojach, wynikało z przyjętego przez Komendę Główną Straży Granicznej planu zmian organizacyjnych po przystąpieniu Polski do Obszaru Schengen i zniesienia kontroli granicznych, na jego wewnętrznych granicach w RP[8].
Ochrona granicy
W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej[10].
W 1963 roku rozformowano Strażnicę WOP Świnoujście-Port i Strażnicę WOP Świnoujście-Wybrzeże, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Międzyzdroje nadmorska. Natomiast Strażnica WOP Dziwnów nadmorska przejęła część odcinka Strażnicy WOP Międzyzdroje. Tym samym rozkazem zorganizowano GPK Świnoujście-Port[g].
W 1968 roku na odcinku strażnicy funkcjonowały punkty kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:
- PKRR Międzyzdroje
- PKRR Wisełka.
Strażnica WOP Międzyzdroje w 1969 roku miała na swoim odcinku 5 POWT WOP wykorzystywane do ochrony granicy państwowej[h].
Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej[i] na odcinku Strażnicy WOP Międzyzdroje wg stanu z 1990[j]:
- POWT nr 3 Świnoujście (bliski/daleki dozór – 16 Mm)[k]
- POWT nr 4 Przytór (bliski dozór – 4 Mm)[l]
- POWT nr 5 Międzyzdroje–Lubiewo (bliski dozór – 4 Mm)
- POWT nr 6 Grodno (bliski/daleki dozór – 16 Mm)
- POWT nr 7 Kołczewo (bliski dozór – 4 Mm).
- Straż Graniczna:
Obszar służbowej służbowej odpowiedzialności Placówki SG w Międzyzdrojach do rozformowania, obejmował powiat kamieński[8].
Strażnice sąsiednie
- 74 strażnica WOP Lubień ⇔ 76 strażnica WOP Nowa Wieś – 1946
- 74 strażnica OP Wydrzany ⇔ 76 strażnica OP Wisełka – 1949
- 70 strażnica WOP Partyzantów ⇔ 72 strażnica WOP Wisełka – 1954
- 3 strażnica WOP Świnoujście–Port kat. III ⇔ 1 strażnica WOP Wisełka kat. IV – 01.01.1960
- 3 strażnica WOP Świnoujście portowa ⇔ 1 strażnica WOP Dziwnów nadmorska kat. III – 1968
- Straż Graniczna:
- Strażnica SG w Świnoujściu ⇔ Strażnica SG w Dziwnowie – 16.05.1991[9]
- Placówka SG w Świnoujściu ⇔ Placówka SG w Rewalu – 24.08.2005.
Komendanci/dowódcy
- ppor. Władysław Stramik (był w 10.1946)[m].
- por. Antoni Mruk (1954–1955)
- por. Józef Kuna (01.12.1954–30.09.1955)[11]
- por. Jan Szubski (1955–1957)[12]
- por. Eustachy Wołoszyn (1959–1961)
- por. Andrzej Pawłowski (1961–co najmniej do 1972)
- Komendanci strażnicy/placówki SG[8]:
- mjr SG Maciej Keller
- kpt. SG Krzysztof Pietrzak
- mjr SG Bogdan Sobczak
- por. SG/mjr SG Waldemar Krzysztofik (był w 2002)[13]
- mjr SG Krzysztof Sosnowski – do rozformowania.
Uwagi
- ↑ Od 1991 roku strażnica Straży Granicznej.
- ↑ Rozkaz organizacyjny szefa Departamentu WOP nr 013 z 21.03.1947 roku.
- ↑ Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 040/WOP z 27.04.1965 roku.
- ↑ Zarządzenie szefa Sztabu Generalnego nr 013/org z 15.01.1968 roku.
- ↑ Zarządzenie Komendanta Głównego Straży Granicznej nr 3 z 11.01.2002 roku.
- ↑ W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
- ↑ Rozkaz organizacyjny dowódcy WOP nr 0148 z 2.09.1963 r. (Rozkazy personalne DWOP ↓)
- ↑ AMW w Gdyni, Akta DMBOP, sygn. nr 3541/75, t. 120, Zał. nr 1 do Instrukcji o współdziałaniu MW z WOP z 1969 roku (Bieniecki 2011 ↓, s. 116 cz. III).
- ↑ Każdy POWT posiadał 2 stanowiska bojowe, na których pełniono służbę: SB-1 i SB-2. Pierwsze z nich wyposażone w aparaturę r./lok. było stanowiskiem obserwacji technicznej. Z drugiego stanowiska bojowego, znajdującego się na wieży o wysokości ok. 18 m, w ciągu dnia prowadzono obserwację wzrokową za pomocą lunety lub lornetki (Bieniecki 2011 ↓, s. 105 cz. III). Do pełnienia służby na POWT WOP kierowano żołnierzy służby zasadniczej po przeszkoleniu w Ośrodku Szkolenia Podoficerów i Młodszych Specjalistów BBWOP w Koszalinie (Bieniecki 2011 ↓, s. 107 cz. III).
- ↑ Biblioteka MOSG w Gdańsku, Przepisy o pływaniu i postoju okrętów Marynarki Wojennej (wydawnictwo DMW), Gdynia 1972, s. 52–53; oraz ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2884, t. 251, Opracowanie DWOP z 12.10.1990 r., s. 1 (Bieniecki 2011 ↓, s. 117 cz. III).
- ↑ Wyposażone w radary t. ORS–754, które pracowały na podstawowym zakresie 16 Mm (Bieniecki 2011 ↓, s. 106 cz. III).
- ↑ Wyposażone w radary nowej generacji t. ORS–754 pracujące w zakresie 4 Mm (Bieniecki 2011 ↓, s. 106 cz. III).
- ↑ Rozkaz personalny dowódcy WOP nr 061 z 20.10.1946(Rozkazy personalne DWOP ↓)
Przypisy
- ↑ Straż Graniczna. Morski Oddział. Placówka – Międzyzdroje (pol.). misterwhat.pl. [dostęp 2019-06-13].
- ↑ Wyganowski 2001 ↓, s. 278.
- ↑ ASGran., sygn. 217/143 ↓.
- ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
- ↑ Historia BBWOP ↓, s. 11–19.
- ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 61.
- ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
- ↑ a b c d e Grzegorz Goryński: Zlikwidowano placówkę Straży Granicznej (pol.). ikamien.pl, 2010-04-01. [dostęp 2019-06-13].
- ↑ a b c muzeumsg ↓.
- ↑ Bieniecki 2011 ↓, s. 81 cz. I.
- ↑ Józef Kuna (pol.). W: Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2020-01-20].
- ↑ Historia PBWOP ↓, s. 177–199.
- ↑ Goryński 2011 ↓, s. 183.
Bibliografia
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945–1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Kazimierz Kozłowski: Pomorski Oddział Straży Granicznej. Tradycje i współczesność. Szczecin: Społeczny Komitet Fundacji Sztandaru Pomorskiego Oddziału SG, 1993.
- Jerzy Prochwicz, Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2.
- Grzegorz Goryński: Morski Oddział Straży Granicznej im. płk. Karola Bacza w Gdańsku. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom II. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
- Andrzej Wyganowski: w: Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski, „Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X–XX wiek” : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r.. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
- Archiwum SG. Historia Pomorskiej Brygady WOP. Szczecin 1961.
- Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
- Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej (pol.). W: Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-07-30].
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
- Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
| Oddziały |
| ||||
|---|---|---|---|---|---|
| Ośrodki szkolenia |
| ||||
| Inne |
|
| Rodowód Morskiego Oddział SG |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Placówki SG |
| ||||||||
| Strażnice SG /rozformowane/ |
| ||||||||
| Graniczne placówki kontrolne /rozformowane/ |
| ||||||||
Media użyte na tej stronie
Żołnierze WOP jako patrol graniczny – Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Międzyzdroje.
Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Żołnierz WOP na stanowisku bojowym SB-2 podczas prowadzenia obserwacji przy pomocy lunety optycznej na wieży POWT nr 4 (Przytór) – Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Międzyzdroje.
Logo Morskiego Oddziału Straży Granicznej (MOSG).
Żołnierze WOP w świetlicy – Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Międzyzdroje.
Plakietka Pomorskiej Brygady WOP