Strażnica WOP Mrzeżyno

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Deep/Głębokie/Mrzeżyno – zlikwidowany podstawowy pododdział graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy morskiej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 16 komendy odcinka Trzebiatów jako 79 strażnica WOP^[1] (Głębokie^[2]) (Deep/Głębokie) o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

Sformowane strażnice morskiego oddziału OP nie przystąpiły bezpośrednio do objęcia ochrony granicy morskiej. Odcinek dawnej granicy polsko-niemieckiej sprzed 1939 roku od Piaśnicy, aż do lewego styku z 4 Oddziałem OP ochraniany był przez radziecką straż graniczną wydzieloną ze składu wojsk marszałka Rokossowskiego. Pozostały odcinek granicy od rzeki Piaśnica, aż po granicę z ZSRR zabezpieczała Morska Milicja Obywatelska^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku 79 strażnica OP Mrzeżowo (Depp) została włączona w struktury 20 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 151 batalionu WOP w Trzebiatowie.

W 1952 roku podlegała dowódcy 151 batalionu WOP i stacjonowała w Mrzeżynie.

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic. Strażnica WOP Mrzeżyno otrzymała numer 76^[5] w skali kraju.

W 1955 roku dowódca WOP rozkazał przejść 15 Brygadzie WOP na etat ćwiczebny. Rozwiązane zostały dowództwa i sztaby batalionów. 15 listopada 1955 roku kierowanie strażnicą przejął sztab brygady^[6]. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica Mrzeżyno II kategorii była 3. w 15 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[7]. W 1960 roku, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 15 i zakwalifikowana była do kategorii III w 15 Bałtyckiej Brygadzie WOP^[7].

Żołnierz WOP na motorówce patrolowej M-76 projektu 14 w porcie morskim Mrzeżyno (1970–1977)

W 1976 roku, w wyniku zmian organizacyjnych w Bałtyckiej Brygadzie WOP, strażnicę WOP Rewal, SKO Mrzeżyno i GPK Mrzeżyno przekazano do Pomorskiej Brygady WOP w Szczecinie^[8].

Strażnica WOP Mrzeżyno do maja 1991 roku była w strukturach Pomorskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza, kiedy została rozformowana, a ochraniany odcinek granicy państwowej przejęła Strażnica WOP Rewal.

Ochrona granicy

Dopiero w kwietniu 1946 roku strażnica Mrzeżyno zaczęła przyjmować pod ochronę wybrzeże morskie. Jeszcze w czerwcu 1946 roku, wobec sprzeciwu dowódców radzieckich, strażnica mogła wysyłać patrole jedynie w dzień i tylko na podstawie jednorazowych przepustek^[9].

W 1956 roku na odcinku strażnicy funkcjonował punkt kontroli ruchu rybackiego (PKRR), w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• PKRR Mrzeżyno.

W pierwszej połowie lat 60. POWT WOP posiadały na swoim wyposażeniu stacje r./lok. polskiej konstrukcji (początkowo t. RO–231 a następnie RN–231), a także lunety i środki łączności przewodowej. Na odcinku od Dziwnowa do Ustki wieże obserwacyjne były konstrukcji stalowej^[10].

Wykaz punktów obserwacji wzrokowo-technicznej^[a] na odcinku strażnicy WOP Mrzeżyno wg stanu z 1990^[b]:

• POWT nr 13 Włodarka (bliski dozór – 4 Mm)^[c]
• POWT nr 14 Mrzeżyno (bliski dozór – 4 Mm).

Linia rozgraniczenia z strażnicą WOP Dźwirzyno przebiegała wzdłuż ujścia Kanału Resko Przymorskie do Morza Bałtyckiego^[11], ...

Strażnice sąsiednie

• 78 strażnica WOP Nowe Śliwno ⇔ 80 strażnica WOP Grzybów – 1946
• 78 strażnica OP Nowe Śliwno ⇔ 80 strażnica OP Rogowo (Kolberg Deep) – 1949
• 2 strażnica WOP Nowe Śliwno II kat. ⇔ 4 strażnica WOP Dźwirzyno II kat. – 1956
• 16 strażnica Nowe Śliwno II kat. ⇔ 14 strażnica WOP Dźwirzyno IV kat. – 01.01.1960.

Dowódcy strażnicy

• por. Sebastian Strzałkowski (był w 10.1946)^[d]
• st. sierż. Marian Kaźmierski (do 1953)
• kpt. Jadacki (był w 1974–był w 1976) (d-ca SKO)
• kpt. Marek Gałka (do 05.1991) – do rozformowania.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Andrzej Skorek. Zabezpieczenie wybrzeża środkowego po II wojnie światowej. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/97, 1997. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Ireneusz Bieniecki. Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991 (powstanie – rozwój – organizacja). Część I – lata 60., Część II – lata 70., Część III – lata 80.. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. Cz. I, Cz. II, Cz. III 1–2/12, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Ryszard Techman: Straż Graniczna od 1991 – Pomorski Oddział Straży Granicznej (pol.). W: Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-07-30].
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 217/143 k. 120–121. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946.
• ASGr. Historia Bałtyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1960. Koszalin 1961
• Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.