Strażnica WOP Niedamirów

Strażnica WOP
Hermsdorf/Zacisze/Jarkowice/Niedamirów

Strażnica SG w Niedamirowie

Budynek strażnicy WOP Niedamirów (1990)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Tradycje
Rodowód	249 strażnica WOP
Dowódcy
Obecny	kpt. Łajczak
Organizacja
Dyslokacja	(Zacisze)Jarkowice[1]; Niedamirów
Formacja	WOP Straż Graniczna
Podległość	53 komenda odcinka 81 batalion OP 54 batalion WOP batalion górski WOP batalion graniczny WOP Łużycki Oddział SG

Granica polsko-czeska, znak gran. nr 8/1 rej. Niedamirowa (październik 2014)

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Hermsdorf/Zacisze/Jarkowice/Niedamirów – nieistniejący obecnie pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Niedamirowie – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 53 komendy odcinka jako 249 strażnica WOP^[1] (Hermsdorf)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

Strażnica wystawiała placówkę w Granicznych Budach^[1], którą zlikwidowano w grudniu 1946 roku^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku strażnica została włączona w struktury 81 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 54 batalionu WOP w Wałbrzychu.

W 1951 roku strażnica stacjonowała w Niedamirowie. W 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Niedamirów otrzymała numer ostatni – 262 w skali kraju^[2]. W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Niedamirów była 26 w 5 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[2].

W 1960 roku, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 1 i zakwalifikowana była do kategorii IV w 8 Sudeckiej Brygadzie WOP^[2]. W 1964 roku strażnica WOP nr 1 lądowa Niedamirów zaliczona była do III kategorii^[2].

W roku 1976, po reformie administracyjnej kraju i powołaniu nowych województw, w struktury batalionu górskiego WOP Szklarska Poręba włączona została Strażnica WOP Niedamirów^[5].

W 1976 roku batalion zabezpieczał łączność telefoniczną. Linia zamontowana była na siedmiometrowych słupach pomiędzy batalionem a strażnicą. Słupy telefoniczne zdemontowane zostały w latach 80. Wojsko wydzierżawiło łącza telefoniczne od Telekomunikacji Polskiej i nie było potrzeby utrzymywania własnej łączności. Niezależnie od sieci łączności batalionu ze strażnicami, istniała sieć łącząca strażnicę z terenem, który jej podlegał. Sieć poprowadzona była wzdłuż pasa drogi granicznej. Jeśli żołnierz podczas służby chciał się połączyć ze strażnicą, rozkręcał złączki na drutach, przyczepiał krokodylki do drutów, kręcił korbką, aparatu telefonicznego, który nosił przy sobie. W tym czasie w strażnicy spadały klapki, a dyżurny wsadzał sznur do gniazdka centrali telefonicznej CB-20. Gdy obaj wykonali te czynności, mogli zacząć rozmowę. Wymóg był taki, że na styku z sąsiednią strażnicą element służby granicznej musiał się połączyć z dyżurnym–operacyjnym strażnicy (DOS) i zameldować dojście do styku, tam był niższy słup ze skrzynką telefoniczną. Batalion wyposażony był w radiotelefony ale były zbyt duże i ciężkie, by żołnierze patrolujący góry mogli je nosić ze sobą. Dyżurni–operacyjni mieli radiostacje, one też były dużych rozmiarów^[6].

Żołnierze WOP przy szlabanie granicznym (1990)

Na strażnicy były hodowane świnie, karmione resztkami jedzenia oraz funkcjonował ogródek warzywny. Taka gospodarka trwała do 1989. Potem żołnierzy ubywało, więc zaprzestano prowadzenia tej działalności. Zgodnie z normą żołnierz dziennie otrzymywał 4400 kalorii w tym dodatek górski^[7].

Załoga i d-ca strażnicy kpt. Łajczak (wiosna 1991)

Strażnica WOP Niedamirów do 15 maja 1991 roku była w strukturach Łużyckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica w Niedamirowie weszła w podporządkowanie Łużyckiego Oddziału Straży Granicznej^[8] w Lubaniu i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Niedamirowie (Strażnica SG w Niedamirowie).

Ochrona granicy

W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.

Straż Graniczna:

Komendanci strażnicy współdziałali w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

W 1999 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne na szlaku turystycznym (turystyczne), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Niedamirów-Žacléř.

25 września 2002 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione na szlaku turystycznym (turystyczne), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Niedamirów-Horní Albeřice.

Wydarzenia

Straż Graniczna:

• 1992 – otrzymano na wyposażenie samochody Land Rover Defender I 110, skutery śnieżne, z czasem czterokołowce. To była nowa, wyższa jakość po GAZ-69 i UAZ 469 oraz skuterach śnieżnych Buran, które spalały dużą ilość paliwa i były awaryjne. Nowe skutery Scandic były szybkie, zwrotne i wygodniejsze^[9].

Strażnice sąsiednie

Dyslokacje

1957

1945

• 248 strażnica WOP Liebau ⇔ 1 strażnica WOP Wolfschau – 1946
• 248 strażnica OP Lubawka ⇔ 1 strażnica OP Wilcza Poręba – 1950
• 2 strażnica WOP Lubawka II kat. ⇔ 28 strażnica III kategorii Graniczne Budy – 31.12.1959
• 2 strażnica WOP lądowa II kat. Lubawka ⇔ 27 strażnica WOP lądowa III kat. Graniczne Budy – 01.01.1964
• Strażnica WOP Lubawka ⇔ Strażnica WOP Graniczne Budy – 1976^[5]
• Strażnica WOP Lubawka ⇔ Strażnica WOP Graniczne Budy – 1990

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Lubawce ⇔ Strażnica SG w Granicznych Budach – 1991^[8].

Dowódcy strażnicy

• kpt. Łajczak (był w 1990–1991).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• Wiesław Ziemianek. Proces powstania, organizacji i rozwoju Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948 na przykładzie jednostki w Kłodzku. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 23/2003, 2003. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Powstanie Wojsk Ochrony Pogranicza (w pięćdziesiątą rocznicę powstania), „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”, 15 (2001), Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej w Koszalinie, 2003, s. 33–58  (pol.).
• Zygmunt Pieter: Szkic historyczny. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 123–125. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Bogdan Zygnerski: Jedzenie bez reklamacji. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 52–53. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Daniel Kurowski: Starem z węglem w Karkonosze. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 41–42. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Henryk Pytel: Korbki, klapki, krokodylki, czyli łączność. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał): Tam za górą jest granica... 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania. Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 43–46. ISBN 978-83-64313-90-5.
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.