Strażnica WOP Pomorzowice

Strażnica WOP
Pomowice/Pomorzowice

Strażnica SG w Pomorzowicach
Placówka SG w Pomorzowicach

Budynek byłej strażnicy w Pomorzowicach (sierpień 2017)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]; 1 lutego 2001[b]
Rozformowanie	1 listopada 1998; 15 czerwca 2006
Tradycje
Rodowód	220 strażnica WOP 228 strażnica WOP 18 strażnica WOP Pomorzowice 8 strażnica WOP Pomorzowice 9 strażnica WOP lądowa Pomorzowice Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Pomorzowicach Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Pomorzowicach
Kontynuacja	SSG w Pomorzowicach PSG w Pomorzowicach PSG w Pietrowicach PSG w Opolu
Dowódcy
Ostatni	por. Mieczysław Tomczak
Organizacja
Kryptonim	Satyryk 1[c], Ilmen 27[d]
Dyslokacja	Pomorzowiczki; Pomorzowice 19
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	48 komenda odcinka 71 batalion OP 44 batalion WOP 45 batalion WOP 4 GBWOP batalion graniczny WOP Górnośląska Brygada WOP Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Pomonowice/Pomorzowice – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Pomorzowicach – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[e].

Granica polsko-czeska, znak gran. nr 125/18, rej. szwedzkiego słupa (listopad 2014)

Placówka Straży Granicznej w Pomorzowicach – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania w ochronie granicy państwowej z Republiką Czeską.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica WOP została sformowana w 1945 roku w strukturze 48 komendy odcinka Prudnik jako 220 strażnica WOP (Pomonowice)^[1][f] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

Pomorzowiczki, pozostałości po 220 strażnicy WOP Pomonowice (listopad 2014)

W 1947 roku 220 strażnica wystawiła placówkę w Tarnkowej^[3].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku, strażnica została włączona w struktury 71 batalionu Ochrony Pogranicza^[4], a 1 stycznia 1951 roku 44 batalionu WOP w Głubczycach^[5].

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[7], a strażnica WOP Pomorzowice otrzymała nr 228 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Pomorzowice była 18 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

1 stycznia 1960 roku była jako 8 strażnica WOP IV kategorii Pomorzowice.

4 lipca 1961 roku rozformowano 44 batalion WOP w Głubczycach^[8], a strażnica została włączona w struktury 45 batalionu WOP w Prudniku.

1 stycznia 1964 roku była jako 9 strażnica WOP lądowa IV kategorii Pomorzowice.

por. Roman Krwawnik z-ca d-cy strażnicy ds. politycznych w rozmowie z uczniem miejscowej szkoły podstawowej (1960–1965)

W 1976 roku w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia^[9], strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach.

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[10].

W drugiej połowie 1984 roku Strażnica WOP Pomorzowice została włączona w struktury utworzonego batalionu granicznego WOP Prudnik ^[9], jako Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Pomorzowicach^[11].

1 listopada 1989 roku rozformowano batalion graniczny WOP Prudnik i strażnicę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach już jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Pomorzowicach (na czas „P” kadrowa)^[11] i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku. Żołnierze służby zasadniczej WOP z ostatnich poborów nadal pełnili służbę w strażnicy również po utworzeniu Straży Granicznej, równolegle z przyjętymi do służby kandydackiej funkcjonariuszami SG.

Straż Graniczna:
15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica została przejęta przez Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG)^[12][13] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Pomorzowicach (Strażnica SG w Pomorzowicach).

Zgodnie z zarządzeniem Komendanta Głównego Straży Granicznej, 1 listopada 1998 roku strażnica SG w Pomorzowicach została zlikwidowana.

Od 1 listopada do 31 stycznia 2001 roku decyzją komendanta Śląskiego Oddziału SG, w obiekcie stacjonował pluton odwodowy-specjalny Śląskiego OSG.

Zgodnie z zarządzeniem Komendanta Głównego Straży Granicznej 1 lutego 2001 roku odtworzona została Strażnica SG w Pomorzowicach, w strukturach Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu.

Jako Strażnica Straży Granicznej w Pomorzowicach funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 roku i 24 sierpnia 2005 roku Ustawą z 22 kwietnia 2005 roku O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[14] została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Pomorzowicach (Placówka SG w Pomorzowicach).

Realizując przyjętą przez Radę Ministrów 6 czerwca 2000 roku Strategii Zintegrowanego Zarządzania Granicą. W części IV Strategii (dot. Środki Kontroli i Bezpieczeństwa), jako Placówka Straży Granicznej w Pomorzowicach funkcjonowała do 15 czerwca 2006 roku, kiedy to zarządzeniem Komendanta Głównego SG została zniesiona^[15]. Ochraniany przez placówkę odcinek granicy, przejęła Placówka Straży Granicznej w Pietrowicach, a obiekt został przekazany gminie i zaadaptowany na mieszkania.

Ochrona granicy

W 1960 roku 8 strażnica WOP Pomorzowice IV kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 15803 m:

• Włącznie znak graniczny nr IV/116, wyłącznie znak gran. nr IV/126.

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku przez strażnicę WOP Pomorzowice funkcjonowały przejścia graniczne małego ruchu granicznego, gdzie kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Tarnkowa-Bohušov rej. znaku gran. nr IV/117
• Racławice Śląskie-Osoblaha.

W maju 1989 roku odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka po rozformowanej strażnicy WOP Równe:

• Włącznie znak gran. nr IV/109, do zaku. gran. nr IV/116.

Lata maj 1989–15 maja 1991 rozwinięta strażnica lądowa WOP Pomorzowice II kategorii, ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr IV/109, wyłącznie znak gran. nr IV/126.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był minimum: na głównym kierunku dwukrotnie, na pozostałym raz w ciągu doby.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Krasnym Polu i Krzyżkowicach (od 01.11.1989 Strażnicą WOP Trzebina)
  • Sekcja Zwiadu WOP w Prudniku
  • Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych w Głubczycach
  • Komisariat MO w Głogówku
• W ochronie granicy dowódca strażnicy ściśle współpracował ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
  • Slezské Rudoltice.
  • Osoblaha (naczelnik placówki – mjr Jaroslav Mihal).

Straż Graniczna:
W okresie 16 maja 1991–1998, strażnica Strażnica SG w Pomorzowicach ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/109, wyłącznie znak gran. nr II/126 .

19 lutego 1996 roku na odcinku strażnicy zostały uruchomione przejścia graniczne małego ruchu granicznego w których kontrolę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywali funkcjonariusze strażnicy:

• Tarnkowa-Bohušov rej. znaku gran. nr II/117 .
• Pomorzowiczki-Osoblaha rej. znaku gran. nr 122/17 .

W okresie 1 lutego 2001–15 czerwca 2006, strażnica Strażnica SG w Pomorzowicach/Placówka Straży Granicznej w Pomorzowicach ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 28864,5 m.

• Włącznie znak gran. nr II/109 (w głębi miejscowość Dobieszów), wyłącznie znak gran. nr II/126 (rejon szwedzkiego słupa).
• Linia rozgraniczenia:
  • z strażnicą SG w Trzebinie wyłącznie zn. gran. nr II/126 dalej granicą gmin: Prudnik, Lubrza, Biała, Strzeleczki, Krapkowice oraz Głogówek, Krapkowice i Walce.
• Terytorialny zasięg działania komendanta strażnicy/placówki SG w Pomorzowicach obejmował gminy: Głogówek, Walce, północna część gminy Głubczyce.
• Tylna strefa działania przebiega przez miejscowości: Wawrzyńcowice, Błażejowice, Dobieszowice, Twardawa.
• Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr II/117 do znaku gran. nr 122/17 w głębi miejscowości Tarnkowa–Sławoszów–Stara Wieś–Pomorzowiczki.
• Rozgraniczenie pomiędzy rejonami podlegającymi operacyjnej ochronie granicy przebiegało przy zn. gran. nr II/123 w głębi Pomorzowice.
• Miejsca dogodne do przekroczenia granicy wbrew przepisom (pgwp) rej. znaków gran. nr:
  • II/126, 125/7, 124/8, II/124, 122/16, II/122, 120/13, 118/6, 118/2i3, II/117, 117/6, 114/7, 113/10, 113/3, 112/10, 111/12, 110/8, 109/6.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był:
  • Na korzyść strażnicy SG w Trzebinie, do znaku gran. nr 126/3.
• Funkcjonariusze strażnicy SG w Pomorzowicach pełniąc służbę graniczną przy granicy państwowej w rejonie linii rozgraniczenia:
  • ze strażnicą SG w Trzebinie, prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z miejscowości Racławice Śląskie w kierunku znaku gran. nr II/126, na korzyść sąsiada od znaku gran. nr II/126 w kierunku miejscowości Laskowice, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice SG w: Krasnym Polu i Trzebinie
  • Graniczna Placówka Kontrolna SG w Pietrowicach – od 01.06.2001
  • Komenda Powiatowa Policji w Głubczycach
  • Komisariat Policji w Głogówku
• Komendant strażnicy/placówki SG w Pomorzowicach współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
  • Slezské Rudoltice (naczelnik referatu – mjr JUDr. Robert Foltyna).
  • Osoblaha (naczelnciy referatu – mjr Jaroslav Mihal, kpt. Libor Chamrad).

1 czerwca 2001 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione drogowe przejście graniczne, w którym kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu wykonywała załoga GPK SG w Pietrowicach:

• Pomorzowiczki-Osoblaha.

Wydarzenia

• 1956 – koniec czerwca–początek lipca w okresie tzw. Wypadków poznańskich, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[16]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia - to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[17].
• Lata 60. – 2. połowa, żołnierze kadra i pracownicy cywilni 4 Górnośląskiej Brygady WOP wybudowali nowy budynek szkoły podstawowej w ramach akcji, 1000 szkół na 1000 lecie Państwa Polskiego w Pomorzowiczkach. Szkoła otrzymała imię Górnośląskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza^[18].
• 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[19].

Straż Graniczna:

• 1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.

Sąsiednie graniczne jednostki organizacyjne

• 219 strażnica WOP Dobieszów ⇔ 221 strażnica WOP Dytmarów – 1946
• 219 strażnica OP Równe ⇔ 221 strażnica OP Dytmarów – 1949
• 227 strażnica WOP Równe ⇔ 229 strażnica WOP Dytmarów – 1954
• 17 strażnica WOP Równe II kat. ⇔ 19 strażnica WOP Dytmarów II kat. – 1956
• 9 strażnica WOP Równe IV kat. ⇔ 7 strażnica WOP Dytmarów III kat. – 01.01.1960
• 10 strażnica WOP Równe lądowa IV kat. ⇔ 8 strażnica WOP Krzyżkowice IV kat. – 01.01.1964
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta w Równym ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Krzyżkowicach – do .05.1989
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krasnym Polu ⇔ Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. II w Krzyżkowicach – 05.1989–31.10.1989^[11]
• Strażnica WOP Lądowa rozwinięta kat. I w Krasnym Polu ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebinie – 01.11.1989–16.04.1990
• Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Krasnym Polu ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebinie – 17.04.1990–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Krasnym Polu ⇔ Strażnica SG w Trzebinie kat. II – 16.05.1991–31.10.1998
• Strażnica SG w Krasnym Polu ⇔ Strażnica SG w Trzebinie kat. II – 01.02.2001–01.01.2003
• GPK SG w Pietrowicach ⇔ GPK SG w Głuchołazach – 02.01.2003–23.08.2005
• Placówka SG w Pietrowicach ⇔ Placówka SG w Głuchołazach – 24.08.2003–14.06.2006.

Obsada personalna

Dowódcy/komendanci strażnicy/placówki

Święto SG – wspólny obiad w komendzie ŚlOSG. Na drugim planie przy filarze przodem: 1. k-nt strażnicy kpt. SG Andrzej Krasicki (16.05.1991–1994), 2. kpt. SG Włodzimierz Karsznia (p.o. z-ca k-nta strażnicy (01.02–30.06.2001) (maj 1993)

• por. Czerski (był w 1945)
• por. Michał Radziecki (2. poł. 1945–wiosna 1947^[20])
• ppor. Marian Nawrocki (17.03.1953–31.07.1954)^[21]
• por. Henryk Nowakowski (01.08.1954–14.12.1954)^[22]
• kpt. Piotr Węglowski (1962–1964^[23])
• kpt. Bogusław Bugaj (był w 1976^[24]–10.1980)^[h]
• por. Józef Kulak^[25] (10.1980–31.10.1984)^[i]
• st. chor. sztab. Zdzisław Andres^[26] (01.11.1984–1987)^[j]
• por. Henryk Michulec (1987–01.07.1989)^[k]
• por. Mieczysław Tomczak (02.07.1989–15.05.1991)^[l]

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG Andrzej Krasicki (16.05.1991–1994)^[m]
• kpt. SG Jarosław Góra (1994–30.11.1997)^[n]
• kpt. SG Dariusz Szczepkowski (01.12.1997–31.10.1998) – do rozformowania^[o]
• kpt. SG/mjr SG Dariusz Lorenc (01.02.2001–2004)^[p]
• mjr SG Bogusław Kuliński (2004–23.08.2005)

Komendant placówki SG:

• mjr SG Bogusław Kuliński (24.08.2005–15.06.2006) – do rozformowania^[q]

Dowódca plutonu odwodowego-specjalnego:

• chor. SG Marian Pietkiewicz (01.11.1998–2000)^[r].

Zobacz też

• 6 pułk piechoty.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP – Imieniem Wojsk Ochrony Pogranicza. „Tygodnik Prudnicki”. 11(694), s. 10, 2004-03-17. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (37) Sylwetki dowódców jedn. WOP – płk Piotr Węglowski. „Tygodnik Prudnicki”. 3(738), s. 10, 2005-01-19. ISSN 1231-904X. 
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.