Strażnica WOP Strzegów

Strażnica WOP
Późno/Strzegów

Strażnica SG w Strzegowie

(maj 2014)
Historia
Państwo	Polska
Województwo	lubuskie
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	2 stycznia 2003
Tradycje
Rodowód	27 strażnica WOP
Organizacja
Dyslokacja	Późna; Strzegów
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	6 komenda odcinka 7 komenda odcinka 32 batalion OP 92 batalion WOP Lubuska Brygada WOP bg WOP Gubin Łużycka Brygada WOP Lubuski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Późno/Strzegów – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną i Republiką Federalną Niemiec^[b].

Strażnica Straży Granicznej w Strzegowie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Federalną Niemiec.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 6 komenda odcinka jako 27 strażnica WOP^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

Budynek byłej Strażnicy WOP Późno (maj 2014)

W lipcu 1946 roku nastąpiły dyslokacje strażnic: Strażnica WOP nr 26 ze Strzegowa przeniesiona została do Janowa (Janiszowice), a Strażnicę WOP nr 27 przeniesiono z Późnej do Strzegowa^[3].

W roku 1947 rozwiązano 6 komendanturę odcinka Sękocice i jej 26 i 29 strażnicę^[c]. Pozostałe strażnice przejęła zreformowana 7 komenda odcinka w Gubinie^[4].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku 27 strażnica OP Strzegów kategorii II została włączona w struktury 32 batalionu Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 92 batalionu WOP w Gubinie.

W marcu 1954 roku dokonano zmiany numeracji strażnic WOP. Strażnica WOP Strzegów otrzymała numer 35 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Strzegów II kategorii była 8. w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Krośnie Odrzańskim.

Żołnierze WOP z por. Ryszardem Chudym przy znaku granicznym nr 373 (październik 1964)

1 stycznia 1961 roku funkcjonowała jako 14 strażnica WOP II kategorii Strzegów w strukturach 92 batalionu WOP, a 1 stycznia 1964 roku jako 13 strażnica WOP Strzegów lądowa II kategorii^[5]. Natomiast w marcu 1968 roku była jako Strażnica techniczna WOP nr 12 Strzegów kategorii III w strukturach ww. batalionu^[5].

1 czerwca 1976 roku nastąpiła zmiana rejonu służbowego działania strażnicy, dyktowaną przez reformę administracyjną kraju i nowy podział na województwa^[6], ponadto Wojska Ochrony Pogranicza przeszły na dwuszczeblowy system zarządzania. Strażnicę WOP Strzegów podporządkowano bezpośrednio pod sztab Lubuskiej Brygady WOP w Krośnie Odrzańskim^[7], a w 1984 roku utworzonego batalionu granicznego WOP w Gubinie jako Strażnica WOP Strzegów lądowa. Po rozformowaniu Lubuskiej Brygady WOP, 1 listopada 1989 roku strażnica została włączona w struktury Łużyckiej Brygady WOP w Lubaniu Śląskim i tak funkcjonowała do 15 maja 1991 roku^[8].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku, strażnica w Strzegowie weszła w podporządkowanie Lubuskiego Oddziału Straży Granicznej^[9] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Strzegowie (Strażnica SG w Strzegowie).

W 2000 roku począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 roku, nastąpiło zniesie Strażnicy SG w Strzegowie^[d].

Ochrona granicy

W grudniu 1948 roku 27 strażnica OP Strzegów kategorii II ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 14 900 m^[10].

Strażnice sąsiednie

• 26 strażnica WOP Strzegów ⇔ 28 strażnica WOP Markosice – 1946
• 25 strażnica WOP Zasieki ⇔ 28 strażnica WOP Markosice – 1947
• 25 strażnica OP Zasieki ⇔ 28 strażnica OP Polanowice kat. IV – 18.01.1950
• 34 strażnica WOP Zasieki ⇔ 36 strażnica WOP Polanowice – 1954
• 7 strażnica WOP Zasieki ⇔ 9 strażnica WOP Polanowice – 1957
• 15 strażnica WOP Zasieki kat. I ⇔ 13 strażnica WOP Polanowice kat. III – 01.01.1961
• 14 strażnica WOP Zasieki kat. II ⇔ 12 strażnica WOP Polanowice kat. III – 01.01.1964
• 13 strażnica WOP Zasieki techniczna kat. I ⇔ 11 strażnica WOP Polanowice techniczna kat. I – 03.1968
• Strażnica WOP Zasieki lądowa kat. I ⇔ Strażnica WOP Polanowice – 10.1984–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Zasiekach ⇔ Strażnica SG w Polanowicach – 16.05.1991.

Dowódcy/komendanci strażnicy

kpt. Stefan Kuligowski d-ca strażnicy (1970–1975)

• por. Rajmund Wysocki
• por. Wacław Wierciński
• ppor. Józef Domżalski
• st. sierż. Romuald Jodko (był w 1950–1952)
• Zenon Wróblewski (był w 1954)
• kpt. Józef Zduniak (był w 10.1964)
• kpt. Ryszard Chudy
• por./kpt. Stefan Kuligowski (1968–1. poł. lat 70.)

Komendanci strażnicy SG:

• por. SG Mirosław Makarewicz (do jesień 1998).

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza : (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem–druk w Lubsku, 2005.
• Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówcek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343. (pol.).
• Praca zbiorowa. Historia Łużyckiej Brygady WOP : Archiwum SG. sygn. 3035/20 k. 53–54
• Zarys historii Lubuskiej Brygady WOP.
• Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1990 – Lubuska Brygada WOP. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2021-01-16]. (pol.).
• Archiwum Straży Granicznej. Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykaz dyslokacyjny etatowych pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z dnia 20 października 1956 roku. Szczecin.
• Archiwum Straży Granicznej. Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.