Strażnica WOP Trzebina

Strażnica WOP Kunzendorf/Trzebina

Strażnica SG w Trzebinie

Brama wjazdowa do strażnicy w Trzebinie (lata 90.)
Historia
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Sformowanie	1945; 1989[a]
Rozformowanie	1976; 2003
Tradycje
Rodowód	222 strażnica WOP 230 strażnica WOP 20 strażnica WOP Trzebina 6 strażnica WOP Trzebina 7 strażnica WOP lądowa Trzebina Strażnica WOP Lądowa kadrowa w Trzebini
Kontynuacja	SSG w Trzebinie GPK SG w Głuchołazach PSG w Głuchołazach PSG w Nysie PSG w Opolu
Dowódcy
Ostatni	kpt. Józef Kulak
Organizacja
Kryptonim	Satyryk 3[b]
Dyslokacja	Trzebina 87
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	48 komenda odcinka 71 batalion OP 45 batalion WOP 4 GB WOP Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Kunzendorf/Trzebina – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Trzebinie – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[c].

Główny budynek, widok od strony polskiej(grudzień 2013)

Główny budynek (po lewej) i blok kadry (po prawej), Widok od strony polskiej (grudzień 2013)

Główny budynek, widok od strony czeskiej (maj 2018)

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 48 komendy odcinka Prudnik jako 222 strażnica WOP (Kunzendorf)^[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku, strażnica została w struktury 71 batalionu Ochrony Pogranicza^[3], a 1 stycznia 1951 roku 45 batalionu WOP w Prudniku^[4].

Od 15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic^[6], a strażnica WOP Trzebinia otrzymała nr 230 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica II kategorii Trzebinia była 20 w 4 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza.

1 stycznia 1960 roku była jako 6 strażnica WOP III kategorii Trzebina.

1 stycznia 1964 roku była jako 7 strażnica WOP lądowa IV kategorii Trzebina.

W 1976 roku strażnica została rozformowana^[7]. W latach 1976–1989 w obiekt podlegał ośrodkowi szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku^[8], gdzie szkolono kandydatów do służby w Milicji Obywatelskiej^[8], natomiast w okresach letnich zamieniony w ośrodek kolonijny Górnośląskiej Brygady WOP.

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, brygada wykonywała zadania ochrony granicy państwowej i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego^[9].

Granica polsko-czeska, znak gran. nr II/139, rej. Dębowca (lipiec 2016)

1 listopada 1989 roku ponownie została utworzona jako Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebini (na czas „P” kadrowa) i podporządkowana bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach^[10], przejmując pod ochronę część odcinka granicy państwowej rozformowanych strażnic WOP w Krzyżkowicach i Pokrzywnej. Tak funkcjonowała do 15 maja 1991 roku.

Granica polsko-czeska, znak gran. nr 138/5, rej. Wróblika (wrzesień 2020)

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica została włączona w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu (ŚlOSG)^[11][12] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Trzebinie kategorii II (Strażnica SG w Trzebinie).

W 2000 roku rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 roku nastąpiło zniesie strażnicy SG w Trzebinie^[13]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy wraz z obsadą etatową, przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Głuchołazach kategorii II (GPK SG w Głuchołazach) wraz z obiektem, który wykorzystywany był dla dodatkowej służby dyżurnej GPK SG w Głuchołazach i funkcjonariuszy pełniących służbę w przejściu granicznym Trzebina-Bartultovice. Następnie budynki zostały przekazane gminie i zaadaptowane na mieszkania.

Ochrona granicy

W 1960 roku 6 strażnica WOP Trzebinia III kategorii: ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 10516 m

• Włącznie od znaku granicznego nr 130/34, wyłącznie do znaku gran. nr 139/5 .

W okresie 1 listopada 1989–15 maja 1991 Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Trzebini ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie od znaku gran. nr IV/126, wyłącznie do znaku gran. nr 140/13 (linia kolejowa nr 343).
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Strażnicy w Pomorzowicach do znaku gran. nr 125/17.
2. Strażnicy w Konradowie do znaku gran. nr 140/14.

• Główny wysiłek w ochronie granicy skupiała od znaku gran. nr 134/8 do znaku gran. nr IV/136 w głębi miejscowość Trzebina.
• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice WOP w: Pomorzowicach i Konradowie
  • Sekcja Zwiadu WOP w Prudniku
  • Rejonowy Urząd Spraw Wewnętrznych w Prudniku
• W ochronie granicy dowódca strażnicy ściśle współpracował ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS:
  • OSH Osoblaha – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr IV/126, do znaku gran. nr 132/16 (mjr Jaroslav Mihal)
  • OSH Jindřichov – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od znaku gran. nr 132/16, do znaku gran. nr 140/13.

Straż Graniczna:

W okresie 16 maja 1991–31 października 1998, Strażnica SG w Trzebinie ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/126 , wyłącznie znak gran. nr 140/13 (linia kolejowa nr 343).
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Strażnicy SG w Pomorzowicach do znaku gran. nr 125/17 .
2. Strażnicy SG w Konradowie, (w latach 1994–marzec 2001 Strażnicy SG w Pokrzywnej), do znaku gran. nr 140/14 .

• Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 134/8, do znaku gran. nr II/136 w głębi Trzebina.
• Odcinek zagrożony był od znaku gran. nr 127/20, do znaku gran. nr 129/5 w głębi Krzyżkowice–Dytmarów.

19 lutego 1996 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

• Trzebina-Bartultovice.

14 listopada 1998 roku odcinek strażnicy został wydłużony po przejęciu części odcinka granicy, po rozformowanej Strażnicy SG w Pomorzowicach, tj. od znaku gran. nr II/126, włącznie do znaku gran. nr 120/22.

W okresie 1 listopada 1998–31 stycznia 2001, Strażnica SG w Trzebinie ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr 120/22, wyłącznie znak gran. nr 140/13 (tj. linia kolejowa nr 343).
• Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 134/8, do znaku gran. nr II/136 w głębi Trzebina.
• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Strażnicy SG w Krasnym Polu do znaku gran. nr 120/21.
2. Strażnicy SG w Pokrzywnej do znaku gran. nr 140/14.

1 lutego 2001 roku odcinek strażnicy został skrócony po przekazaniu części odcinka granicy, odtworzonej Strażnicy SG w Pomorzowicach, tj. od znaku gran. nr 120/22, włącznie do znaku gran. nr II/126.

W okresie 1 lutego 2001–1 stycznia 2003 roku, Strażnica SG w Trzebinie ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak gran. nr II/126, wyłącznie znak gran. nr 140/13 (linia kolejowa nr 343).
• Terytorialny zasięg działania komendanta Strażnicy SG w Trzebinie obejmował gminy: Prudnik, Lubrza, Biała, Strzeleczki, Krapkowice.
• Linia rozgraniczenia z:

1. Strażnicą Straży Granicznej w Pomorzowicach: włącznie znak gran. nr II/126, dalej granicą gmin: Prudnik, Lubrza, Biała, Strzeleczki, Krapkowice oraz Głogówek, Krapkowice i Walce.
2. Strażnicą Straży Granicznej w Konradowie wyłącznie od znak gran. nr 140/13, dalej granicą gmin: Głuchołazy, Nysa, Korfantów oraz Prudnik i Biała.

• W okresie zimowym pas śnieżny sprawdzany był na korzyść:

1. Strażnicy SG w Pomorzowicach do znaku gran. nr 125/17.
2. Strażnicy SG w Konradowie do znaku gran. nr 140/14.

• Główny wysiłek w służbie skupiała od znaku gran. nr 134/8, do znaku gran. nr II/136 w głębi Trzebina.
• Odcinek zagrożony był od znaku gran. nr 127/20, do znaku gran. nr 129/5 w głębi Krzyżkowice–Dytmarów.
• Funkcjonariusze strażnicy SG w Trzebinie pełniąc służbę graniczną w rej. linii rozgraniczenia ze:

1. Strażnicą SG w Pomorzowicach: prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z Laskowic w kierunku zn. gran. nr II/126, na korzyść sąsiada od zn. gran. nr II/126 w kierunku Racławic Śląskich, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej.
2. Strażnicą SG w Konradowie: prowadzili rozpoznanie wzdłuż drogi z Wieszczyny, w kierunku zn. gran. nr 140/13, na korzyść sąsiada od zn. gran. nr 140/13 w kierunku Pokrzywnej, zwracając uwagę na pola orne przyległe do granicy państwowej i linię kolejową tranzytu czeskiego.

• Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • Strażnice SG w: Pomorzowicach i Konradowie
  • Dowódca plutonu odwodowego specjalnego w Raciborzu
  • Komenda Powiatowa Policji w Prudniku
  • Komenda Powiatowa Policji w Krapkowicach
  • Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Prudniku^[14]
  • Nadleśnictwo Prudnik
  • Starostwo powiatowe w Prudniku
  • Placówki po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP:
    • Osoblaha – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od zn. gran. nr II/126 do zn. gran. nr 132/16. Główny wysiłek w służbie granicy skupiała na kierunkach: Slezské Pavlovice–Dytmarów, Rylovka–Krzyżkowice (naczelnicy referatu: mjr Jaroslav Mihal, kpt. Libor Chamrad)
    • Jindřichov – wspólnie ochraniała odcinek granicy państwowej od zn. gran. nr 132/16 do zn. gran. nr 140/13. Główny wysiłek w służbie skupiała na kierunkach: Vysoká–Trzebina, Jindřichov–Pokrzywna (naczelnicy referatu: ppłk Binar, kpt. Karol Palica).

15 lutego 2002 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione drogowe przejście graniczne, w którym kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu przejęła Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Głuchołazach (GPK SG w Głuchołazach:

• Trzebina-Bartultovice.

Wydarzenia

• 1956 – koniec czerwca, początek lipca, w okresie tzw. „wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi^[15]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)^[16].
• 1970 – maj, w wypadku komunikacyjnym na motocyklu, w czasie wykonywania obowiązków służbowych w Nowej Wsi, zginął zastępca d-cy strażnicy ppor. Paweł Janion^[17].

Straż Graniczna:

• 1993 – strażnica otrzymała na wyposażenie samochód osobowo-terenowy Land Rover Defender I 110 w zamian za UAZ 469 i motocykle Honda xl 125s w zamian za WSK 125.
• 1995 – wrzesień, do obiektu strażnicy została przeniesiona z Prudnika: Grupa Dochodzeniowo-Śledcza Wydziału Dochodzeniowo-Śledczego (WD-Ś) ŚlOSG (kpt. SG/mjr SG Sergiusz Hadrych – kierownik, sierż. SG Stanisław Narwid, st. szer. SG Waldemar Bednarowicz), Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Prudnik (GO-R Prudnik) Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) ŚlOSG i oficer kierunkowy sekcji granicznej Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) ŚlOSG mjr SG Włodzimierz Karsznia.
• 2000 – 29 marca oficer kierunkowy sekcji granicznej WOGP ŚlOSG mjr SG Włodzimierz Karsznia, został przeniesiony do wykonywania obowiązków służbowych w komendzie oddziału w Raciborzu^[18].
• 2001 – marzec, w skład załogi strażnicy weszli funkcjonariusze z rozformowanej strażnicy SG w Pokrzywnej: st. chor. SG Krzysztof Stasiak (starszy strażnik graniczny), chor. SG Sławomir Sikora (starszy strażnik graniczny), plut. SG Grzegorz Kloc (strażnik graniczny).
• 2001 – została rozwiązana Grupa Dochodzeniowo-Śledcza ŚlOSG i Grupa Operacyjno-Rozpoznawcza Prudnik, a funkcjonariusze zostali włączeni w struktury strażnicy.
• 2002 – do obiektu strażnicy zostali przeniesieni, a następnie włączeni do obsady etatowej, funkcjonariusze rozwiązanych grup operacyjno-rozpoznawczych (GO-R): Nysa i GPK SG w Głuchołazach.
• 2002 – I kwartał 2002, na wspólnie ochranianym odcinku z RCPP Jindřichov stwierdzono: 1 przypadek przekroczenia granicy wbrew przepisom (pgwp) z Polski do Czech i z powrotem przez 1 osobę narodowości czeskiej.
• 2002 – III kwartał, na wspólnie ochranianym odcinku z RCPP Osoblaha stwierdzono: 2 przypadki pgwp z Polski do Czech przez 3 ob. Czech oraz 1 przypadek z Polski do Czech i z powrotem przez 1 ob. Polski. Z RCPP Jindrichov stwierdzono: 1 przypadek pgwp z Czech do Polski przez 1 ob. Czech szybowcem (stracił orientację w chmurach) i 1 przypadek pgwp z Polski do Czech przez 1 ob. Polski.

Strażnice sąsiednie

• 221 strażnica WOP Dytmarów ⇔ 223 strażnica WOP Zwierzynie – 1946
• 221 strażnica WOP Dytmarów ⇔ 222a strażnica WOP Pokrzywna – po 1946
• 221 strażnica OP Dytmarów ⇔ 222a strażnica OP Pokrzywna – 1949
• 229 strażnica WOP Dytmarów ⇔ 231 strażnica WOP Pokrzywna – 1954
• 19 strażnica WOP Dytmarów II kat. ⇔ 21 strażnica WOP Pokrzywna II kat. – 1956
• 7 strażnica WOP Dytmarów III kat. ⇔ 5 strażnica WOP Pokrzywna III kat. – 01.01.1960
• 8 strażnica WOP Krzyżkowice lądowa IV kat. ⇔ 6 strażnica WOP Pokrzywna lądowa III kat. – 01.01.1964
• Strażnica WOP Krzyżkowice, Strażnica WOP Pokrzywna – do 1976
• Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. II w Pomorzowicach ⇔ Strażnica WOP Lądowa kadrowa kat. I w Konradowie – 01.11.1989–15.05.1991

Straż Graniczna:

• Strażnica SG Pomorzowicach ⇔ Strażnica SG w Konradowie – 16.05.1991–1994
• Strażnica SG Pomorzowicach ⇔ Strażnica SG w Pokrzywnej – 1994–31.10.1998
• Strażnica SG w Krasnym Polu ⇔ Strażnica SG w Pokrzywnej – 01.11.1998–31.01.2001
• Strażnica SG Pomorzowicach ⇔ Strażnica SG w Pokrzywnej – 01.02.2001–03.2001
• Strażnica SG Pomorzowicach ⇔ Strażnica SG w Konradowie – 03.2001–01.01.2003.

Dowódcy/komendanci strażnicy

Komendanci strażnicy SG:

• kpt. SG/mjr SG Józef Kulak (02.04.1991–30.11.1998)^[e]
• kpt. SG/mjr SG Krzysztof Kędzior (01.12.1998–31.07.2001)^[f]
• mjr SG Włodzimierz Karsznia (01.08.2001^[26]–01.02.2003^[27]) – do rozformowania^[g] .

Znaki i urządzenia graniczne

Stan z 1 lutego 2001–1 stycznia 2003

Granica polsko-czeska, znak gran. nr II/135, Trzebina (maj 2018)

Znaki graniczne

• Znaki graniczne – 354 szt.
  • Znaki główne – 15 szt.
  • Znaki pomocnicze – 339
    • Podwójne z oznaczeniem a i b – 16 szt.
    • Potrójne z oznaczeniem a, b i c – 3 szt.

Granica polsko-czeska, znak gran. nr 138/24, rej. Dębowca (lipiec 2016)

Tablice informacyjne

• GRANICA PAŃSTWA PRZEKRACZANIE ZABRONIONE – 53 szt.

Słup po tablicy nr 082 GRANICA PAŃSTWA PRZEKRACZANIE ZABRONIONE w rej. znaku gran. nr 139/9 (wrzesień 2020)

• • rejony znaków gran. nr: II/126 – 461, 126/4 – 462, 126/7 – 463, 126/9 – 464, 126/11 – 465, 126/13 – 466, 126/17 – 467, 126/19 – 468, II/127 – 469, 127/2 – 470, 127/9 – 471, 127/16 – 472, 127/22 – 473, II/128 – 474, 128/5a – 475, 128/13 – 476, 128/28 – 477, 129/13a – 478, 129/18 – 479, 130/6 – 480, 130/19 – 481, 130/23 – 482, 130/27 – 483, 130/34 – 484, 131/11 – 485, 131/16 – 486, 132/5 – 487, 132/16 – 488, 133/1 – 489, 133/12 – 490, 133/21 – 491, 134/4 – 492, 134/7 – 493, 134/10 – 494, 134/14 – 495, 135/7 – 496, 136/2 – 497, 136/3 – 498, 136/11 – 499, 137/5 – 500, 137/10 – 501, 138/3 – 502, 138/8 – 503, 138/16 – 504, 138/21 – 505, II/139 – b/n, 139/3 – 061, 139/9 – 082, 139/18 – b/n, 139/20 – b/n, 139/23 – b/n, 140/1 – b/n, 140/2 – b/n.
• RZECZPOSPOLITA POLSKA – 2 szt.
  • rejony znaków gran. nr: 127/24 i II/129.
• PAS DROGI GRANICZNEJ WEJŚCIE ZABRONIONE – 17 szt.

Słup po tablicy PAS DROGI GRANICZNEJ WEJŚCIE ZABRONIONE, obecnie oznaczenie szlaku turystycznego w rej. znaku gran. nr 138/8 (wrzesień 2020)

• • rejony znaków gran. nr: II/126, 126/16, 127/2, 127/5, 127/8, 127/22, 130/16, 130/31, 131/5, 131/14, 132/16, 133/21, 134/6, 135/7, 136/3, 138/8, II/139.
• STREFA NADGRANICZNA – 6 szt.
  • przy drogach: Otmęt–Malnia, Zimnice Wielkie–Dąbrówka Górna, Otmęt–Gogolin, Otmęt–Obrowiec, Zimnice Wielkie–Opole i w Dzikowie.

Urządzenia graniczne

Kładka drewniana na Granicznym Potoku (dopływ Trzebinki) w rej. znaku gran. nr 138/16 wykorzystywana jako ścieżka obchodowa przy patrolowaniu ochranianego odcinka granicy państwowej (wrzesień 2020)

• Zapory metalowe – 14 szt.
  • rejony znaków gran. nr: II/126, 127/2, 127/5, 127/8, 127/22, 127/24a, II/129, 132/16, 137/5, II/138, 138/8, II/139, 139/3, II/140.
• Rowy zabezpieczające przed pgwp pojazdami – 9 szt.
  • rejony znaków gran. nr: 127/20–127/24a długość – 500 m, 128/3 długość – 20 m, 133/21 długość – 40 m, II/128 długość – 10 m, 132/16 długość – 5 m, 137/5 długość – 5 m, 138/8 długość – 6 m, II/139 długość – 6 m, II/140 długość – 5 m.
• Urządzenia inżynieryjne wykorzystywane jako ścieżki obchodowe przy patrolowaniu ochranianego odcinka granicy – 5 szt.
  • rejony znaków gran. nr : II/128 most metalowy na rzece Prudnik długość – 12 m, 128/4a kładka na cieku długość – 3 m, 134/15a kładka na cieku długość – 6 m, II/137 przepust betonowy długość – 3 m i II/138/16 przepust betonowy długość – 3 m.
• Znaki drogowe Zakaz wjazdu – B-1 – 11 szt.
  • przy drogach prowadzących do znaków gran. nr: II/126, II/127, 127/5, 127/18, 127/22, 127/24, II/136, 137/5, II/138, 138/8, II/139.

Obsada personalna

Wyposażenie i uzbrojenie

Izolator porcelanowy w rej. znaku gran. nr II/139, pozostałość po dawnej linii napowietrznej WOP biegnącej wzdłuż granicy państwowej (wrzesień 2020)

Zobacz też

• 6 pułk piechoty

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
• Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia weterana WOP (38). „Tygodnik Prudnicki”. 15(750), s. 8, 2005-04-13. ISSN 1231-904X. 
• Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 119–123. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.

Linki zewnętrzne

• Fotopolska: Strażnica WOP Trzebina
• Fotopolska: Trzebina, szlaban graniczny na drodze Trzebina–Bartultovice