Strażnica WOP Włodawa

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Włodawa – zlikwidowany podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-radzieckiej.

Strażnica Straży Granicznej we Włodawie imienia gen. bryg. Nikodema Sulika^[1] – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Republiką Białorusi i Ukrainą.

(c) bigbars, CC BY-SA 3.0

Granica polsko-białoruska, polski znak gran. i rzeka Bug w rej. Włodawy

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana po 1948 roku jako Strażnica WOP nr 143a (Włodawa} – w skali kraju.

1 stycznia 1951 roku Strażnica WOP nr 143a Włodawa była w strukturach 232 batalionu WOP we Włodawie, a w 1954 roku już nie istniała^[2].

Reorganizacja, jaką przechodziły Wojska Ochrony Pogranicza 1 czerwca 1956 roku, doprowadziły do likwidacji 23 Brygady i podległych jej pododdziałów. W miejsce zniesionej jednostki utworzono dwie samodzielne: Grupę Manewrową Wojsk Ochrony Pogranicza Tomaszów (Chełm) Lubelski i Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Chełm do którego została włączona Placówka WOP Włodawa^[3]. 1 maja 1957 roku, na bazie Grupy Manewrowej i Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego WOP zorganizowano 23 Chełmski Oddział WOP^[b] a od 1959 roku nadano 23 Oddziałowi nazwę regionalną: 23 Chełmski Oddział WOP^[c][3].

1 stycznia 1960 roku we Włodawie stacjonowała Placówka WOP nr 5 w strukturach 23 Chełmskiego Oddziału WOP^[4]

1 stycznia 1964 roku we Włodawie stacjonowała Placówka WOP nr 5 w strukturach 23 Chełmskiego Oddziału WOP^[4].

1 czerwca 1976 roku w związku ze zmianą ochranianego odcinka, dyktowaną przez reformę administracyjną kraju i nowy podział na województwa^[5] odtwarzano brygady na granicy ze Związkiem Radzieckim. Na bazie 23 Chełmskiego Oddziału WOP sformowano Nadbużańską Brygadę WOP. W jej strukturach 1 czerwca 1976 roku, na bazie Placówki WOP Włodawa została zorganizowana Strażnica WOP Włodawa^[6].

1 października 1989 roku rozformowana została Nadbużańska Brygada WOP, na jej bazie powstał Nadbużański Batalion WOP^[3], a Strażnica WOP Włodawa wraz z batalionem została włączona w struktury Bieszczadzkiej Brygady WOP w Przemyślu^[7] i tak funkcjonowała do 15 maja 1991 roku^[8].

Straż Graniczna:

16 maja 1991 roku ochronę granicy państwowej przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Strażnica we Włodawie została włączona w struktury Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie^[9] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej we Włodawie (Strażnica SG we Włodawie)^[d].

22 grudnia 1994 roku otwarto nową siedzibę Strażnicy SG we Włodawie^[10].

W 2002 roku, strażnica miała status strażnicy SG I kategorii^[e].

Jako Strażnica Straży Granicznej we Włodawie funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 roku i 24 sierpnia 2005 roku, Ustawą z 22 kwietnia 2005 roku O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[11], została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej we Włodawie im. gen. bryg. Nikodema Sulika (PSG we Włodawie) w strukturach Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej^[12].

Ochrona granicy

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku funkcjonowało przejście graniczne uproszczonego ruchu granicznego (urg), w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała 5 placówka WOP Włodawa^[13]:

• Włodawa.

Sąsiednie strażnice

• 142 strażnica WOP Dołhobrody ⇔ 143 strażnica WOP Sobibór – 1952
• Placówka WOP Terespol ⇔ Placówka WOP Dorohusk – 01.06.1956
• 6 placówka WOP Sławatycze ⇔ 4 placówka WOP Dorohusk – 01.01.1960
• 6 placówka WOP Sławatycze ⇔ 4 placówka WOP Dorohusk – 01.01.1964
• Strażnica WOP Sławatycze ⇔ Strażnica WOP Dorohusk – 01.06.1976
• Strażnica WOP Sławatycze ⇔ Strażnica WOP Dorohusk – 1990^[7]

Straż Graniczna:

• Strażnica SG w Sławatyczach ⇔ Strażnica SG w Dorohusku – 16.05.1991^[14].
• Strażnica SG w Dołhobrodach ⇔ Strażnica SG w Dorohusku – 29.11.2001.

Dowódcy/komendanci strażnicy

• por. Wojciech Borecki (26.04.1980–15.10.1986)^[15]
• por. Edward Goch (01.05.1989–był 31.07.1990)^[16].

Komendanci strażnicy SG:

• por. SG Krzysztof Cieślak (był 01.12.1995)^[10].

Nadanie imienia strażnicy

Nadanie imienia strażnicy podano za: Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 323–325, 339.

W połowie lat 90. XX wieku Stowarzyszenie Weteranów Polskich Formacji Granicznych (SWPFG), na którego czele stał płk w st. spocz. Jan Sadowski, emerytowany oficer Korpusu Ochrony Pogranicza, a w ścisłym kierownictwie – jako jeden z trzech wiceprzewodniczących – istotną˛ rolę odgrywał por. rez. inż. Mirosław Jan Rubas, syn st. sierż. Jana Rubasa, podoficera KOP, który w czasie II wojny światowej został zamordowany na Ukrainie. Przedstawiciele SWPFG, wystąpili inicjatywą nadania Strażnicy SG we Włodawie imienia gen. Nikodema Sulika, oficera kadry dowódczej Korpusu Ochrony Pogranicza, który był związany z Polesiem. Komendant NOSG płk SG Józef Biedroń, mając poparcie włodawskiej społeczności wystąpił z oficjalnym wnioskiem do płk. SG dr. Jana Wojcieszczuka komendanta głównego SG. Komendant główny SG 1 grudnia 1995 roku nadał Strażnicy SG we Włodawie imię „Generała Nikodema Sulika”. Uroczystości związane z nadaniem patronatu odbyły się 3 grudnia 1995 roku. Udział wzięli przedstawiciele Straży Granicznej, na czele z zastępcą komendanta głównego SG – ppłk. Wojciechem Brochwiczem, reprezentanci terenowej administracji rządowej i samorządowej, członkowie środowisk kombatanckich, uczniowie, harcerze i społeczeństwo Włodawy. Honorowym gościem uroczystości był syn patrona – Bolesław Sulik, który wspominając ojca, powiedział: „Generał Nikodem Sulik znów stanął na straży ochrony granicy”. W tym dniu została odsłonięta tablica pamiątkowa na murach strażnicy, ufundowana przez funkcjonariuszy NOSG i lokalne społeczeństwo (Na pamiątkowej tablicy wyryto m.in. motto – słowa Jana Długosza – „By czas nie zaćmił i niepamieć...”. W strażnicy została utworzona również izba pamięci, w której zgromadzono liczne pamiątki związane z patronem.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• HalinaH. Łach HalinaH., System ochrony polskiej granicy państwowej, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych. Wydział Humanistyczny UWM, 2013, ISBN 978-83-935593-8-1 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Jerzy Rydz: Nadbużański Oddział Straży Granicznej im. 27 Wołyńskiej Dywizji Armii Krajowej w Chełmie. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991–2011. Materiały poseminaryjne – Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Dariusz Nowosad. Nadbużański Oddział Straży Granicznej w latach 1991–2011. „Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych”. VIII–IX, zeszyt 1, 2012–2013, s. 299–314, 2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski (pol.). [dostęp 2021-11-24]. 
• Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL. W: Stanisław Dubaj: Patroni Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej i Podległych Placówek SG – Tom VIII−IX, zeszyt 1 – 2012–2013. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2013, s. 316–343. (pol.)
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza.