Strażnica WOP Wisła

Strażnica WOP Stożek/Wisła
Strażnica SG w Wiśle
Ilustracja
Budynek byłej strażnicy w Wiśle (lipiec 2014)
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1945;
marzec 1990[a]

Rozformowanie

lipiec 1984;
2 stycznia 2003

Tradycje
Rodowód

202 strażnica WOP
207 strażnica WOP
2 placówka WOP Wisła
29 placówka WOP lądowa Wisła

Kontynuacja

SSG w Wiśle
SSG w Ustroniu
PSG w Ustroniu
PSG w Cieszynie
PSG w Bielsku-Białej

Dowódcy
Ostatni

mjr Mirosław Orawiec

Organizacja
Dyslokacja

ul. Kopydło 51 Wisła

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza
Straż Graniczna

Podległość

44 komenda odcinka
61 batalion OP
41 batalion WOP
42 batalion WOP
Górnośląska Brygada WOP
Jednostka WOP
batalion graniczny WOP
Beskidzki Oddział SG
Śląski Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Stożek/Wisła – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Wiśle – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 44 komendy odcinka Ustroń jako 202 strażnica WOP (Stożek)[1] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego[2].

W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 roku strażnica została włączona w struktury 61 batalionowi Ochrony Pogranicza, a 1 stycznia 1951 roku 41 batalionu WOP w Ustroniu.

15 marca 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic[c], a strażnica WOP Wisła otrzymała nr 207.

W 1957 roku rozformowano 41 batalion WOP Ustroń[4][d] i strażnicę WOP Wisła włączono w struktury 42 batalionu WOP w Cieszynie.

1 stycznia 1960 roku była jako 2 placówka WOP II kategorii Wisła.

W 1963 roku dowódca WOP nakazał skrócić odcinek 3 Karpackiej Brygady WOP i ustalił linię rozgraniczenia między karpacką, a górnośląską brygadą na granicy województw krakowskiego i katowickiego. Nakazał też 1 stycznia 1964 roku przekazać placówkę WOP Wisła Górnośląskiej Brygadzie WOP[e]. Termin zmieniono na 1 października 1963 roku. Strażnicę podporządkowano dowództwu batalionu WOP Cieszyn.

1 stycznia 1964 roku była jako 29 placówka WOP lądowa II kategorii Wisła.

W 1976 roku, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, placówkę podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach[5].

13 grudnia 1981 roku po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[6].

W 1983 roku Placówkę WOP Wisła włączono w struktury Jednostki WOP im. Ziemi Cieszyńskiej w Cieszynie[7].

Strażnica WOP Wisła od kwietnia 1958 roku do lutego 1976 roku, placówka kadrowa WOP Wisła od lutego 1976 roku do lipca 1984 roku, kiedy to została rozwiązana. Następnie na bazie placówki WOP, od lipca 1984 roku do lutego 1990 roku w obiekcie funkcjonowała Grupa Operacyjna Zwiadu WOP, która realizowała swoje czynności przy pomocy osobowych źródeł informacji na zapleczu strażnic WOP: Jaworzynka i Poniwiec oraz batalionu WOP Cieszyn[8].

W marcu 1990 roku ponownie została utworzona Strażnica WOP Wisła na czas „P” kadrowa w strukturach batalionu granicznego WOP Cieszyn[9] i funkcjonowała do 15 maja 1991 roku.

Straż Graniczna:

15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica w Wiśle przejęta została przez Beskidzki Oddział Straży Granicznej w Cieszynie[10][11] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Wiśle (Strażnica SG w Wiśle).

1 grudnia 1998 roku Decyzją nr 34 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 5 sierpnia 1998 roku[12], Strażnica SG w Wiśle włączona została w struktury Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu[13]

W wyniku rozpoczętej od 2000 roku reorganizacji struktur Straży Granicznej związanej z przygotowaniem Polski do wstąpienia, do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen, 2 stycznia 2003 roku Strażnica SG w Wiśle została rozwiązana[14][13]. Ochraniany przez strażnicę odcinek granicy, przejęły strażnice SG w: Ustroniu[15] i Jaworzynce.

Ochrona granicy

W 1959 roku placówka WOP nr 2 Wisła ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 9365 m:

  • Włącznie znak graniczny nr III/223, wyłącznie znak gran. nr III/228.

W 1960 roku na odcinku strażnicy wprowadzono żołnierzy służby N (niemundurowej) – w ubraniach cywilnych. Przy ich pomocy zabezpieczano miejscowość Wisła-Soszów[16].

1 stycznia 1964 roku na ochranianym odcinku przez strażnicę funkcjonowało przejście graniczne małego ruchu granicznego (mrg) w którym kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

Lipiec 1984-luty 1990, Grupa Operacyjna Zwiadu WOP organizowała działania operacyjne i realizowała zadania w zakresie ochrony granicy państwowej, kontrwywiadowczej ochrony kraju, operacyjnej ochrony obiektów oraz zabezpieczenia ładu i porządku w strefie nadgranicznej. Na kierunku strażnicy WOP Jaworzynka oficerowie GO do realizacji zadań zwiadowczych współpracowali z 1 rezydentem, około 24 tajnymi współpracownikami i 40 kontaktami służbowymi. Stan ilościowy osobowych źródeł informacji zależał od potrzeb operacyjnych, ich możliwości, zdolności do uzyskiwania i przekazywania informacji. Praca operacyjna ukierunkowana głównie była na zwalczaniu działalności przemytniczej i kontaktowania się obywateli Czechosłowacji i Polski przez granicę[17]. W kręgu zainteresowania były osoby trudniące się przemytem koni, krów i innych towarów na stronę czechosłowacką. Ponadto obserwacją operacyjną objęte były osoby, które w przeszłości dokonywały nielegalnych przekroczeń granicy lub prowadziły wrogą działalność wymierzoną przeciwko PRL. Prowadzono rozpoznanie i operacyjne zabezpieczenie przejść granicznych (mrg)[18]:

W okresie luty 1990–15 maja 1991 Strażnica WOP Wisła:

  • Współdziałała w zabezpieczeniu granicy państwowej z:
  • W ochronie granicy dowódcy strażnicy ściśle współpracowali ze swoimi odpowiednikami tj. naczelnikami placówek OSH (Ochrana Statnich Hranic) CSRS.
Straż Graniczna:

Komendant strażnicy współdziałał w zabezpieczeniu granicy państwowej z placówkami po stronie czeskiej cizinecké policie RCPP.

2 lipca 1997 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne na szlaku turystycznym (turystyczne), gdzie kontrolę graniczną i celną osób, towarów oraz środków transportu wykonywała załoga strażnicy:

Wydarzenia

  • 1956 – 2 maja dowództwo 4 Brygady WOP zorganizowało pod namiotami, sezonową strażnicę WOP z kadry zawodowej i żołnierzy służby zasadniczej 45 batalionu WOP Prudnik (d-cą strażnicy był ppor. Edward Karpiuk), na płaskowyżu Soszów w celu zapobieżenia istniejącemu w tym rejonie przemytowi. Strażnica realizowała zadania pomiędzy szczytami Czantoria-Stożek, z bazą wyjściową w miejscowości Wisła. W czerwcu, w wyniku rykoszetu (teren górzysty, kamienie) po oddaniu serii strzałów ostrzegawczych z pistoletu maszynowego przez żołnierzy strażnicy, doszło do spowodowania zranienia w mosznę przemytnika, miejscowego górala[19].
  • 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[20]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[21].
  • 1973 – strażnica została wyposażona w skuter śnieżny Buran umożliwiający patrolowanie granicy w zimie[22].
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, zamknięte zostały szlaki turystyczne. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[23].

Strażnice sąsiednie

Straż Graniczna:

Dowódcy/komendanci strażnicy

  • por. Antoni Patkowski (01.01.1949–31.01.1949)[24]
  • ppor. Paweł Grzybek (01.1951–1. poł. 1952)[25] ppłk Paweł Grzybek (01.1951–1. poł. 1952)
  • por. Mirosław Bereszczyński
  • por. Antoni Zalewski cz.p.o. (08.1956–09.1956)
  • mjr Józef Laszczyk (był w 1963)
  • kpt. Dziarski (był w 1974)
  • mjr Janusz Ryłko (był w 1976[26]–był w 1983)
  • mjr Mirosław Orawiec[27] (03.1990–01.04.1991)
Komendanci strażnicy SG:
  • kpt. SG/ppłk SG Franciszek Mach (02.04.1991–01.01.2003) – do rozformowania[f] kpt. Franciszek Mach (02.04.1991–01.01.2003).

Kierownicy Grupy Operacyjnej Zwiadu WOP

  • mjr Mirosław Orawiec (do 03.1990)[28][29].

Zobacz też

Uwagi

  1. Od 1991 roku strażnica Straży Granicznej.
  2. Od 1 stycznia 1993 roku z Republiką Czeską.
  3. Rozkaz dowódcy WOP z 22.02.1954 roku[3].
  4. Zarządzenie MSW nr 034/57/WW z 21.02.1957 roku (Jackiewicz 1998 ↓, s. 134).
  5. Rozkaz Dowódcy WOP nr PF-121/WOP z dnia 17.07.1963 roku w sprawie zmian organizacyjnych w 3 Karpackiej BWOP.
  6. ppłk SG Franciszek Mach ubył do strażnicy SG w Ustroniu-Poniwcu.

Przypisy

  1. ASGran., sygn. 217/143 ↓.
  2. Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
  3. Prochowicz 2011 ↓.
  4. Prochwicz 2011 ↓, s. 224.
  5. Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
  6. Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
  7. Gacek 2005 ↓, s. 19.
  8. Zarządzenie Dowódcy WOP nr 058/ZW z dnia 10.10.1978 roku z załączonymi Wytycznymi Szefa Zarządu Zwiadu WOP (Żurawlow 2011 ↓, s. 65).
  9. Gacek 2005 ↓, s. 22.
  10. Zarządzenie nr 021 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 07.05.1991 roku utworzono Beskidzki OSG według etatu nr 44/06.
  11. Łach 2013 ↓, s. 292.
  12. Decyzja nr 34 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 05.08.1998 roku w sprawie powołania zespołów do spraw nadzoru nad likwidacją Beskidzkiego OSG oraz rodzajów czynności likwidacyjnych. Polecił w niej przekazać podległe jednostki organizacyjne, majątek i sprzęt komendantom Karpackiego OSG i Śląskiego OSG.
  13. a b muzeumsg ↓.
  14. Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen.
  15. Suchta 2003 ↓, s. 1–2.
  16. Gacek 2005 ↓, s. 31.
  17. Żurawlow 2011 ↓, s. 65.
  18. Żurawlow 2011 ↓, s. 66.
  19. Kudasiewicz 2004 ↓, s. 10.
  20. Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
  21. Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
  22. Gacek 2005 ↓, s. 32.
  23. Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
  24. Antoni Patkowski. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej Instytut Pamięci Narodowej [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. (pol.).
  25. Gacek 2005 ↓, s. 52.
  26. Gacek 2005 ↓, s. 15.
  27. Gacek 2005 ↓, s. 24.
  28. Gacek 2005 ↓, s. 21.
  29. Żurawlow 2011 ↓, s. 64.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Gornoslaska brygada wop.svg
Autor: Magnum045, Licencja: CC BY-SA 4.0
Upper Silesian BG Brigade
Logo Straży Granicznej POL.svg
Autor: Olek Remesz (wiki-pl: Orem, commons: Orem), Licencja: CC BY-SA 2.5
Ta ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape .
Odznaka Beskidzkiego Oddziału Straży Granicznej.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka Beskidzkiego Oddziału Straży Granicznej
Symbol Śląskiego Oddziału Straży Granicznej.jpg
Symbol Śląskiego Oddziału Straży Granicznej imienia nadkom. Józefa Bocheńskiego w Raciborzu
Logo-Śląski Oddział Straży Granicznej.JPG
Symbol Śląskiego Oddziału Straży Granicznej imienia Powstańców Śląskich
Strażnica WOP Wisła.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wisła, prywatny budynek mieszkalny. Budynek po byłej Strażnicy Wojsk Ochrony Pogranicza Wisła (WOP), od 16 maja 1991 roku Strażnica Straży Granicznej w Wiśle do 01.01.2003 roku.