Strażnica WOP Złoty Stok

Strażnica WOP
Reichenstein/Złoty Stok

Strażnica SG w Złotym Stoku

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945[a]
Rozformowanie	24 sierpnia 2005 (przekształcenia)
Tradycje
Rodowód	229 strażnica WOP Reichenstein
Kontynuacja	SSG w Złotym Stoku PSG w Złotym Stoku
Organizacja
Dyslokacja	Złoty Stok[1]
Formacja	WOP Straż Graniczna
Podległość	49 komenda odcinka 73 batalion OP 51 batalion WOP 5 Brygada WOP 5 Sudecka Brygada WOP Sudecka Brygada WOP sudecki batalion WOP Sudecki Oddział SG

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Reichenstein/Złoty Stok – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną na granicy polsko-czechosłowackiej.

Strażnica Straży Granicznej w Złotym Stoku – nieistniejąca obecnie graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej realizująca zadania bezpośrednio w ochronie granicy państwowej z Czechosłowacją/Republiką Czeską^[b].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 roku w strukturze 49 komendy odcinka jako 229 strażnica WOP^[1] (Reichenstein)^[2] o stanie 56 żołnierzy. Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

W 1954 roku wprowadzono nową numerację strażnic, a strażnica WOP Złoty Stok otrzymała nr 238 w skali kraju.

W 1956 roku rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica I kategorii Złoty Stok była 2 w 5 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza w Kłodzku.

W 1960 roku, po kolejnej zmianie numeracji, strażnica posiadała numer 25 i zakwalifikowana była do kategorii III w 5 Sudeckiej Brygadzie WOP^[4].

W okresie 1959–1961 w strukturach 5 Sudeckiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza powołano Placówki Wojsk Ochrony Pogranicza (Radków, Pstrążna, Kocioł, Lasówka, Długopole, Nowa Wieś, Stronie Śląskie, Złoty Stok)^[5].

W 1989 roku, po rozformowaniu Sudeckiej Brygady WOP, Strażnica WOP Złoty Stok weszła w struktury nowo utworzonego sudeckiego batalionu WOP w Kłodzku i tak funkcjonowała do 15 maja 1991 roku jako strażnica kadrowa na czas „P”.

Straż Graniczna:
15 maja 1991 roku po rozwiązaniu Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 roku strażnica w Złotym Stoku przejęta została przez Sudecki Oddział Straży Granicznej w Kłodzku^[c] i przyjęła nazwę Strażnica Straży Granicznej w Złotym Stoku (Strażnica SG w Złotym Stoku)^[6].

Jako Strażnica Straży Granicznej w Złoty Stoku funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 roku i 24 sierpnia 2005 roku Ustawą z 22 kwietnia 2005 roku O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[d] przekształcona została na Placówkę Straży Granicznej w Złotym Stoku (Placówka SG w Złotym Stoku).

Ochrona granicy

Placówka WOP Złoty Stok ochraniała odcinek granicy państwowej:

• Włącznie znak graniczny nr IV/200^[7].

Straż Graniczna:
19 lutego 1996 roku na odcinku strażnicy zostało uruchomione przejście graniczne małego ruchu granicznego, w którym odprawę graniczną i celną osób, towarów i środków transportu wykonywali funkcjonariusze strażnicy:

• Złoty Stok-Bílá Voda.

Wydarzenia

• 1945 – 12 lipca do miasta przybył kpt. Onufry Szarejko, dowódca 2 batalionu 25 pułku piechoty z 10 DP. Polscy żołnierze zajęli budynek przy wyjeździe z miasta w kierunku Paczkowa i przystąpili do ochrony granicy na tym odcinku^[8].
• 1948 – czerwiec, podczas Święta Przyjaźni Polsko-Czechosłowackiej otwarto w jedną stronę miejscowe przejście graniczne. Przybyło bardzo wielu Czechosłowaków, a ich drużyna rozegrała mecz piłki nożnej^[8].
• 1953 – na szosie do Paczkowa usunięto szlaban i budkę strażnika obok strażnicy WOP^[8].
• 1954 – Wojska Ochrony Pogranicza zaorały i zabronowały pas wzdłuż granicy z Czechosłowacją. Na zainstalowane miny z rakietami świetlnymi wpadło stado owiec Władysława B. Sygnał o zbiorowym przekroczeniu granicy spowodował przybycie w trybie alarmowym żołnierzy z brygady WOP. Władysława B. Kolegium do spraw wykroczeń ukarało ograniczeniem wolności^[8].
• 1957 – tragicznie skończył się pościg ulicami miasta za obywatelem Czechosłowacji, który nielegalnie przekroczył granicę do Polski. Został zastrzelony przez dowódcę strażnicy WOP na pl. Kościelnym. Okazało się, że był to pacjent szpitala psychiatrycznego w Bíláj Vode^[8].
• 1961 – czechosłowacka służba graniczna całkowicie rozebrała nad wapiennikami niszczejącą po wysiedleniu Niemców gospodę „Zur Gucke”^[8].
• 13 grudnia 1981-22 lipca 1983 – (Stan Wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe^[9]. Wprowadzono zarządy komisaryczne w gminie i zakładach przejęli oficerowie Wojsk Ochrony Pogranicza z Kłodzka. Obowiązywał również zakaz zgromadzeń powyżej 5 osób^[8].

Strażnice sąsiednie

• 228 strażnica WOP Ujazd ⇔ 230 strażnica WOP Leuthen – 1946.

Dowódcy/komendanci strażnicy

Komendanci strażnicy SG:

• Marek Waszczuk^[e][10][11].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• HenrykH. Dominiczak HenrykH., Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985 .
• JerzyJ. Prochwicz JerzyJ., Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011, ISBN 978-83-7726-027-2 .
• Wiesław Ziemianek. Proces powstania, organizacji i rozwoju Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948 na przykładzie jednostki w Kłodzku. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 23/2003, 2003. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
• Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
• Grażyna Szczepańska: Straż Graniczna od 1991 – Sudecki Oddział Straży Granicznej (pol.). W: Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2019-12-27].
• Eugeniusz Salwach, Jerzy Tichanowicz: Kronika Złotego Stoku w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Lata 1945–1989 (pol.). docplayer.pl. [dostęp 2019-12-21].
• SławomirS. Żurawlow SławomirS., Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011 .
• Sudecka Brygada WOP (pol.). W: Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.strazgraniczna.pl. [dostęp 2020-06-17].
• Archiwum Straży Granicznej, Wykazy dyslokacyjne jednostek i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza 1960 r.