Strażnice Korpusu Ochrony Pogranicza
Strażnica KOP - podstawowy pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza.
Służba graniczna
Strażnice stanowiły pierwszy rzut ugrupowania Korpusu Ochrony Pogranicza[a]. Każda ze strażnic liczyła 18 żołnierzy i rozmieszczona była tuż przy linii granicznej z zadaniem bezpośredniej ochrony granicy. Na dzień 1 grudnia 1927 roku korpus wystawił 352 strażnice[1].
Przewidziani do Korpusu Ochrony Pogranicza żołnierze odbywali 6-miesięczne przeszkolenie rekruckie w określonym pułku piechoty[2]. Potem grupa żołnierzy trafiała do kompanii odwodowych na 6 miesięcy. Na następne 12 miesięcy grupa ta z kompanii odwodowych trafiała do plutonów odwodowych kompanii granicznych[3]. Kompanie odwodowe Brygady KOP „Grodno,” pułków „Wilno” i „Sarny” cały swój stan wysyłały co pół roku wprost na strażnice na okres 12 miesięcy. W batalionach pułku Głębokie (z wyjątkiem batalionu „Słobódka”), pułku „Wołożyn”, brygad „Polesie” i „Podole” oraz batalionu „Krasne” i „Kleck” cały stan kompanii odwodowych przechodził do plutonów odwodowych kompanii granicznych na okres 6 miesięcy, a następnie na kolejne 6 miesięcy na strażnice. Żołnierz na strażnicy powinien być narodowości polskiej, z wykluczeniem elementu pochodzącego z dużych ośrodków robotniczych, posiadać minimum trzy oddziały szkoły powszechnej i reprezentować pożądane wartości moralne i polityczne. załogi strażnic nie brały udziału w koncentracjach, manewrach ani w ćwiczeniach[4].
Szerokość odcinka ochranianego przez strażnicę określał dowódca batalionu, a głębokość pokrywała się zasadniczo z głębokością strefy nadgranicznej i wynosiła około 6 kilometrów[5]. Podstawowymi elementami pełnienia służby granicznej były: posterunki obserwacyjno-alarmowe, patrole pogotowia strażnicy, patrole obchodowe dzienne i nocne, zasadzki, posterunki kontrolne, posterunki ochronnej i patrole sprawdzające. W 1937 roku zniesiono posterunki alarmowe[6].
Szkolenie na strażnicach
Dowódcę KOP gen. bryg. Henryk Minkiewicz wydał „Tymczasową instrukcję wyszkolenia KOP na rok 1925/1926“[7]. Przewidywała ona codzienne szkolenie na strażnicach w wymiarze minimum dwóch godzin lekcyjnych. Strażnicę należało traktować jako szkołę[8]:
- formalnego szkolenia pojedynczego szeregowca,
- formalnego szkolenia drużyny,
- bojowego szkolenia pojedynczego strzelca,
- polowego szkolenia pojedynczego szeregowca,
- bojowego i polowego szkolenia małych zespołów.
Ponadto w strażnicy prowadzono przymusowe nauczanie analfabetów, pracę kulturalno-oświatową i wychowanie fizyczne. Program szkolenia dla obsady strażnicy układał dowódca kompanii[8].
Wykaz strażnic KOP
W pierwszych latach funkcjonowania KOP istniał jednolity system numerowania strażnic. W 1928 roku odstąpiono do niego[9][10][11].
Wykaz strażnic Korpusu Ochrony Pogranicza jesienią 1931 roku[12][b][c]
Strażnice 1 pułku piechoty KOP „Karpaty”
Na początkach 1939 roku 1 pułk piechoty KOP „Karpaty” przejął od Straży Granicznej odcinek granicy polsko-węgierskiej[18]. Pułk obsadził następujące strażnice[d]:
|
|
Uwagi
- ↑ Drugi rzut stanowiły odwody kompanijne w sile plutonu. Trzeci rzut stanowiły odwody batalionowe. Były to plutony ckm lub kompanie szkolne kwaterujące w m.p. dowództwa batalionów. Odwodami brygadowymi były to wydzielone bataliony KOP, a szwadrony kawalerii KOP stanowiły odwody zarówno batalionów, jak i brygad → Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32
- ↑ Wykaz strażnic batalionów KOP „Sejny”, „Orany” i „Troki” pochodzi z artykułu Rajmunda Szubańskiego opublikowanego w WPH z 1993 roku → Szubański 1993 ↓, s. 276. W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87
- ↑ Pododdziały graniczne uszeregowano od lewego skrzydła do prawego
- ↑ Rajmund Szubański dokonuje tylko próby odtworzenia m.p. opartej na układzie komisariatów i placówek Straży Granicznej[18].
Przypisy
- ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 32.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 64.
- ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 9 i 10/1.
- ↑ Instrukcja ↓, s. 56.
- ↑ Instrukcja ↓, s. 14-15.
- ↑ Instrukcja ↓, s. 43.
- ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 66.
- ↑ a b Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 67.
- ↑ Protokoły przyjęcia budynków ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. /25.
- ↑ Wykaz L.dz. 1040/2Br.OP. ↓.
- ↑ Szkice dyslokacyjne ↓.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 17/25.
- ↑ a b Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 12/25.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 13/25.
- ↑ Meldunki sytuacyjne KOP ↓, nr 16/1925.
- ↑ a b Meldunki sytuacyjne KOP ↓, s. 20/25.
- ↑ a b Szubański 2000 ↓, s. 90.
Bibliografia
- Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), s. 275-278, 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
- Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
- Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
- Tymczasowa instrukcja dotycząca reformy służby granicznej w Korpusie Ochrony Pogranicza nr L.dz. 15440/Wyw.KOP/6/37 z 3 lipca 1937 roku.
- Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927-1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 1 Brygady KOP nr L.dz.KOP 272/1.Br.Op.Wyszk.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP.
- Protokoły zdawczo – odbiorcze przyjęcia budynków i wyposażenia od Policji Państwowej dla jednostek Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Graficzny wykaz budynków zajmowanych przez oddziały 2 Brygady KOP nr L.dz. 1040/2Br.OP. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Meldunki sytuacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Media użyte na tej stronie
Strażnica Korpusu Ochrony Pogranicza na granicy polsko-rumuńskiej - żołnierze KOP na posterunku; 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1756
Strażnica 1 Kompanii 7 Batalionu Korpusu Ochrony Pogranicza w okolicy Podświla. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1782