Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej

Teleskop
SOFIA w trakcie lotu próbnego

SOFIA (ang. Stratospheric Observatory For Infrared Astronomy), Stratosferyczne Obserwatorium Astronomii Podczerwonej – powietrzne obserwatorium, będące wspólnym projektem NASA i niemieckiego Deutsches Zentrum für Luft- und Raumfahrt (DLR), wyposażone w teleskop o średnicy zwierciadła wynoszącej 2,5 metra, pracujący w zakresie promieniowania podczerwonego.

Lustro zwierciadła wykonane zostało ze szkła ceramicznego „Zerodur” charakteryzującego się zerową rozszerzalnością termiczną, pokrytego warstwą odbiciową z aluminium[1].

SOFIA jest największym podniebnym obserwatorium na świecie. Pracuje na wysokości powyżej 12 000 metrów (ponieważ na niższych wysokościach para wodna ziemskiej troposfery pochłania promieniowanie podczerwone) w specjalnie przystosowanym do tego celu Boeingu 747SP. SOFIA zbada wiele kosmicznych środowisk, włączając w to miejsca narodzin i śmierci gwiazd, obszary formowania odległych układów planetarnych oraz sąsiedztwo czarnych dziur w aktywnych galaktykach.

Stroną naukową projektu i planowaniem misji obserwacyjnych zajmuje się Centrum Badawcze imienia Josepha Amesa.

Historia misji

Pierwszy naziemny test teleskopu odbył się w nocy z 18 na 19 sierpnia 2004 roku. Pierwszy test w powietrzu odbył się 26 kwietnia 2007[2]. Przez kolejne 3 lata miała miejsce faza instalacji i integracji systemów i instrumentów misji oraz szereg lotów testowych w Centrum Badania Lotu im. Armstronga w Palmdale w Kalifornii, który do tej pory jest główną bazą operacyjną misji SOFIA. 28 maja 2010 uzyskano tzw. „pierwsze światło”, czyli pierwsze zdjęcia wykonane po przetestowaniu systemów teleskopu w jakości określonej w specyfikacji projektowej[3]. 30 listopada tego samego roku odbył się pierwszy 10-godzinny lot naukowy[4]. SOFIA ma prowadzić obserwacje naukowe przez około 20 lat.

23 czerwca 2011 roku SOFIA obserwowała okultację Plutona i odległej gwiazdy przelatując nad Pacyfikiem[5][6].

11 kwietnia 2013 odbył się setny lot obserwatorium[7].

W 2020 roku SOFIA uprawdopodobniła występowanie wody w księżycowym regolicie[8].

W nocy z 28 na 29 września 2022 roku obserwatorium SOFIA swój odbyło ostatni lot[9].

Zobacz też

  • Obserwatorium KAO (Kuiper Airborne Observatory)

Przypisy

  1. ↑ SOFIA Telescope. sofia.usra.edu. [dostęp 2016-11-14].
  2. ↑ NASA Completes First Checkout Flight of Airborne Observatory. NASA, Dryden Flight Research Center, 2007-04-26. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
  3. ↑ NASA'S Airborne Infrared Observatory Sees The "First Light". NASA, 2010-05-28. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
  4. ↑ NASA-German SOFIA Observatory Completes First Science Flight. NASA, 2010-12-01. [dostęp 2012-01-10]. (ang.).
  5. ↑ Weronika Śliwa. Misja Sofii. „Świat Nauki”. nr. 8 (240), sierpień 2011. Prószyński Media. ISSN 0867-6380. 
  6. ↑ Aleksander Kurek: SOFIA rejestruje okultację Plutona. kosmonauta.net, 14 lipca 2011. [dostęp 2011-09-29].
  7. ↑ NASA's SOFIA Flying Observatory Marks 100th Flight. usra.edu, 12 kwietnia 2013. [dostęp 2013-05-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
  8. ↑ C.I. Honniball i inni, Molecular water detected on the sunlit Moon by SOFIA, „Nature Astronomy”, 2020, DOI: 10.1038/s41550-020-01222-x (ang.).
  9. ↑ Obserwatorium SOFIA wykonało ostatni lot. www.urania.edu.pl, 2022-10-26. [dostęp 2022-10-27]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

SOFIA in air.jpg
SOFIA (Stratospheric Observatory For Infrared Astronomy) aircraft in air. This inflight photo was taken during the first flight of the NASA and German Aerospace Center SOFIA airborne infrared observatory 747SP, Waco, Texas. NASA research pilot and astronaut Gordon Fullerton led the crew making the historic first flight.
SOFIA with open telescope doors.jpg
Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy (NASA/DLR) with open telescope doors
A German-built telescope is exposed during a flight of NASA's Stratospheric Observatory for Infrared Astronomy 747SP on Dec. 18, 2009. The telescope doors were fully opened, allowing engineers to understand how air flows in and around the telescope.