Stratygrafia

Strona z monografii Williama Smitha

Stratygrafia – dział geologii historycznej zajmujący się ustalaniem wieku i przyczyn rozmieszczenia skał w skorupie ziemskiej.

Twórcą podstawowych praw stratygrafii był duński geolog Nicolaus Steno. Natomiast twórcą biostratygrafii był angielski inżynier William Smith, który w 1795 roku odkrył podczas budowy kanałów, że w warstwach skalnych są obecne charakterystyczne dla nich skamieniałości, które pozwalają te warstwy identyfikować i określać ich wiek geologiczny. Stratygrafia przyczyniła się m.in. do rozwoju badań paleontologicznych. Dopiero jednak odkrycie zjawiska promieniotwórczości i wykorzystanie izotopów promieniotwórczych umożliwiło wyznaczenie wieku bezwzględnego skał w latach.

Do podstawowych metod wykorzystywanych przez stratygrafię należą[1]:

  • litostratygrafia (wyróżniająca jednostki skalne na podstawie typu skał),
  • biostratygrafia (wyróżniająca jednostki skalne na podstawie znajdowanych w nich skamieniałości),
  • chronostratygrafia (porządkująca skały na podstawie ich wieku),
  • magnetostratygrafia (porządkująca skały na podstawie podobieństwa ich własności magnetycznych),
  • stratygrafia sekwencji (wyróżniająca jednostki stratygraficzne na podstawie interpretacji środowiska powstania),
  • pedostratygrafia (wyróżniająca jednostki glebowe na podstawie analiz zachowanych poziomów glebowych)[2].

Prowadzone w drugiej połowie dwudziestego wieku geofizyczne badania sejsmiczne doprowadziły do narodzin stratygrafii sejsmicznej, a następnie stratygrafii sekwencji.

Zobacz też

Przypisy

  1. Polskie zasady stratygrafii. G. Racki, M. Narkiewicz (red.), 2006
  2. Marks L., Ber A., Lindner L. (red.), 2014. Zasady polskiej klasyfikacji i terminologii stratygraficznej czwartorzędu. Komitet Badań Czwartorzędu PAN, Warszawa.

Bibliografia

  • Polskie zasady stratygrafii. Grzegorz Racki (red.), Marek Narkiewicz (red.), Warszawa: Państwowy Instytut Geologiczny, 2006, ISBN 83-7372-914-3, OCLC 169912508.

Media użyte na tej stronie

Smith fossils1.jpg
Historical plate showing fossils that characterize the Lower Chalk, i.e. the relatively soft white limestones of the lower Upper Cretaceous of England. This plate comes from the fundamental biostratigraphical work of the pioneer of modern Geology William Smith. Note that the names of the fossil taxa may have changed since, mainly in a way, that the historical genus concepts subsequently changed over to family or even higher-ranked taxa. For example, all bivalves referred to as “Inoceramus” in the plate today are considered members of the family Inoceramidae but may be assigned to different genera than Inoceramus. The inoceramid bivalve in figure 2 quite surely represents an elongated form of the genus Mytiloides (erected by Brongniart in 1822). Figure 1 shows a detail or a fragment of the hinge area of a large inoceramid shell (here referred to as „Inoceramus Cuvieri “ with reference to the first formal but rather brief description of an inoceramid species by George Sowerby I in Thomson’s Annals of Philosophy, Vol. 4.[1] The genus “Ammonites” (figure 4) is not even used anymore in ammonite taxonomy.[2]