Stroczek domowy

Stroczek domowy
Owocnik z białym obrzeżem i pomarańczowym hymenoforem
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	stroczkowate
Rodzaj	stroczek
Gatunek	stroczek domowy
Nazwa systematyczna
Serpula lacrymans (Wulfen) J. Schröt Meddn Soc. Fauna Flora fenn. 11: 21 (1885)

Początkowy etap rozwoju na drewnie

Sznury grzybniowe

Stroczek domowy (Serpula lacrymans (Wulfen) J. Schröt.) – gatunek grzybów z rodziny stroczkowatych (Serpulaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Serpula, Serpulaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1781 r. Franz Xaver von Wulfen nadając mu nazwę Boletus lacrymans. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1885 r. Joseph Schröter, przenosząc go do rodzaju Serpula^[1].

Ma ok. 40 synonimów naukowych^[1].

Nazwę polską podał Henryk Orłoś w 1951 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: stroczek łzawy, stroczek rosisty, huba rosista, drzewoniszcz rosisty, toczek rosisty, prawdziwy grzyb domowy, stroczek łzawiący, stroczek płaczący^[2].

Morfologia

Początkowo tworzy puszystą, watowatą, białą grzybnię, na której z czasem powstają jasnożółte lub czerwone plamy. Grzybnia przekształca się w błonkowaty, przylegający do podłoża, rozpostarty lub rozpostarto-odgięty owocnik, który może osiągnąć długość do kilkudziesięciu cm i grubość 3–10 mm. Czasami tworzy także kapelusiki o szerokości 2–10 cm. Owocnik i kapelusiki mają tępy, równy, watowaty, lub filcowaty i nabrzmiały brzeg. Miąższ początkowo elastyczny i gąbczasty, potem gumowaty, w końcu łukowaty^[3].

Powierzchnia owocnika pokryta hymenoforem, który początkowo jest nierówny, potem w miarę rozwoju staje się rurkowaty, labiryntowaty, siateczkowaty i jamkowaty (hymenofory tego typu określa się jako meruliowate). Początkowo ma barwę żółtawą, żółtopomarańczową, potem brązową, oliwkowobrązową, czerwonobrązową^[3].

Początkowo ma przyjemny, grzybowy zapach, potem zapach staje się nieprzyjemny. Smak łagodny^[3].

Tworzy białoszare sznury grzybniowe o grubości kilku mm i długości kilku metrów. Początkowo są one elastyczne i miękkie, w miarę rozwoju twardnieją i stają się sztywne i kruche^[3].

Znaczenie

Saprotrof obligatoryjny, wywołujący bardzo intensywną brunatną zgniliznę drewna. Rozwija się głównie na drewnie sosny^[2] i innych drzew iglastych, rzadziej na drewnie drzew liściastych^[3]. Popularnie nazywany jest grzybem domowym. Rozwija się na drewnie konstrukcyjnym znajdującym się w wilgotnych, słabo wentylowanych pomieszczeniach, a także na papierze i tkaninach naturalnego pochodzenia. W pierwszym etapie zaatakowane drewno pokrywa się białą, watowatą grzybnią, potem wytwarza się owocnik grzyba. Drewno brunatnieje, robi się miękkie i pęka zarówno wzdłuż, jak i w poprzek włókien. W rezultacie rozpada się na wielościenne, spróchniałe klocki. Wytwarzane przez grzyba sznury grzybniowe mogą przerastać ściany, mury, beton, niektóre wykładziny podłogowe i docierać do miejsc odległych nawet o kilka metrów, gdzie grzyb znów kontynuuje rozwój, jeśli napotka na drewno^[3].

Grzyb rozkłada zawartą w drewnie celulozę. Jednym z produktów jej rozkładu jest woda dostarczająca grzybowi niezbędną wilgoć^[3]. Owocniki i grzybnię można łatwo usunąć mechanicznie. Przerastające podłoże sznury grzybniowe zachowują jednak żywotność i w sprzyjających warunkach grzyb rozwija się ponownie.

Ochrona polega na profilaktycznym zabezpieczaniu drewna środkami grzybobójczymi^[3].

Gatunki podobne

• gnilica mózgowata (Coniophora puteana)
• Fibroporia vaillantii (tzw. jamkówka sznurowata)
• stroczek leśny (Serpula himantioides)

Przypisy