Strofa alcejska

Strofa alcejska – w poezji starożytnej strofa, która składa się z czterech wersów alcejskich, mianowicie dwóch jedenastozgłoskowców, dziewięciozgłoskowca i dziesięciozgłoskowca. Za jego twórcę uważa się Alkajosa, rówieśnika Safony, pochodzącego z Mityleny na Lesbos. Do poezji rzymskiej strofa alcejska została wprowadzona przez Horacego^[1].

Schemat metryczny wygląda następująco^[2]:

	1. stopa	2. stopa	3. stopa	4. stopa	5. stopa
jedenastozgłoskowiec alcejski wersy 1–2
dziewięciozgłoskowiec alcejski wers 3
dziesięciozgłoskowiec alcejski wers 4

Najbardziej znanym przykładem użycia strofy alcejskiej jest pieśń Horacego o Sorakte^[3]:

Vides ut alta stet nive candidum

Soracte nec iam sustineant onus

silvae laborantes geluque

flumina constiterint acuto?

W literaturze polskiej strofa alcejska w przeciwieństwie do bardzo popularnej strofy safickiej^[4] nie przyjęła się. Użył jej Stanisław Trembecki w Odzie dedykowanej Naruszewiczowi^[5]:

O ty, kapłanie Delijskiego świętny,

Przeszłego wiadom, przyszłości pojętny

Wieńcz twe skronie, wieszczą bierz laskę,

Śnieżny ubiór i złotą przepaskę.

Z rzadka strofa alcejska pojawia się w tłumaczeniach utworów napisanych tą miarą – wierszy Alkajosa, Horacego i Friedricha Hölderlina^[6]. Miarą oryginału wiersz Hölderlina Ziemia ojczysta przełożył Witold Wirpsza^[7]. Ze strofą alcejską eksperymentowali poeci włoscy^[8], na przykład Gabriele D’Annunzio:

Quando ne’ campi sigei pugnavano

di Lesbo i figli tra ’l fiero strepito

de l’armi sanguigne lucenti

in un nugolo denso di polve;

(A la strofe alcaica)

Omawianej zwrotki użył też Giosuè Carducci:

Non mai da ’l cielo ch’io spirai parvolo

ridesti, o Sole, bel nume, splendido

a me, sí come oggi ch’effuso

t’amo per l’ampie vie di Livorno.

Strofę alcejską można odnaleźć w dokonanym przez Jerzego Żuławskiego przekładzie Z Nowożytnych ód Ottona Ericha Hartlebena:

W bezmocy piękność mowy nie padła, nie!

choć przebrzmiał mistrzów dawnych donośny krok!

– i my tam idziem, kędy oni,

stopy dźwięcznemi i patrząc światła.

Przypisy