Stronie Śląskie

Stronie Śląskie

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Widok na miasto, w dali widoczny Masyw Śnieżnika
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	kłodzki
Gmina	Stronie Śląskie
Data założenia	1344
Prawa miejskie	1967
Burmistrz	Dariusz Chromiec
Powierzchnia	2,38[1] km²
Wysokość	500–610 m n.p.m.
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	5089[1] 2138[1] os./km²
Strefa numeracyjna	+48 74
Kod pocztowy	57-550
Tablice rejestracyjne	DKL
Położenie na mapie gminy Stronie Śląskie Stronie Śląskie
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Stronie Śląskie
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Stronie Śląskie
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego Stronie Śląskie
50°17′44″N 16°52′39″E/50,295556 16,877500
TERC (TERYT)	0208134
SIMC	0984545[2]
Urząd miejski ul. Kościuszki 55 57-550 Stronie Śląskie
Strona internetowa

Kościół Zmartwychwstania Pańskiego

Pałac królewny Marianny Orańskiej, obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy

Pensjonat „Villa Elise”

Kaplica św. Onufrego

Budynek dworca kolejowego, obecnie ośrodek kultury

Muzeum Minerałów

Biurowiec po zlikwidowanej Hucie Szkła Kryształowego „Violetta”

Stronie Śląskie (niem. Seitenberg) – miasto w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Stronie Śląskie.

Położone na ziemi kłodzkiej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa wałbrzyskiego. Miasto było znanym ośrodkiem przemysłu szklarskiego dzięki Hucie Szkła Kryształowego „Violetta”, założonej w 1864 i postawionej w stan upadłości w 2008 r. Zajmujące większą część gminy lasy bogate są w unikatową florę i faunę. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 5679 mieszkańców^[3].

Geografia

• Region geograficzny: Sudety Południowo-Wschodnie, ziemia kłodzka
• Wyniesienie 500–610 m n.p.m.

Stronie Śląskie to niewielkie uprzemysłowione miasto w szerokiej i rozgałęzionej dolinie rzek: Białej Lądeckiej, Morawki i Siennej Wody. Cztery pasma górskie wydzielają dolinę, w której leży Stronie Śląskie: od północy Góry Złote, od południowego wschodu Góry Bialskie, od południa Masyw Śnieżnika zaś od zachodu góry Krowiarki.

Historia

Miejscowość nosiła nazwę Seitenberg i była niewielką osadą pasterską położoną obok znacznie większego Schreckendorf – dzisiejszego Strachocina, pierwszy raz została wymieniona w dokumencie z 1264. Od 1684 stanowiła własność hr. Althana z Międzylesia. Wieś znana była wówczas z niewielkiego pałacyku królewny Marianny Orańskiej, która kupiła wieś w 1838 oraz uruchomionej w 1864 manufakturowej huty ręcznie zdobionego szkła Oranienhütte^[4]. Rozwój przemysłu umożliwiło wybudowanie w 1897 r. linii kolejowej do Kłodzka.

W maju 1945 Seitenberg zajęty został przez wojska radzieckie. Miejscowość przyłączono następnie do Polski, wysiedlając jej dotychczasowych mieszkańców do Niemiec. Wobec braku historycznej nazwy słowiańskiej, Polacy początkowo nazywali miejscowość Żybocin, jednak w 1946 r. wprowadzono urzędowo obecną nazwę, nawiązującą znaczeniowo do formy niemieckiej (Seitenberg = „stronna góra”)^[5]. Wieś zyskała na znaczeniu na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Rozrosła się dzięki odkrytym w okolicy złożom fluorytu i rud uranu. Mimo że wydobywania rud uranowych zaprzestano dość szybko, a nieopłacalne kopalnie zasypano, to po inwestycji pozostało spore osiedle mieszkaniowe Morawka.

Dalszy rozwój zapewniła Stroniu znaczna rozbudowa huty szkła oraz rozpoczęcie wydobycia marmurów na skalę przemysłową, a także powstanie zakładu chorób nerwowych. Dzięki temu w 1967 r. Miasto Stronie Śląskie utworzono z części wsi Stronie Śląskie, Strachocin oraz Goszów, pozostawiając oddalone od centrum części wsi z ich dotychczasowymi nazwami. Huta Szkła Kryształowego „Violetta” (spółka akcyjna) była głównym pracodawcą miasteczka, obok zlokalizowanego tu wojewódzkiego szpitala psychiatrycznego.

Obecnie gmina stawia na turystykę – leży w pięknym krajobrazowo regionie, jest najbardziej lesista w Polsce, na jej terenie jest sporo ciekawych miejsc. Przemysł powoli zanika na korzyść rekreacji i sportu. Główną atrakcję stanowi tu odkryta w latach 60. XX w. Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie. Od kilku lat okolica przyciąga turystów dobrymi warunkami narciarskimi, m.in. dzięki kompleksowi wyciągów na Czarnej Górze. Turystyce sprzyja także malowniczość górskich pejzaży, bliskość szczytu Śnieżnika.

Demografia

Piramida wieku mieszkańców Stronia Śląskiego w 2014 roku^[6].

Przyroda

Cała gmina leży na terenie Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego i jego otuliny. Park utworzono w 1981 r. dla ochrony górskiego krajobrazu. Na terenie gminy utworzone są cztery rezerwaty:

• rezerwat przyrody Śnieżnik Kłodzki na szczycie Śnieżnika,
• rezerwat przyrody Puszcza Śnieżnej Białki w okolicy Bielic,
• rezerwat przyrody Nowa Morawa powyżej wsi o tej samej nazwie,
• rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie chroniący samą jaskinię, jej otulinę i zjawiska krasowe.
  

Atrakcje turystyczne w okolicy

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• barokowy kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
• kaplica św. Onufrego z XVIII w. w pobliżu stadionu sportowego
• kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego z 1915 r.
• budynek dworca kolejowego, szachulcowy, z 1897 r.

inne zabytki:

• dawny pałac królewny Marianny Orańskiej, obecnie siedziba Urzędu Miejskiego.

Inne

• Jaskinia Niedźwiedzia w Kletnie udostępniona od lutego do listopada za opłatą, od niedawna udostępniona trasa ekstremalna
• Muzeum Ziemi w Kletnie czynne cały rok, udostępnione za niewielką opłatą,
• ośrodki narciarskie:

Czarna Góra w Siennej, blisko 10 kilometrów tras narciarskich (4 trasy z homologacją FIS), 3 koleje krzesełkowe, 7 talerzyków oraz 3 taśmy bieżne dla początkujących, poza tym znajdziemy liczne atrakcje nie tylko w sezonie zimowym tj: kolej krzesełkowa czynna cały rok, najdłuższa w Polsce zjeżdżalnia grawitacyjna ok. 900 metrów czynna cały rok, wieża widokowa na szczycie Czarnej Góry oraz trasy do uprawiania ekstremalnego kolarstwa górskiego np. Downhill, Freer

stacja narciarska Kamienica, kameralna stacja narciarska z 1 koleją krzesełkową oraz 3 wyciągami talerzykowymi,

stoki narciarskie w Bielicach, Nowej Morawie i Starym Gierałtowie,

• trasy narciarstwa biegowego, ok. 300 km ratrakowanych tras, 70 km po polskiej stronie utrzymywanych od sezonu 2014/15 przez gminę Stronie Śląskie, połączonych z 230 km tras po czeskiej stronie,
• podziemna trasa turystyczna w starej kopalni uranu udostępniana od lutego do listopada za opłatą,
• galeria „Wapiennik” w Starej Morawie do obejrzenia po indywidualnym kontakcie z właścicielami,
• zalew rekreacyjny w Starej Morawie ze strzeżonym kąpieliskiem w sezonie letnim, boiskiem do piłki siatkowej, polem campingowym z zapleczem sanitarnym, wypożyczalnią sprzętu wodnego oraz bazą noclegową
• Centrum Sportu i Rekreacji z krytą pływalnią, halą sportową i centrum odnowy biologicznej.

Sieć drogowa i komunikacyjna

Głównym węzłem komunikacyjnym okolicy jest miasto powiatowe Kłodzko, od którego prowadzą do Stronia dobrze utrzymane asfaltowe szosy. Do miasteczka można dojechać od północy z Kłodzka, Lądka-Zdroju i Złotego Stoku. Od zachodu prowadzi droga z Bystrzycy Kłodzkiej i Międzylesia. Ze Stronia można wygodnie dojechać do wszystkich okolicznych wsi asfaltowymi drogami.

Miasto jest skomunikowane autobusami z Lądkiem-Zdrojem, Kłodzkiem, Bystrzycą Kłodzką, Nową Rudą, Świdnicą, Wałbrzychem, Wrocławiem i Kudową-Zdrojem. Stronie jest ostatnią stacją linii prowadzącej z Kłodzka przez Lądek-Zdrój. W gminie funkcjonują dwa turystyczne przejścia małego ruchu granicznego dla pieszych i rowerzystów na szczycie Śnieżnika oraz dla ruchu samochodowego na przełęczy Płoszczyna powyżej wsi Nowa Morawa.

Kursy pasażerskie na linii kolejowej z Kłodzka są czasowo zawieszone (2006.07.17).

5 września 2022 roku została uruchomiona przez Koleje Dolnośląskie Kolejowa Komunikacja Autobusowa wzdłuż linii nr 322. W Stroniu Śląskim znajdują się dwa przystanki: Stronie Śląskie Dworzec Kolejowy oraz Stronie Śląskie Morawka.

Wspólnoty wyznaniowe

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia Matki Bożej Królowej Polski i św. Maternusa
• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Stronie-Lądek, ul. Zielona 3^[8]

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie^[9]:

• La Machine
• Staré Město
• Chodzież
• Dippoldiswalde
• Szikszó

Zobacz też

• Biała Lądecka
• Krzyżnik

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa miasta
• Seitenberg, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 415 .