Stronnictwa cyrkowe

Stronnictwa cyrkowe (fakcje cyrkowe) – stronnictwa bizantyjskie zajmujące się przede wszystkim organizacją różnorodnych imprez w hipodromie. Rola fakcji często wykraczała poza zadania sportowe[1].

Istniały cztery stronnictwa (demy):

  • Niebiescy (błękitni);
  • Zieloni;
  • Biali;
  • Czerwoni.

Nazwy stronnictw pochodziły od kolorów strojów noszonych przez reprezentujących je biegaczy i woźniców[2].

Między stronnictwami formowały się trwałe sojusze (były one różne w różnych miastach). W Konstantynopolu Niebiescy współpracowali z Białymi, a Zieloni z Czerwonymi[2]. W hipodromie trybuny Niebieskich i Białych oraz Zielonych i Czerwonych sąsiadowały ze sobą[2].

Bizantyjscy autorzy odwoływali się do symboliki kolorów, które wiązali z porami roku, żywiołami i bogami. Kolor niebieski wiązano z jesienią, ziemią oraz bogiem Saturnem lub Neptunem[2]. Kolor zielony kojarzono z wiosną, ziemią i Wenus, biały z zimą, powietrzem i Jupiterem, czerwony z latem, ogniem i Marsem[2]. Podział na kolory został po raz pierwszy poświadczony dla Konstantynopola w 380 roku przez Grzegorza z Nazjanzu[2].

Stronnictwa zatrudniały aktorów, poetów, akrobatów, tancerki, śpiewaków i muzyków, ponadto opłacały woźniców, trenerów koni, biegaczy i treserów dzikich zwierząt, troszcząc się o ich nabór i wyszkolenie[3]. Posiadały one liczne rzesze zwolenników. W stolicy odgrywały ważne funkcje w życiu politycznym, a ich sympatycy byli powoływani do obrony murów miejskich. Największa ich aktywność przypada na V-VII w., później natomiast ich działalność ograniczyła się tylko do Konstantynopola[4].

Ich sympatycy wywoływali czasem rozruchy, które przeradzały się w otwarte walki, które z kolei mogły zagrozić cesarzowi (np. powstanie Nika w 532 roku[5]) albo decydować o obsadzie tronu (uniemożliwienie przez Zielonych Maurycjuszowi obrony stolicy przed Fokasem, przyczynienie się przez nich do zdobycia miasta przez Herakliusza w 610 roku[6], opozycja Niebieskich przyczyniająca się do utracenia tronu przez Justyniana II).

Przypisy

  1. ↑ Leszka i Wolińska 2011 ↓, s. 226.
  2. ↑ a b c d e f Leszka i Wolińska 2011 ↓, s. 227.
  3. ↑ Leszka i Wolińska 2011 ↓, s. 231.
  4. ↑ Sławomir Sprawski: Rzym i Orient. W: Wielka historia świata. T. 4. Kraków: Pinnex, 2004, s. 141. ISBN 83-89265-54-0.
  5. ↑ Leszka i Wolińska 2011 ↓, s. 232.
  6. ↑ Leszka i Wolińska 2011 ↓, s. 232, 233.

Bibliografia

  • Teresa Wolińska: Kibice i nie tylko, czyli konstantynopolitańscy fakcjoniści. W: Mirosław J. Leszka, Teresa Wolińska: Konstantynopol Nowy Rzym. Miasto i ludzie w okresie wczesnobizantyjskim. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011. ISBN 978-83-01-16521-5.