Struga Karmelicka

Struga Karmelicka
nieistniejąca
Ilustracja
Przebieg Strugi Karmelickiej – Poznań około 1617
KontynentEuropa
Państwo Polska
Struga
Źródło
MiejsceWarta (Poznań)
Ujście
RecypientWarta (Poznań)
brak współrzędnych

Struga Karmelicka (także: Struga Karmelitańska lub Kamionka[1]) – nieistniejący (zasypany) ciek wodny w południowej części centrum Poznania, będący w istocie jedną z odnóg Warty (podobnie jak Zgniła Warta)[2][3][4][5].

Przebieg i historia

Struga Karmelicka oddzielała się w średniowieczu od dzisiejszej Warty w rejonie obecnej ulicy Jordana na Wildzie (podówczas Wierzbice), zataczała szeroki łuk na zachód od Warty i przepływała pomiędzy osadami Półwieś, Czapniki i Gąska na zachodzie, a Rybakami i Piaskami na wschodzie[6][3]. Na południe od kościoła Bożego Ciała uchodziła do odnogi Warty zwanej Starą Rzeką, która wpływała między lokowany w 1253 Poznań, a Groblę i następnie Chwaliszewo[3]. W rejonie obecnego placu Międzymoście odnoga ta uchodziła na powrót do głównego nurtu Warty (obecnie tzw. starego koryta)[3][7]. Pomiędzy Strugą a Wartą w rejonie Wildy rozciągały się żyzne łąki, zwane Polami Karmelickimi.

Nad Strugą lokowano rozmaite osady służebne względem Poznania, jak np. wspomniane Czapniki lub Rybaki, wykorzystujące wodę do celów technologicznych, co powodowało, że stan wód w cieku był zapewne katastrofalny[4][3].

Wytyczenie w 1820 Drogi Dębińskiej, spowodowało utworzenie grobli w południowej części cieku i odcięcie go od Warty[8]. Wtedy to Struga stała się de facto starorzeczem. Ostatecznie Strugę Karmelicką zasypano w całości podczas procesu regulacji miasta w końcu XIX w. (1888-1896)[3]. Podobny los spotkał wtedy także Bogdankę (ale tylko w dolnym biegu).

Upamiętnienie i pozostałości

Pozostałością po rozlewiskach Warty jest fragment starorzecza na ogrodach działkowych przy Drodze Dębińskiej. Sama Struga upamiętniona jest w nazwie ul. Karmelickiej na Rybakach, w osi której dawniej przepływała.

Zobacz też

  • Rzeki Polski

Przypisy

  1. ↑ Alfred Kaniecki, Wpływ antropopresji na przemiany środowiskowe w dolinie Warty w Poznaniu, w: Landform Analysis, vol. 24/2013, s.25
  2. ↑ dr hab. Antoni Florkiewicz, prof. PP; mgr Maciej Troć: Problem piętrzenia wód gruntowych na przykładach głębokiego posadowienia obiektów w Poznaniu w: Inżynieria i Budownictwo nr 7/2002 s. 366-368
  3. ↑ a b c d e f Skoczyński, Wachowski, Strykowski: Warta w Poznaniu, on-line: [1]
  4. ↑ a b dr inż. Jerzy Sobkowiak, mgr inż. Barbara Filipowicz: Awarie budowlane opowiedziane historią rzeki Warty, XXIV Konferencja Naukowo-Techniczna, Szczecin – Międzyzdroje, 26-29 maja 2009, dostęp elektroniczny: [2]
  5. ↑ Zespół w składzie: Gabriela Karwacka, Jolanta Kijowska, Andrzej Kijowski, Stefan Żynda, Komentarz do mapy sozologicznej w skali 1:50.000, arkusz N-33-130-D Poznań, Uniwersytet Adama Mickiewicza, Poznań, dostęp elektroniczny: [3]
  6. ↑ vis: Kolejne tablice na poznańskie ulice w: Gazeta Wyborcza Poznań z 30 listopada 2006; on-line: [4]
  7. ↑ Tomasz Stępnik, Z badań nad osadnictwem w rejonie Starego Miasta w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1993, s.342, ISSN 0137-3552
  8. ↑ Magdalena Mrugalska-Banaszak: Kronika Miasta Poznania 3-4/1998. Cz. -: Uroki Drogi Dębińskiej – zapomniany trakt spacerowy dawnego Poznania. Poznań: 1998, s. 7-37. (pol.), fot.

Bibliografia

  • Jerzy Topolski (redakcja), Dzieje Poznania, Warszawa-Poznań, PWN, 1988, ​ISBN 83-01-08194-5​
  • Magdalena Mrugalska-Banaszak, Wilda – dzielnica Poznania 1253-1939, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 1999, ISBN 83-87847-20-8, OCLC 177304975.
  • Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ​ISBN 978-83-7445-018-8​
Wody w Poznaniu
Rzeki, potoki i cieki
Jeziora
Stawy i glinianki
Obiekty inżynieryjne

Jezioro Maltańskie

Media użyte na tej stronie