Strunowce

Strunowce

Chordata[1]
Bateson, 1885
Prymitywny przedstawiciel strunowców – lancetnik
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Nadtyp	wtórouste
Typ	strunowce

Strunowce (Chordata, od gr. i łac. chorda – struna) – zwierzęta dwubocznie symetryczne, wtórouste, które na dowolnym z etapów rozwoju osobniczego mają następujące sześć charakterystycznych cech budowy:

• struna grzbietowa (wewnętrzny, tkankowy szkielet osiowy, ma postać elastycznego pręta, u dorosłych ryb i płazów jest obecna w postaci szczątkowej między trzonami kręgów, a u ptaków i ssaków całkowicie zanika),
• cewka nerwowa umiejscowiona po stronie grzbietowej, nad struną grzbietową (odwrotnie w stosunku do bezkręgowców),
• gardziel przebita szczelinami skrzelowymi (u lądowych strunowców część z nich zanika, a część zostaje przekształcona w inne formy)
• układ pokarmowy pomiędzy układem nerwowym a sercem,
• serce leżące po brzusznej stronie ciała,
• umięśniony ogon znajdujący się za odbytem i służący do poruszania się (czasem zanika, np. u człowieka)

Taksonomia

Schemat pochodzi z trzeciego wydania Vertebrate Palaeontology^[2]. Układ odpowiada częściowo pokrewieństwu ewolucyjnemu (podobnie jak kladogram), ale zachowuje tradycyjne rangi klasyfikacji Linneusza.

• Typ Chordata
  • Podtyp Tunicata (Urochordata) – (Osłonice; 3000 gatunków)
  • Podtyp Cephalochordata (Acraniata) – (bezczaszkowce, np. lancetnik; 30 gatunków)
  • Podtyp Vertebrata (Craniata) (kręgowce; 57 674 gatunków)
    • Gromada „Agnatha”* (bezżuchwowce; 100+ gatunków)
      • Podgromada Myxinoidea (śluzice; 65 gatunków)
      • Podgromada Petromyzontida (minogi)
      • †Podgromada Conodonta (konodonty)
      • †Podgromada Pteraspidomorphi (z paleozoiku)
        • †Rząd Anaspida
        • †Rząd Thelodonti
    • Infratyp Gnathostomata (żuchwowce)
      • †Gromada Placodermi (ryby pancerne)
      • Gromada Chondrichthyes (ryby chrzęstnoszkieletowe; 900+ gatunków)
      • †Gromada Acanthodii (fałdopłetwe; z paleozoiku)
      • Gromada Osteichthyes (ryby kostnoszkieletowe; 30 000+ gatunków)
        • Podgromada Actinopterygii (promieniopłetwe syn. kostnopromieniste; około 30 000 gatunków)
        • Podgromada Sarcopterygii (ryby mięśniopłetwe – dwudyszne i trzonopłetwe)
      • Nadgromada Tetrapoda (czworonogie; 18 000+ gatunków)
        • • Gromada Amphibia (płazy; 6000 gatunków)
        • Seria Amniota (jajo z owodnią)
          • Gromada Sauropsida – (gady; 8225+ gatunków)
          • Gromada Aves (ptaki; od 8800 do 10 000 gatunków)
          • Gromada Synapsida (synapsydy (gady ssakokształtne); 4500+ gatunków)
          • Gromada Mammalia (ssaki; 5800 gatunków)

Gromady według Katalogu Życia

Podział z 2018^[3] roku:

• bezczaszkowce (Leptocardii)
• cefalaspidokształtne (Cephalaspidomorphi)
• gady (Reptilia)
• mięśniopłetwe (Sarcopterygii)
• ogonice (Appendicularia)
• płazy (Amphibia)
• promieniopłetwe (Actinopterygii)
• ptaki (Aves)
• spodouste (Elasmobranchii)
• sprzągle (Thaliacea)
• ssaki (Mammalia)
• śluzice (Myxini)
• zrosłogłowe (Holocephali)
• żachwy (Ascidiacea)

Filogeneza

Hipotetyczny przodek strunowców był zwierzęciem wodnym o dwóch częściach ciała: wisceralnej, odpowiadającej za pobieranie pokarmu i być może oddychanie oraz somatycznej, odpowiedzialnej za przemieszczanie całego ciała.

Teorie ewolucyjne

Pokrewieństwo trzech grup należących do strunowców było przez lata tematem dyskusji i różnych teorii ewolucyjnych. Według jednej z teorii, tzw. teorii Garstanga, najbardziej bazalną grupą strunowców są osłonice, od których, drogą pedomorfozy wyewoluowały pozostałe grupy, lancetniki i kręgowce, będące siostrzanymi kladami, łączonymi w takson Euchordata. Teoria ta przez lata cieszyła się dużą popularnością i do dziś często występuje w licznych podręcznikach szkolnych.

Inny punkt widzenia przedstawia teoria Atriozoa, która łączy ze sobą Cephalochordata i Tunicata na podstawie występowania u nich specyficznego krążenia wody opływającej kosz skrzelowy. Woda wpływa przez otwór gębowy, omywa skrzela, a następnie trafia do atrium – jamy okołoskrzelowej, z której uchodzi przez osobny otwór – atriopor. U kręgowców woda opuszcza gardziel przez otwory skrzelowe bezpośrednio do środowiska zewnętrznego.

Badania molekularne wykazały, że kręgowce i osłonice są najbliższymi krewnymi, natomiast taksonem bazalnym stały się bezczaszkowce. Takson, zawierający w sobie osłonice i kręgowce nosi nazwę Olfactores. W wyniku dokładnych badań morfologicznych odnaleziono kilka synapomorfii, które można dla niego wskazać.

Drzewo filogenetyczne

Grupa zawierająca – Bilateria

Uwagi:

• Linie pokazują prawdopodobne pokrewieństwo ewolucyjne, uwzględniając wymarłe taksony oznaczone znakiem †. Niektóre są bezkręgowcami. Chordata to typ.
• Pozycja (pokrewieństwo) bezczaszkowców, osłonic i kręgowców według^[4] czasopisma naukowego Nature.

Przypisy