Strzała-1

9K31 Strieła-1
9K31 Strieła-1
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Typ pojazdu	samobieżny rakietowy zestaw przeciwlotniczy
Trakcja	kołowa
Załoga	3
Dane techniczne
Silnik	silnik benzynowy GAZ 41 V8 o mocy 140 KM
Poj. zb. paliwa	290 l
Pancerz	5-14 mm
Długość	5,8 m
Szerokość	2,4 m
Wysokość	2,3 m
Masa	7 t
Moc jedn.	20 KM/t
Osiągi
Prędkość	100 km/h (na drodze) 10km/h (w wodzie)
Zasięg	750 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
4 przeciwlotnicze pociski rakietowe 9M31 lub 9M31M

9K31 Strieła-1 (Strzała-1, ros. Стрела-1, kod NATO SA-9 Gaskin) – radziecki samobieżny rakietowy zestaw przeciwlotniczy krótkiego zasięgu. W skład zestawu wchodzą cztery samonaprowadzające się pociski 9M31 zamontowane na podwoziu pływającego pojazdu BRDM-2.

Historia rozwoju

Prace nad zestawem Strieła-1 rozpoczęto, równocześnie z opracowywaniem przenośnego pocisku Strieła-2, w 1960 roku. W odróżnieniu od Strieły-2 i ówczesnych systemów amerykańskich, jak Chaparral i Redeye, zdecydowano się na zastosowanie rakiet samonaprowadzających się nie na promieniowanie podczerwone celu, ale na widzialne – na kontrastową sylwetkę celu na tle nieba. Eliminowało to ograniczenie związane z wczesnymi pociskami naprowadzającymi się na podczerwień, jakim była możliwość zwalczania głównie oddalających się samolotów odrzutowych i pozwalało zwalczać także cele nadlatujące, chociaż uzależniało skuteczność zestawu od warunków oświetleniowych^[1]. Początkowo zestaw Strieła-1 również miał być przenośny (w dwóch częściach), ale wkrótce zdecydowano zwiększyć jego parametry w zakresie zasięgu (do 5 km) i pułapu zwalczania celów i umieścić go na podwoziu samobieżnym, w celu umieszczenia na szczeblu pułku. Jako podwozie wybrano opancerzony samochód rozpoznawczy BRDM-2, pozbawiony wieży, w miejscu której zamontowano składaną obrotową wyrzutnię na 4 pociski. Z uwagi na ograniczoną nośność podwozia, w celu zmniejszenia masy zrezygnowano z mechanicznego naprowadzania wyrzutni^[1]. U podstawy wyrzutni była wieżyczka operatora, z kuloodporną szybą z przodu.

Z powodu trudności z rozwojem głowicy naprowadzania, zestaw ukończył badania państwowe w ZSRR dopiero w 1968 roku i został przyjęty na uzbrojenie postanowieniem z 25 kwietnia 1968. Jego twórcy zostali uhonorowani nagrodą państwową. Seryjną produkcję wyrzutni prowadzono w Saratowie, a pocisków – w Kowrowskich Zakładach Mechanicznych^[1].

W 1969 roku przeprowadzono badania państwowe zmodernizowanego systemu Strieła-1M, który został przyjęty na uzbrojenie w grudniu 1970^[1].

Opis

Pocisk 9M31 miał schemat aerodynamiczny kaczka, ze sterami w przedniej części i statecznikami w tylnej. Długość wynosiła ok. 1,8 m, średnica kadłuba – 0,12 m, rozpiętość skrzydeł – 0,36 m. Silnik rakietowy umieszczony był w tylnej części, jednostopniowy, na paliwo stałe. Prędkość pocisku wynosiła do 420 m/s. Odłamkowo-burząca głowica miała masę 3 kg, w tym 1 kg materiału wybuchowego i tworzyła odłamki o masie 2,6 g. Zapalnik był kontaktowy oraz optyczny zbliżeniowy. W razie chybienia celu, po 13-16 s zapalnik przechodził w położenie zabezpieczone, co zapobiegało wybuchowi pocisku po uderzeniu w ziemię (pocisk nie miał samolikwidatora)^[1]. Pociski były wystrzeliwane z kontenerów transportowo-startowych, mocowanych na wyrzutni.

Zestaw Strieła-1 mógł zwalczać samoloty i śmigłowce lecące na wysokości od 50 do 3000 m, z prędkością do 310 m/s przy celach nadlatujących i do 220 m/s przy celach oddalających się^[1]. Głowica naprowadzała się na fale długości 0,4−2,7 μm (promieniowanie widzialne i bliska podczerwień)^[1]. Mogła przechwytywać cele tylko przy dobrej pogodzie, na tle jasnego nieba, znajdujące się pod kątem większym niż 20° od Słońca, znajdujące się ponad 2° nad horyzontem. Na podstawie wyników prób, prawdopodobieństwo porażenia celu jedną rakietą oceniano, w przypadku celu zbliżającego się z prędkością 200 m/s na wysokości 50 m: od 0,15 do 0,64 dla bombowca i od 0,1 do 0,6 dla myśliwca^[1].

Zmodernizowany zestaw Strieła-1M mógł zwalczać samoloty i śmigłowce lecące na wysokości od 30-40 do 3500 m, z prędkością do 310 m/s, w odległości od 0,5-1,6 km (w zależności od wysokości) do 4,2 km. Nieco wzrosło prawdopodobieństwo porażenia celu jedną rakietą^[1].

Naprowadzanie wyrzutni na cel dokonywane było siłą mięśni operatora. Kąt podniesienia wyrzutni wynosił od -5° do +80°. Dzięki dobremu wyważeniu wyrzutni, możliwe było także jej naprowadzanie i prowadzenie ognia w ruchu. Operator naprowadzał wyrzutnię na dostrzeżony cel, używając wizjera optycznego, a następnie włączał zasilanie rakiety. Po usłyszeniu sygnału dźwiękowego świadczącego o przechwyceniu celu przez głowicę, operator odpalał pocisk^[1].

System Strieła-1 nie miał technicznych środków obserwacji, natomiast w systemie Strieła-1M wprowadzono pasywny namiernik emisji radiowej pochodzącej od celu^[1].

Użycie

Pluton zestawów Strieła-1, liczący cztery pojazdy, był przewidziany w składzie baterii przeciwlotniczej na szczeblu pułku pancernego lub zmechanizowanego, uzupełniając zestawy artyleryjskie ZSU-23-4^[1].

Oprócz użycia w Armii Radzieckiej, zestawy te były szeroko eksportowane. Oprócz krajów Układu Warszawskiego (Polska, NRD, Czechosłowacja, Bułgaria, Rumunia), posiadały je: Jugosławia, Wietnam, Indie, Tajlandia, Irak, Syria, Egipt, Północny Jemen, Algieria, Libia, Angola, Benin, Gwinea, Gwinea Bissau, Madagaskar, Mali, Mauretania, Mozambik, Etiopia (Front Polisario), a z krajów Ameryki, Kuba i Nikaragua^[1].

Według niepewnych danych, Polska w 1988 roku miała 18 wyrzutni Strzała-1M^[2].

W Rumunii wyrzutnia Strieła-1 była montowana na podwoziu produkowanego tam transportera TABC-79 w układzie 4x4^[1].

Zobacz też

• Strzała-2
• Strzała-10

Przypisy

Bibliografia

• Rostisław Angielski. Zienitnyje Rakietnyje Kompleksy PWO Suchoputnych wojsk. Czast II. „Tiechnika i Woorużenije”. Nr 7/2003, lipiec 2003 (ros.). 

Linki zewnętrzne

• Strzała-1 na stronie GlobalSecurity.org (ang.)

Pojazdy używane przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej

Czołgi	T-34-85[A] IS-2 IS-3 T-54[A] T-55[A] T-55AM Merida[A] T-70 PT-76 T-72[A] PT-91[A] Leopard 2 Leopard 2PL
Działa pancerne i samobieżne	2S1 Goździk[A] 2S7 Pion Krab[A] Loara[A] M17 SU-57 SU-76 SU-85 SU-100 SU-152 ASU-85 ISU-122 ISU-152 ZSU-23-4 ZSU-23-4MP Biała[A] ZSU-57-2 wz. 77 Dana Hibneryt[A] M120 Rak
Bojowe wozy piechoty i transportery opancerzone	BWP-1 BMP-2 BWR-1D BWR-1S Half-track KTO Rosomak[A] KTO Ryś[A] BTR-60 SKOT[A] BTR-152 BTR-40 TOPAS MT-LB[A] Łowcza-3 Opal[A] M113/M557 Cougar H MaxxPro LPG[A]
Samochody pancerne	BA-64 BRDM-1 BRDM-2 BRDM-2 Żbik/Szakal[A] FUG Dzik[A] Żubr[A] Łoś[A] Oshkosh M-ATV
Pojazdy techniczne	WZT-1[A] WZT-2[A] WZT-3[A] WPT Mors[A] Bergepanzer 2
Pojazdy saperskie	BAT SUM-Kalina[A] Keiler Bożena[A] BLG-67[A] Leopard Biber Daglezja[A] PTS MID/MID-M[A] TRI[A]
Ciągniki artyleryjskie	Komintern Woroszyłowiec Mazur D-350[A]
Samochody terenowe	UAZ 469B Honker[A] UAZ-452 GAZ-46 MAW GAZ-67 GAZ-69 Mercedes G Daewoo Musso Mitsubishi Pajero Toyota Hilux Toyota Land Cruiser Land Rover Defender HMMWV (potocznie Humvee) Skorpion-3[A] Willys MB Ford Ranger PWA Aero
Motocykle i Quady	M-72 Yamaha FZ6 Yamaha XT 660 Honda TRX-300 FW Honda TRX 400 4x4 Polaris Sportsman Arctic Cat 400
Samochody ciężarowe	Star 266[A] Star 660[A] Star 744[A] Star 944[A] Star 1466[A] Studebaker US-6 KrAZ-255 GAZ-66 Ural-375D Ural-4320 BAW SLT 50 Elefant ZiŁ-130 ZiŁ-131 ZiŁ-157 SCAM Unimog Iveco EuroTrakker Iveco Eurocargo Mercedes Atego Mercedes Actros Mercedes 1017A Tatra 148 Tatra 815 Scania R480 AMZ SCAM[A] Volvo FM Volvo FL Star 266M2[A] Jelcz 800[A] Jelcz C642 C662[A] Jelcz 442.32 Jelcz P662
Samochody inne	Fiat Ducato[A] Ford Transit Autosan A1112T[A] Autosan A1012T[A] Autosan A1010T[A] Solbus C 10,5[A] Volkswagen Transporter Volkswagen Crafter MAN TGE
Polskie konstrukcje prototypowe[A]	LPT Anders BWP-2000 BWP-40 BWP-1M „Puma” PT-94 PT-97 Goryl PT-2001 CV90 PL Jenot Huzar Tur Tur 2 Tur 3 Lewiatan Świstak PMC-90 MTS-360 Hipopotam PL-01 Concept AHS Kryl BWP Borsuk AMZ Bóbr-3

1. ↑ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw} produkcji polskiej

Broń przeciwlotnicza używana przez Wojsko Polskie po II wojnie światowej

Karabiny maszynowe	PKM-2 PKM-4
Artyleria	ZU-23-2[A] 72-K 61-K S-60[A] KS-12 KS-19
Samobieżne artyleryjskie zestawy plot	ZSU-57-2 ZSU-23-4 PZA Loara[A] ZSU-23-4MP Biała[A] Hibneryt[A]
Samobieżne rakietowe zestawy plot	9K33 Osa 9K35M Strzała-10M 2K12 Kub 2K11 Krug S-125 Newa SC 9K31 Strzała-1 SPZR Poprad[A]
Rakietowe zestawy plot	S-75 Dźwina/Wołchow S-125 Newa S-200 Wega
Rakietowo-artyleryjskie zestawy plot	PSR-A Pilica[A]
Przenośne przeciwlotnicze zestawy rakietowe	Strzała-2M Grom[A] Piorun[A]

1. ↑ ^{a b c d e f g h i} produkcji polskiej