Strzelanina w gimnazjum w Wilnie

Strzelanina w gimnazjum w Wilnie

Państwo	II Rzeczpospolita
Miejsce	Wilno
Data	6 maja 1925
Godzina	11:05
Liczba zabitych	5 osób (w tym sprawcy)
Liczba rannych	9 osób
Typ ataku	strzelanina
Sprawca	Stanisław Ławrynowicz, Janusz Obrąpalski
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 miejsce zdarzenia
54°41′N 25°17′E/54,683333 25,283333

Strzelanina w gimnazjum w Wilnie – największa w polskiej historii strzelanina w szkole, która miała miejsce 6 maja 1925 roku w Państwowym Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Wilnie. Strzelanina w gimnazjum w Wilnie była jedną z pierwszych w Europie na tak dużą skalę, wcześniej takie zajścia kończyły się śmiercią jednej lub dwóch ofiar^[1].

Przebieg zdarzeń

6 maja 1925 roku o godzinie 11:05 odbywały się egzaminy maturalne^[2]. Uczeń Stanisław Ławrynowicz nie reagował na upomnienia komisji egzaminacyjnej, która nakazywała mu przerwanie rozmowy z kolegą. Dyrektor szkoły Edward Biegański podszedł do Ławrynowicza i odebrał mu arkusz egzaminacyjny; wówczas uczeń wyciągnął pistolet i oddał dwa strzały w jego kierunku, raniąc go lekko w ramię^[3]. Inni uczniowie próbując obezwładnić sprawcę, chwycili go za ręce, jednak Ławrynowicz upuścił broń, oswobodził jedną ręką, po czym wydobył z kieszeni granat ręczny i rzucił go przed siebie^[4][3][1]. W wyniku eksplozji na miejscu śmierć poniósł Ławrynowicz, jeden z szamoczących się z nim uczniów Tadeusz Domański oraz inny abiturient, śmiertelnie ranny odłamkiem Aleksander Zahorski, który był harcerzem^[4][3][5]. Oprócz dyrektora Biegańskiego ranni zostali uczniowie Bończa-Osmołowski, Studziński, Borysewicz, Toczyłowski, Symonowicz, Wojtkiewicz, Nawrocki i Gliński^[2].

Tuż po wybuchu granatu, ze swojego miejsca w sali wstał przyjaciel Ławrynowicza, uczeń Janusz Obrąpalski^[6], który dobywając broni strzelał w stronę komisji egzaminacyjnej trafiając w brzuch nauczyciela fizyki, Jana Jankowskiego^[3][7]. Obrąpalski wybiegł na korytarz i usiłował użyć granatu, jednak nie zadziałał zapalnik, po czym zabił się strzałem w głowę^[1].

Profesor Jankowski zmarł osiem godzin później w szpitalu. Ranny został wspomniany dyrektor Edward Biegański oraz ośmiu uczniów (w tym ciężko ranni Toczydłowski, Dubiński, Borysowski)^[5][1].

W tej sprawie śledztwo podjął prokurator Hołownia^[4]. Przy zwłokach Ławrynowicza odkryto dwa granaty, zaś później w jego mieszkaniu także wiele granatów^[3][5]. W toku śledztwa odkryto, że strzelanina była zawczasu przygotowana. W jednym z pomieszczeń szkolnych znaleziono (w zależności od źródeł) kilogramowy lub dwukilogramowy ładunek wybuchowy oraz większą liczbę granatów szturmowych, a także list pożegnalny jednego z zamachowców^[1].

Po ataku pojawiło się wiele niepotwierdzonych nigdy teorii, w tym wokół domniemanych kontaktów zamachowców z sowieckimi agentami w Polsce^[8].

W pierwszych relacjach prasowych pojawiły się duże rozbieżności odnośnie przebiegu ataku, niektóre media podawały, że zamachowców było dwóch, inne – że było ich aż trzech. Pojawiały się też, niepotwierdzone później, domniemania o politycznym motywie strzelaniny^[8].

Artykuł w austriackiej gazecie Neue Freie Presse błędnie nazwał jedną z ofiar tego ataku sprawcą^[9]. Ten sam tytuł powielał niesprawdzone informacje o rzekomym przynależności sprawców do młodzieżowych organizacji komunistycznych^[10].

Reakcje

Zapowiedziano pogrzeb ofiar zdarzenia w dniu 8 maja 1925 na koszt władz państwowych, zaś do Wilna oddelegowano specjalną z ramienia Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego^[11]. Lekcje w gimnazjum Lelewela zostały zawieszone na czas nieokreślony^[5].

Prasa początkowo nie poświęcała zdarzeniu dużo uwagi, z wyjątkiem tytułów bulwarowych^[2]. Dość szybko prasa zaczęła kłaść nacisk na znany od dawna trudny charakter obu sprawców, ich powiązania z organizacją „Strzelec”, związaną z obozem piłsudczykowskim. W dyskusji publicznej zaczęto dość szybko upatrywać przyczyn zbrodni w samej naturze egzaminu maturalnego, a część środowisk zaczęła wzywać do jego likwidacji^[1]. W dyskusji krytykowano także program nauczania jako przeładowany, system nauczania jako przestarzały i stawiający na nauczanie pamięciowe oraz nauczycieli i rodziców ówczesnej młodzieży ze względu na brak zaangażowania w wychowanie młodego pokolenia^[2]. O inspirację zamachu oskarżano także środowiska komunistyczne^[1].

Najbardziej jednak prawdopodobnym motywem był zły stan psychiczny obydwu sprawców, którzy nie byli w stanie dostosować się do szkolnego trybu życia po doświadczeniach wojennych (Ławrynowicz brał czynny udział w wojnie polsko-bolszewickiej, natomiast Obrąpalski w jej wyniku stracił cały rodzinny dobytek)^[12].

O zajściach w Wilnie pisała prasa światowa, m.in. amerykański „The New York Times”, austriacka „Neue Freie Presse”, niemiecka „Die Neue Zeitung”, a także australijski „The Argus”^[1].

Przypisy