Strzelectwo

Strzelectwo
Ilustracja
Charakterystyka
Rodzaj sportu

strzelanie do celu

Popularność
Dyscyplina olimpijska

od 1896 roku do dziś (z przerwami)

Strzelectwo – ogół aktywności związanej z użyciem broni palnej lub broni pneumatycznej, zarówno bojowym, jak i sportowym, myśliwskim oraz rekreacyjnym. Czasem termin ten jest używany w odniesieniu do użycia innych typów broni zdolnych do miotania pocisków, zwłaszcza łuku i kuszy, choć w tym przypadku bardziej odpowiednie jest stosowanie terminu łucznictwo.

Wstęp

Mianem strzelectwa sportowego określa się dyscyplinę sportu polegającą na współzawodnictwie w strzelaniu ze sportowej broni palnej albo pneumatycznej do tarczy lub celów ruchomych.

Strzelectwo znalazło się w programie olimpijskim już podczas pierwszych igrzysk w Atenach 1896. Polacy zdobyli dotychczas cztery złote medale olimpijskie: Józef Zapędzki w Meksyku 1968 i Monachium 1972 oraz Renata Mauer w Atlancie 1996 i Sydney 2000.

Regulacją zasad w strzelectwie zajmuje się m.in. Międzynarodowa Federacja Strzelectwa Sportowego (ISSF)[1]. Poszczególne państwa mają krajowe związki strzeleckie. W Polsce jest to np. Polski Związek Strzelectwa Sportowego (dla ISSF)[2].

Nie oznacza to braku konkurencji przy wykorzystaniu innej broni palnej np. czarnoprochowej[3] (organizowane m.in. przez Bractwa Kurkowe), długodystansowej (zaczyna się od 300 m, gdzie kończy ISSF/PZSS, a dystanse sięgają ponad kilometra)[4], a także automatycznej (samoczynno-samopowtarzalnej według polskiej nomenklatury, np. akm)[5]. Współzawodnictwo toczy się również w dziedzinie tzw. strzelectwa dynamicznego, związanego z szybkim oddawaniem celnych strzałów do kolejnych celów, przemieszczaniem się pomiędzy kolejnymi miejscami oddawania strzałów, wymianą magazynków albo doładowywaniem broni. Regulacją zasad strzelectwa w tych dyscyplinach zajmuje się m.in. Międzynarodowa Konfederacja Strzelectwa Praktycznego (IPSC)[6].

Konkurencje strzeleckie (według ISSF)

Wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje strzelań – z karabinów (w postawie leżącej, stojącej i klęczącej), z pistoletów (w postawie stojącej) oraz ze strzelb śrutowych do rzutków. Konkurencje można również podzielić ze względu na sposób strzelania. W konkurencjach dynamicznych zawodnicy oddają wiele jedno- lub kilkustrzałowych serii na polecenie sędziego (np. pistolet szybkostrzelny lub ruchoma tarcza). Z drugiej strony w konkurencjach statycznych zawodnicy mają dłuższy czas na oddanie kilkudziesięciu strzałów i sami narzucają sobie rytm strzelania. Przed każdą konkurencją zawodnicy oddają strzały próbne. W konkurencjach statycznych mogą zazwyczaj oddawać dowolną liczbę strzałów próbnych; ograniczeni są jedynie czasem jaki chcą poświęcić z całej konkurencji na próbne serie. W konkurencjach dynamicznych liczba strzałów próbnych przewidziana jest w regulaminie i oddaje się je na komendę.

Liczba strzałów w jednej konkurencji bywa różna i zależy od płci zawodników i wieku. Juniorzy i kobiety mają w wielu przypadkach zmniejszoną liczbę strzałów.

Dokładne informacje na temat każdej konkurencji można znaleźć w regulaminie Międzynarodowej Federacji Strzelectwa Sportowego dostępnym na stronie internetowej tej organizacji.

Broń długa

Zawody w konkurencji karabin pneumatyczny 10 m
Tarcza dla konkurencji karabin pneumatyczny 10 m
Strzelectwo sportowe – strzelanie w pozycji leżącej w konkurencji karabin sportowy

Do strzelania z broni długiej używa się specjalnego ubrania strzeleckiego. Składają się na nie: usztywniana kurtka, spodnie, rękawica na rękę, w której trzyma się broń, i specjalne buty. Wygląd i cechy każdego z elementów ubioru są dokładnie określone przez regulamin ISSF.

  • Karabin pneumatyczny (Kpn); zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej do tarcz ustawionych w odległości 10 m. Zależnie od kategorii (kobiety lub mężczyźni, juniorzy lub seniorzy) są to najczęściej cztery lub sześć serii po dziesięć strzałów. Czas konkurencji Kpn40 to 50 min w przypadku tarcz elektronicznych lub 60 min w przypadku papierowych plus 15 min na serię próbną, w Kpn60 jest to odpowiednio 75 min i 90 min oraz 15 min na strzały próbne.
  • Karabin sportowy/dowolny (mały kaliber) leżąc (Ksp/Kdw); zawodnicy oddają strzały do tarcz umieszczonych w odległości 50 m. Oddawanych jest zazwyczaj 60 strzałów w czasie 50 min dla tarcz elektronicznych lub 60 min dla papierowych plus 15 min na strzały próbne. Używana broń to karabiny na ostrą amunicje określane często mianem KBKS o kalibrze 5,6 mm (.22LR). Strzały oddawane są w pozycji leżącej, a w stabilizacji postawy pomaga specjalny pas przytwierdzony z jednej strony do broni, a z drugiej zamocowany między łokciem a barkiem na stroju strzelca. Nie używa się mechanicznych stabilizatorów, zawodnik opiera broń jedynie na swoich rękach.
  • Karabin dowolny(duży kaliber) – w Polsce według PZSS 300 m, do 8 kg karabinu, na podstawie RMSWiA Dz.U. Nr 19 2000 do 8 mm (.315) / (do 11,43 mm)(.45)[7]
  • Ruchoma tarcza (RT), zwana też potocznie „dzikiem” ze względu na sylwetkę dzika umieszczaną na tarczy przy strzelaniu na 50 m. Zawodnicy oddają strzały w pozycji stojącej z karabinu pneumatycznego (10 m) lub sportowego (50 m) do przesuwającej się tarczy. Konkurencja dzieli się na część szybką i wolną. W części szybkiej tarcza pojawia się na 2,5 s, a w części wolnej na 5 s. Istnieje też wersja mieszana i standardowa. W wersji standardowej najpierw odstrzeliwana jest część wolna, a następnie szybka. W wersji mieszanej przejścia szybkie i wolne są losowe – zawodnik nie wie, czy w danym momencie będzie strzelał do tarczy poruszającej się szybko czy wolno. Dyscyplina była kiedyś w programie igrzysk olimpijskich.
  • Karabin standardowy leżąc (Kst); strzały oddawane są na odległość 300 m z broni większego kalibru (do 8 mm) niż w innych strzelaniach. W konkurencji oddawanych jest 60 strzałów (po 10 do tarczy) w czasie 1 godziny 15 minut.
  • Trzy postawy (3x20 i 3x40); zawodnicy strzelają w trzech różnych pozycjach. Najpierw w pozycji klęczącej, następnie w pozycji leżącej, a na końcu w stojącej. Do strzelania używa się karabinu sportowego/dowolnego (na 50 m) lub karabinu standardowego (na 300 m). Liczba serii w każdej postawie waha się w od 1 do 4. Przed każdą postawą zawodnicy mają osobne tarcze na strzały próbne. Czas trwania konkurencji zależny jest od liczby serii w każdej postawie.

Broń krótka (pistolety)

Wszystkie konkurencje pistoletowe odbywają się w pozycji stojącej. Nie jest przy nich potrzebny specjalny ubiór jak przy broni długiej. Często używa się jednak (tak jak przy strzelaniu z karabinu) przesłonek na oko, które nie uczestniczy w celowaniu. Konkurencje szybkostrzelne rozgrywane są bronią mieszczącą co najmniej 5 sztuk amunicji w magazynku i strzelającą w trybie samopowtarzalnym (tzn. można oddawać kolejne strzały jedynie ponownie wciskając spust, bez potrzeby naciągania zamka).

  • Pistolet pneumatyczny (Ppn); podobnie jak w karabinku pneumatycznym tarcza (o znacznie większych rozmiarach niż w karabinku) ustawiona jest w odległości 10 m. Czasy konkurencji i liczba oddawanych strzałów są identyczne jak w karabinku pneumatycznym. Stosuje się również taką samą amunicję.
  • Pistolet dowolny 50 m (Pdw); konkurencja oficjalnie rozgrywana tylko wśród mężczyzn. Oddaje się 60 strzałów, ocenianych w ciągu dwóch godzin. Do broni używa się takiej samej amunicji jak do karabinu sportowego (5.6 mm, boczny zapłon).
  • Pistolet sportowy 25 m (Psp) (kobiety); strzelanie odbywa się w dwóch częściach, precyzyjnej i szybkiej. W części precyzyjnej zawodnicy oddają 6 serii po pięć strzałów; na każdą jest 5 minut. W części szybkostrzelnej zawodnicy oddają 30 strzałów w 6 seriach. Tym razem zawodnik ma na każdy strzał 3 sekundy. Na ten czas tarcza ustawiana jest prostopadle do linii strzału lub zaświeca się zielone światło. Przy każdym „pojawieniu” się celu zawodnik może oddać tylko jeden strzał. Amunicja – 22lr (5,6 mm, boczny zapłon).
  • Pistolet centralnego zapłonu 25 m (Pcz) (mężczyźni); konkurencja wygląda identycznie jak pistolet sportowy kobiet. Różni się używaną bronią. Pistolet centralnego zapłonu ma znacznie większy kaliber (7,62–9,65 mm) niż pistolet sportowy.
  • Pistolet szybkostrzelny 25 m (Psz) (mężczyźni); konkurencja podzielona jest na dwie takie same części po 30 strzałów każda. W każdej części jest sześć 5-strzałowych serii. Te sześć serii podzielone jest na 3 pary. W każdej parze czas na strzelenie serii jest różny. W pierwszej parze zawodnik ma 8 s na wystrzelenie jednej serii, w drugiej ma na serię 6 s, a w trzeciej tylko 4 s. W tej konkurencji strzały każdy strzał jest oddawany do osobnej tarczy; oznacza to, że w czasie wystrzeliwania serii zawodnik musi przesuwać celownik pistoletu ze środka jednej tarczy na następną. Tak jak w pistolecie sportowym możliwość oddawania strzałów sygnalizowana jest przez zielone światło odpowiedniego urządzenia lub obrócenie tarcz w kierunku zawodnika.
  • Pistolet standardowy 25 m (Pst) (mężczyźni); konkurencja podzielona jest na 3 części. W każdej części są cztery 5-strzałowe serie. W pierwszej części na każdą serię zawodnik ma 150 sekund, w drugiej 20 sekund, a w trzeciej 10 sekund. Podobnie jak w przypadku pistoletu sportowego zawodnik strzela, gdy tarcza zwrócona jest w jego stronę lub świeci się zielone światło.

Strzelanie do rzutków

Przy strzelaniu do rzutków stosuje się strzelby śrutowe o kalibrze wagomiarowym nie większym niż 12 i o długości łuski nie większej niż 70 mm. Maksymalna naważka śrutu nie może być większa niż 24,5 g i musi być on wykonany z ołowiu lub stopu zatwierdzonego przez ISSF i mieć kształt kulisty. Celem są ceramiczne rzutki w kształcie dysku (średnica 110 mm, wysokość 25–26 mm, waga 105 g). Są bardzo kruche, tak aby rozpaść się przy najmniejszym kontakcie z ołowianym śrutem, na tyle jednak mocne, żeby wytrzymać wystrzelenie z dużą prędkością z maszyny miotającej. ISSF określa następujące konkurencje rzutkowe:

  • Double trap

Finały

W konkurencjach olimpijskich na prestiżowych zawodach (olimpiada, mistrzostwa świata) rozgrywane są wersje konkurencji z finałem. Jest to dodatkowa seria, ograniczona przez czas dla wszystkich konkurencji: 75 sekund (wyjątkiem jest 50 m karabin postawa leżąc: 45 sekund), w której uczestniczy ośmiu najlepszych zawodników, a wyniki liczy się z dokładnością do 0,1 punktu. Zatem maksymalny wynik jaki można uzyskać w finale za jeden strzał to 10,9 punktu. Dzieje się tak gdy przestrzelina nie tylko zahacza o krawędź dziesiątki, lecz dodatkowo znajduje się w samym środku tarczy. Są dwa rodzaje finału:

  • Finał standardowy – finaliści strzelają dodatkową serię. Wygrywa zawodnik z najwyższym rezultatem finałowym.
  • Finał australijski – finaliści oddają kolejne strzały razem. Po każdym strzale sędzia sprawdza wyniki. Zawodnik który odda najgorszy strzał odpada z finału. Jeżeli liczba zawodników z najgorszym strzałem jest większa niż jeden, oddają oni strzały dodatkowe, dopóki jeden z nich nie odpadnie. Konkurencja trwa do momentu wyłonienia zwycięzcy.

Remisy w strzelectwie

W przypadku gdy więcej niż jeden zawodnik uzyska taki sam wynik, wyższe miejsce zajmuje ten, który strzelił w konkurencji więcej wewnętrznych dziesiątek. Przy równej liczbie wewnętrznych dziesiątek lepszy jest ten który miał lepszy wynik ostatniej serii (10-strzałowej). Jeżeli i ostatnia seria jest taka sama, to sprawdza się, ile zawodnik strzelił w serii przedostatniej itd. Wyjątkiem od powyższej reguły jest sytuacja, gdy dwóch (lub więcej) zawodników uzyskało wynik absolutny, czyli maksymalną liczbę punktów w danej konkurencji; w takim wypadku zawodnicy zajmują ex aequo pierwsze miejsce.

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
KK-liegend.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Air-rifle-target.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Wittkowsky z angielskiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Target for 10m Air-rifle-shooting
  • picture: Wilfried Wittkowsky, 2005
Hattie Johnson 2.jpg

Hattie Johnson. Original caption: Spc. Hattie Johnson, a member of the U.S. Army Marksmanship Unit from Athol, Idaho, will compete Aug. 14 in 10-meter air rifle shooting in the Summer Olympic Games at Athens, Greece.

Tim Hipps
Luftgewehrschießen.jpg
Autor: Oryginalnym przesyłającym był Wittkowsky z niemieckiej Wikipedii, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wettkampf im Luftgewehrschießen Bild: Wilfried Wittkowsky, Schützenbund Wesermarsch