Strzeleczki

Artykuł

50°27′30″N 17°51′09″E

- błąd

39 m

WD

50°27'37"N, 17°51'12"E, 50°27'47.52"N, 17°50'48.48"E

- błąd

39 m

Odległość

237 m

Strzeleczki
wieś
Ilustracja
Urząd Gminy Strzeleczki
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Strzeleczki

Liczba ludności (2011)

1628[1]

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-364[2]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0503600

Położenie na mapie gminy Strzeleczki
Mapa konturowa gminy Strzeleczki, w centrum znajduje się punkt z opisem „Strzeleczki”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Strzeleczki”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Strzeleczki”
Ziemia50°27′30″N 17°51′09″E/50,458333 17,852500
Strona internetowa

Strzeleczki[3] (dodatkowa nazwa w j. niem. Klein Strehlitz) – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki, której jest siedzibą. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest w Kotlinie Raciborskiej, będącej częścią Niziny Śląskiej. Przepływa przez nią rzeka Biała.

Częścią wsi są Zbychowice.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego. Do 1956 należała do powiatu prudnickiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 1628 osób[1].

Nazwa

W roku 1613 śląski regionalista i historyk Mikołaj Henel z Prudnika wymienił miejscowość w swoim dziele o geografii Śląska pt. Silesiographia podając jej łacińską nazwę: Strelicia Minor[4]. Topograficzny opis Górnego Śląska z 1865 roku notuje wieś pod obecnie używaną, polską nazwą Strzeleczki, a także niemiecką Klein Strehlitz we fragmencie „Klein Strehlitz (1531 Parva Streletz, 1535 Klein Streletz, polnisch Strzeleczki)”[5]. 12 listopada 1946 r. nadano miejscowości, wówczas administracyjnie należącej do powiatu prudnickiego, polską nazwę Strzeleczki[3]. Podobnie jak w przypadku miasta Strzelce Opolskie nazwa pochodzi od polskiego określenia na strzelanie lub wyrazu strzała. Do nazwy nawiązuje strzała umieszczona w herbie miejscowości.

Historia

Pomnik upamiętniający mieszkańców Strzeleczek poległych w I i II wojnie światowej

Miejscowość powstała jako osada targowa na szlaku z Prudnika do Krapkowic na początku XIII wieku[6]. Istnienie Strzeleczek jako miasta i parafii potwierdzają źródła z 1327[7]. W 1375 w Strzeleczkach powstała szkoła, jako jedna z pierwszych na Opolszczyźnie[8]. W czasie rejzy husytów na Śląsk, w marcu 1428 rycerstwo i mieszczanie ze Strzeleczek zostali wzięci do niewoli przez husytów[9], natomiast samo miasto zostało ograbione[10].

W 1642 miasto zdobyli Szwedzi, którzy je splądrowali i spalili[6]. W 1742 Strzeleczkom został odebrany status miasta[11].

16 lutego 1813 w Strzeleczkach wybuchł pożar, w którym spłonęło 2/3 zabudowy miasta wraz z kościołem i szkołą[8][12]. 1 kwietnia 1894 do Strzeleczek zostały przyłączone wsie Oracze i Kopalina[6]. W 1895 zawiązana została spółka Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, m.in. przez Strzeleczki. Linia została oddana do użytku w 1896[13]. Budynek dworca kolejowego w Strzeleczkach swoim wyglądem zbliżony był do dworca w Lubrzy[14].

W 1910 roku 1524 mieszkańców mówiło w języku polskim, 115 w językach polskim i niemieckim, natomiast 162 osoby posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 175 głosów oddano na kandydatów z list polskich, co pozwoliło im zdobyć 4 z 12 mandatów. Po I wojnie światowej we wsi powstał pomnik upamiętniający mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas niej (rozbudowany po II wojnie światowej).

Podczas plebiscytu w 1921 roku z Prudnika do Głogówka, a następnie do Strzeleczek, został przeniesiony Polski Komitet Plebiscytowy na powiat prudnicki, ponieważ jego lokal w Prudniku został zdemolowany[15]. We wsi uprawnionych do głosowania było 1627 mieszkańców (w tym 526 emigrantów). Za Polską głosowało 198 osób, za Niemcami 1381 osób. Jeden z najsilniejszych ośródków polskiego życia narodowego w powiecie prudnickim. Podczas III powstania śląskiego miejscowość pozostała poza zasięgiem bezpośrednich walk[16].

Według Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce, podczas II wojny światowej w Strzeleczkach zamordowano 2 obywateli Polski[17]. W okresie walk o Prudnik w kwietniu i maju 1945 Rosjanie tymczasowo ewakuowali do Strzeleczek niemieckich i polskich mieszkańców Prudnika i okolicznych wsi[18][19].

Do 1956 roku Strzeleczki należały do powiatu prudnickiego. W związku z reformą administracyjną, w 1956 Strzeleczki zostały odłączone od powiatu prudnickiego i przyłączone do nowo utworzonego krapkowickiego[20].

W końcu 2022 roku miejscowe władze ogłosiły podjęcie starań w sprawie ponownego nadania Strzeleczkom statusu miasta, jako powody podając szansę na rozwój miejscowości, dostęp do funduszy związanych z rozwojem obszarów miejskich, rozwój infrastruktury i pozyskanie nowych inwestorów[21]. Konsultacje społeczne i zwrócenie się do rządu zaplanowano na rok 2023[22].

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Mietlołrzy[23].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[24]:

  • kościół par. pw. św. Marcina, z poł. XVIII w.
  • plebania, z poł. XIX w.
  • mogiły zbiorowe żołnierzy z II wojny światowej, na cmentarzu parafialnym.
  • Plebania

    Plebania

  • Mogiły zbiorowe żołnierzy

    Mogiły zbiorowe żołnierzy

Transport

Przystanek kolejowy w Strzeleczkach

Transport drogowy

Przez Strzeleczki przebiega droga wojewódzka:

Strzeleczki posiadają połączenia autobusowe z Opolem, Prudnikiem, Krapkowicami, Moszną, Smolarnią. We wsi znajduje się pięć przystanków autobusowych – I, II, Szkoła, Wieś i Zbychowice[25].

Transport kolejowy

W 1895 firma Lenz & Co, lokalne samorządy, właściciele papierni w Krapkowicach oraz majątków ziemskich zawiązali spółkę Kolej Prudnicko-Gogolińska z siedzibą w Prudniku, której celem stała się budowa drugorzędnej, normalnotorowej linii lokalnej z Prudnika do Gogolina, na stacjach końcowych stycznej z istniejącymi już w tym czasie liniami państwowymi. Pierwszy odcinek – z Prudnika do Białej Prudnickiej – oddano dla ruchu towarowego 22 października 1896, a już 4 grudnia 1896 oddano do użytku całą linię z Prudnika do Gogolina, zarówno dla ruchu towarowego, jak i osobowego. 28 listopada 2005 w związku z pogarszającym się stanem torów oraz kradzieżami szyn linia została całkowicie zamknięta i wykreślona z wykazu D29[26].

3 sierpnia 2016 roku zmodernizowana przed czasem linia kolejowa relacji Prudnik–Krapkowice (docelowo do Gogolina) została oddana do użytku. Tory miały być wykorzystywane do celów wojskowych (dojazd do Centralnej Składnicy Materiałów Wybuchowych pod Krapkowicami); planowano corocznie dwa przejazdy kontrolne. Poza tym z torowiska będą mogły korzystać prywatne firmy, takie jak Metsä Tissue, która prowadzi w Krapkowicach zakład papierniczy. Szybkość pociągów na tym odcinku będzie mogła wynosić 40 km/h[27]. Nie jest przewidywana reaktywacja ruchu pasażerskiego[28].

Religia

W Strzeleczkach znajdują się dwa kościoły katolickie: kościół św. Marcina – siedziba parafii św. Marcina (dekanat Krapkowice), a także filialny kościół Podwyższenia Krzyża Świętego na cmentarzu[29].

  • Kościół św. Marcina

    Kościół św. Marcina

  • Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

    Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego

Sport

W miejscowości działa klub piłkarski LKS Strzeleczki. Występuje w B-klasie.

Ludzie związani ze Strzeleczkami

  • Karol Pistulka (1848–1875) – śląski zbójnik, urodzony w Strzeleczkach
  • Piotr Solloch (1946–2018) – samorządowiec, burmistrz Krapkowic, zastępcą wójta Strzeleczek

Przypisy

  1. ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2022-09-01].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1230 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
  4. ↑ Detlef Haberland: Die „Silesiographia” und „Breslo-Graphia” von Nicolaus Henel von Hennenfeld. Arkadiusz Cencora, Diana Codogni-Łańcucka. Wrocław: Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu, 2011, s. 181. ISBN 978-83-910595-2-4.
  5. ↑ Felix Triest 1865 ↓, s. 1105.
  6. ↑ a b c Strzeleczki, strzeleczki.pl [dostęp 2022-09-01] (pol.).
  7. ↑ Ogiolda 2020 ↓, s. 8.
  8. ↑ a b Ogiolda 2020 ↓, s. 9.
  9. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 559.
  10. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 562.
  11. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 72–73.
  12. ↑ Historia, spstrzeleczki.edupage.org [dostęp 2022-09-01].
  13. ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)].
  14. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 105.
  15. ↑ Bolesław Bezeg, „Na Linii Korfantego” 05.03.2021, „Na Linii Korfantego” 05.03.2021, 5 marca 2021 [dostęp 2021-04-10] (pol.).
  16. ↑ Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
  17. ↑ Zestawienie Miejsc Zbrodni Popełnionych na Ludności Cywilnej przez Okupanta Hitlerowskiego na Ziemiach Polskich w latach 1939–1945, Warszawa: Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego, 1 września 2022, s. 192, ISBN 978-83-954388-3-7.
  18. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 80.
  19. ↑ Kasza 2020 ↓, s. 331.
  20. ↑ Andrzej Dereń, Historia Powiatu Prudnickiego, powiatprudnicki.pl [dostęp 2022-04-17] (pol.).
  21. ↑ Andrzej Dereń, Strzeleczki znów chcą być miastem, „Tygodnik Prudnicki”, 51 (1663), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 21 grudnia 2022, s. 3, ISSN 1231-904X.
  22. ↑ Paweł Brol, Strzeleczki postarają się o prawa miejskie, Radio Doxa, 18 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-23] (pol.).
  23. ↑ Robert Hellfeier, Chrzelicka mowa? cz. I, „Panorama Bialska”, Rafał Magosz – redaktor naczelny, 6 (279), Biała: Gminne Centrum Kultury, czerwiec 2018, s. 8, ISSN 1232-7352.
  24. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. opolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 50. [dostęp 2012-12-11].
  25. ↑ Rozkład jazdy pks na przystanku Strzeleczki I, gm. Strzeleczki rozkład jazdy, e-podroznik.pl [dostęp 2022-09-01].
  26. ↑ Historia linii Gogolin-Prudnik. bluefish.foxnet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-24)].
  27. ↑ Maciej Dobrzański, Pociągi wracają na linię Prudnik – Krapkowice, Prudnik24, 3 sierpnia 2016 [dostęp 2020-03-16] (pol.).
  28. ↑ Radosław Dimitrow, Linia kolejowa Krapkowice – Prudnik wyremontowana. Ale pociągi pasażerskie tędy nie pojadą, Nowa Trybuna Opolska, 30 sierpnia 2016 [dostęp 2020-03-16] (pol.).
  29. ↑ Parafie według dekanatów, www.diecezja.opole.pl [dostęp 2022-09-01] (pol.).

Bibliografia

  • Felix Triest: Topographisches handbuch von Oberschliesen. Breslau: Verlag von Wilh. Gottl. Korn, 1865.
  • Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
  • Krzysztof Ogiolda, Strzeleczki mają monografię, czyli nowe życie lokalnej historii, „Nowa Trybuna Opolska”, Krzysztof Zyzik – redaktor naczelny, Pro-Media Sp. z o.o., 3 stycznia 2020, ISSN 1230-6134.

Linki zewnętrzne

Gmina Strzeleczki
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Strzeleczki

Media użyte na tej stronie

Krapkowice County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Krapkowice County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.57 N
  • S: 50.33 N
  • W: 17.74 E
  • E: 18.18 E
Mogiła zbiorowa żołnierzy z II wojny światowej, Strzeleczki 2020.09.05 03.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Strzeleczki, mogiła zbiorowa żołnierzy z II wojny światowej na cmentarzu parafialnym.
Strzeleczki nieczynna stacja kolejowa.jpg
Autor: Drzewianin, Licencja: CC BY-SA 4.0
Nieczynna stacja kolejowa w Strzeleczkach
Opole Voivodeship location map.svg
Autor: Tymek1988, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Opole Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 51.2778 N
  • S: 49.942 N
  • W: 16.8461 E
  • E: 18.8073 E
2011-04 Strzeleczki 5.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0

pl:Strzeleczki
de:Klein Strehlitz

Pozycja obiektu50° 27′ 30″ N, 17° 51′ 24″ E Kartographer map based on OpenStreetMap.To i inne zdjęcia na: OpenStreetMapinfo
POL Gmina Strzeleczki COA.svg
Herb Gminy Strzeleczki
2 Kościelna Street in Strzeleczki, 2020.08.24 01.jpg
Autor: Wlodek k1, Licencja: CC BY 3.0
Strzeleczki, ulica Kościelna 2 – plebania, 1. poł. XIX w.
2011-04 Strzeleczki 6.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0

pl:Strzeleczki.
de:Klein Strehlitz.

Pozycja obiektu50° 27′ 30″ N, 17° 51′ 24″ E Kartographer map based on OpenStreetMap.To i inne zdjęcia na: OpenStreetMapinfo
2011-06 Strzeleczki 1.jpg
Autor: Ralf Lotys (Sicherlich), Licencja: CC BY 3.0
Strzeleczki (dodatkowa nazwa w j. niem. Klein Strehlitz[1]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Strzeleczki.