Strzelichowe

Strzelichowe

Angiopteris evecta
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	telomowe
Gromada	naczyniowe
Klasa	paprocie
Podklasa	strzelichowe
Nazwa systematyczna
Marattiidae Klinge Fl. Est.-Liv-Churland 1: 93. 1882[2]

Marattia salicina

Strzelichowe (Marattiidae) – grupa roślin zarodnikowych klasyfikowana jako podklasa w obrębie szeroko ujmowanych paproci^[2][3] lub klasa w obrębie gromady roślin telomowych (ew. monilofitów)^[4][5]. Grupa ta reprezentowana jest współcześnie przez około 200 gatunków zaliczanych do jednego rzędu Marattiales i rodziny Marattiaceae. Znanych jest jednak wiele szczątków kopalnych przedstawicieli tej grupy roślin, świadczących o znacznym bogactwie form w dawnych epokach geologicznych, już z ery paleozoicznej, od karbonu. Obecnie żyjące strzelichowe mają wyraźnie reliktowy charakter i obecne są wyłącznie w krajach tropikalnych.

Morfologia

Synangia na dolnej stronie liścia Angiopteris evecta

Pokrój

Gametofity są zawsze naziemne, zielone, samożywne, o plechowatej budowie. Gametangia, czyli plemnie i rodnie tworzą się na brzusznej, czyli przylegającej do gleby powierzchni plechy. Plemniki posiadają wiele wici. Żyjący dziś przedstawiciele strzelichowych mają sporofity w postaci roślin o stosunkowo krótkich łodygach, w całości lub częściowo podziemnych, z pióropuszami okazałych liści.

Liście

Wyrastają ze szczytowej partii łodygi i ułożone są w sposób skrętoległy. Osiągają do 9 m długości i mają podzieloną blaszkę i długie, mocne ogonki. Ogonki mają budowę podobną do budowy łodygi. U nasady liści wykształcają się dwa liściowate twory zwane przylistkami, pełniące funkcję ochronną dla młodego zawiązka liścia. Po jego opadnięciu tworzą wraz z nasadą ogonka charakterystyczną osłonę dla łodygi, przez co powiększają jej średnicę. Oś liścia jest pastorałowato zwinięta.

Zarodnie

Powstają są na dolnej stronie blaszki liściowej. Są grubościenne i wykazują wyraźną tendencję do skupiania się w grupy zwane kupkami (gdy dane zarodnie występują osobno) lub synangiami (gdy dojdzie do silnego zrośnięcia zarodni ściankami). Zarodnie pękają szparą i zwykle nie mają mechanizmów otwierających. Zarodniki produkowane wewnątrz zarodni są jednakowe i jest ich ogromna ilość, nawet do kilku tysięcy w jednej zarodni.

Anatomia

Łodygi są w młodości protosteliczne, grubiejąc stają się syfonosteliczne, ale łyko jest wykształcone z obu stron pierścienia drewna. Jest to syfonostella amfifloiczna. Przy dalszym grubieniu łodygi, tkanki przewodzące układają się w policykliczną diktiostelę. Grubienie łodyg jest ma charakter pierwotny, tkanki wtórne zakładają się wyjątkowo i nigdy nie mają większego znaczenia.

Systematyka

Pozycja systematyczna strzelichowych w obrębie roślin telomowych według systemu PPG I (2016)^[2]

Podział systematyczny^[2]

Podklasa: Marattiidae Klinge, Fl. Est-Liv-Churland 1: 93. 22-28 Jun 1882

• rząd: Marattiales Link, Hort. Berol. 2: 148. Jul-Dec 1833
  • rodzina: Marattiaceae Kaulf., Enum. Filic.: 31. 8 Apr-29 Mai 1824, nom. cons. prop.
    • Angiopteris Hoffm. – nażyłka^[6]
    • Christensenia Maxon
    • Danaea Sm.
    • Eupodium J.Sm. in Hooker
    • Marattia Sw.
    • Ptisana Murdock

Ekologia

Strzelichowe występują najczęściej w miejscach bardzo wilgotnych – na brzegach rzek i moczarów oraz na terenach górskich^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski: Botanika Systematyka. Wyd. t. 2, wydanie 10. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 83-01-10951-3.