Strzmiele

Strzmiele

wieś
Dwór w Strzemielach
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	łobeski
Gmina	Radowo Małe
Strefa numeracyjna	91
Tablice rejestracyjne	ZLO
SIMC	0782340
Położenie na mapie gminy Radowo Małe Strzmiele
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Strzmiele
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Strzmiele
Położenie na mapie powiatu łobeskiego Strzmiele
53°39′05″N 15°31′33″E/53,651389 15,525833

Strzmiele (Strzemiele, niem. Stramehl) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim, w gminie Radowo Małe, nad strugą Meszną. Około 0,5 km na wschód od wsi znajduje się Jezioro Strzemielskie, a ok. 0,2 km na północny wschód jezioro Jurkowo. W latach 1818–1945 miejscowość administracyjnie należała do Landkreis Regenwalde (Powiat Resko) z siedzibą do roku 1860 w Resku, a następnie w Łobzie i liczyła mieszkańców w roku 1933 – 390, 1939 – 406 osób^[1].

W latach 1946–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

W miejscowości znajduje się skrzyżowanie drogi wojewódzkiej nr 147 z drogą wojewódzką nr 146. Wieś jest położona na Wysoczyźnie Łobeskiej. Aktualnie sołtysem jest Bolesław Łęcki^[2].

Historia

Pierwsze wzmianki o zamku w Strzmielach pochodzą z 1282 r. i mówią, że Borko I (von Borcke) miał synów Jana i Jakuba, a w 1295 r. urodził się tu Mikołaj. W roku 1334 miał miejsce konflikt zbrojny pomiędzy Borkami a księciem Barnimem III i zamek w Strzmielach został zdobyty. W roku 1348 (1346) Strzmiele miały już kościół (w II poł. erygowano parafię) i otrzymały prawa miejskie według wzoru lubeckiego nadane przez Jakuba III Borka, które utraciły w XVI w^[3]. W roku 1357 Borkowie ze Strzmiela przejęli Pęzino k. Stargardu. W dniu 13 grudnia 1388 Maćko Borko oraz Eckhard Volde z 40 przyjaciółmi napadli na księcia geldryjskiego (obecnie Holandia) Wilhelma jadącego do krzyżaków w Malborku, porwali i uwięzili go w Złocieńcu. Spowodowało to konflikt zbrojny Borków ze Strzmiela z księciem Wołogoszczy, więc w sierpniu 1389 Maćko Borko uwolnił księcia Wilhelma. W tym samym roku 1389 na Strzmiele napadli krzyżacy i spalili miejscowość. W roku 1390 podczas składania hołdu Władysławowi Jagielle w Pyzdrach w orszaku Warcisława VII był Maćko Borko. W roku 1392 Maćko Borko poturbował komtura z Czech Johanna Muelheima, a w odwecie wiosną 1393 krzyżacy pod wodzą Wielkiego Mistrza Konrada von Jungingena z udziałem książąt pomorskich zniszczyli zamek i miejscowość. W odwecie za to w roku 1393 Maćko Borko zorganizował zbrojną wyprawę na tereny krzyżackie. W roku 1395 w kościele zbudowano dwa ołtarze – św. Katarzyny i św. Jerzego. W latach 1397–1408 Jakub Borko – altarzysta w Łobzie, zostaje prałatem kapituły kamieńskiej. W Strzmielach urodziła się Sydonia von Borck. W roku 1544 na mapie Pomorza Zachodniego „Kosmografia” Münstera widnieje nazwa Strzmiele. W roku 1584 Henryk Borko ufundował ambonę w kościele. W roku 1612 Adrian Borko gościł pomorskiego kartografa Lubinusa. W roku 1615 miał miejsce remont kościoła i budowa dzwonnicy. W roku 1714 część dóbr Borkowie sprzedali Adrianowi Bernhardowi von Edling, a ten wzniósł nowy dwór. W roku 1731 mieszkał w Strzmielach pastor Dawid Klubte. W roku 1742 dobra strzmielskie wraz z Czachowem i Smorawiną nabył Jan Fryderyk Loeper. W 1947 roku zmieniono urzędowo niemiecką nazwę miejscowości – Stramehl, na polską nazwę – Strzmiele^[4].

Zabytki

• We wsi znajduje się zabytkowy kościół filialny pw. NMP i św. Andrzeja z 1722 roku. Na wieży kościoła znajduje się dzwon z 1592 roku wykonany przez stargardzkiego ludwisarza Joachima Karstede^[5]. W roku 1752 ma miejsce konsekracja kościoła po zakończonym remoncie.

Strzmiele, kościół pw. NMP i św. Andrzeja, 1722

• zespół dworski z XVI i XVIII-XIX wieku. Dwór powstał na miejscu zamku Borków, który powstał na przełomie XIV i XV w. na niewielkim wyniesieniu w dolinie pra-Regi, na terenie chronionym rozlewiskami i podmokłymi łąkami zbudowano zamek. Teren zamkowy wraz z fosą posiadał szerokość ok. 80 na 90 m. Sam zamek zajmował obszar mieszczący się w wymiarach ok. 38×48 m. Zamek został w 1393 r. zniszczony przez krzyżaków za napady na rycerzy zmierzających z Europy Zachodniej do Malborka, jednak Maćko Borko go odbudował. Z roku 1551 pochodzi najstarszy opis zamku. W XVII w. na miejscu zamku zbudowano pałac w stylu barokowym. Został on przebudowywany w 1. ćwierćwieczu XVIII wieku, a potem w 1782-83 roku (Johann Georg Loeper – nowy właściciel – koszt 21 000 talarów), a także w połowie XIX wieku. Do zespołu należą także dwa pawilony tzw. domki kawalerskie lub strażnice, a także park z przełomu XVIII/XIX wieku^[6]. W roku 1834 ma miejsce sprzedaż cennej biblioteki strzemielskiej dla Pomorskiego Towarzystwa Historycznego w Szczecinie, którą to bibliotekę Jan Jerzy Loeper założył w roku 1782 r.

Osoby urodzone lub związane ze Strzmielami

• Sydonia von Borck (Sidonia von Borcke) (ur. 1548, zamek Strzmiele^[7], zm. 19 sierpnia 1620, Szczecin) – szlachcianka pomorskiego rodu Borcke, ścięta i spalona na stosie jako czarownica.
• Joachim Holce (ur. 1683 w Strzmielach, zm. 16 lutego 1742 w Bobolicach) – niemiecki teolog, pedagog^[8] i pastor, autor kilku prac teologicznych i członek zagraniczny Königlich Preußischen Sozietät der Wissenschaften^[9].
• Johann Georg von Loeper (ur. 22 lipca 1819 w Wedderwill, zm. 13 czerwca 1900 w Szczecinie) – niemiecki parlamentarzysta, urzędnik (Landrat) i właściciel majątku ziemskiego w Strzmielach.

Galeria

• 

  Strzmiele – kościół

• 

  Fosa obok zamku w Strzmielach

• 

  Dąb „Maćko” obok zamku w Strzmielach

• 

  Struga Meszna w Strzmielach. W głębi widać kościół i Archiwum

• 

  Strzmiele 1929 – mapa

• 

  Monochromatyczna mapa Lubinusa z 1618 r.

Przypisy

Bibliografia

• Zbigniew Harbuz: Kalendarium ziemi i powiatu łobeskiego, „Łabuź”, Łobez 2007, ISSN 1509-6378.

Linki zewnętrzne

• Opis historii pałacu i fot.. strzmiele.zamki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].
• Strona internetowa Rodu von Borcke