Strzmiele

Strzmiele
wieś
Ilustracja
Dwór w Strzemielach
Państwo

 Polska

Województwo

 zachodniopomorskie

Powiat

łobeski

Gmina

Radowo Małe

Strefa numeracyjna

91

Tablice rejestracyjne

ZLO

SIMC

0782340

Położenie na mapie gminy Radowo Małe
Mapa konturowa gminy Radowo Małe, po prawej znajduje się punkt z opisem „Strzmiele”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Strzmiele”
Położenie na mapie powiatu łobeskiego
Mapa konturowa powiatu łobeskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Strzmiele”
Ziemia53°39′05″N 15°31′33″E/53,651389 15,525833

Strzmiele (Strzemiele, niem. Stramehl) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie łobeskim, w gminie Radowo Małe, nad strugą Meszną. Około 0,5 km na wschód od wsi znajduje się Jezioro Strzemielskie, a ok. 0,2 km na północny wschód jezioro Jurkowo. W latach 1818–1945 miejscowość administracyjnie należała do Landkreis Regenwalde (Powiat Resko) z siedzibą do roku 1860 w Resku, a następnie w Łobzie i liczyła mieszkańców w roku 1933 – 390, 1939 – 406 osób[1].

W latach 1946–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

W miejscowości znajduje się skrzyżowanie drogi wojewódzkiej nr 147 z drogą wojewódzką nr 146. Wieś jest położona na Wysoczyźnie Łobeskiej. Aktualnie sołtysem jest Bolesław Łęcki[2].

Historia

Pierwsze wzmianki o zamku w Strzmielach pochodzą z 1282 r. i mówią, że Borko I (von Borcke) miał synów Jana i Jakuba, a w 1295 r. urodził się tu Mikołaj. W roku 1334 miał miejsce konflikt zbrojny pomiędzy Borkami a księciem Barnimem III i zamek w Strzmielach został zdobyty. W roku 1348 (1346) Strzmiele miały już kościół (w II poł. erygowano parafię) i otrzymały prawa miejskie według wzoru lubeckiego nadane przez Jakuba III Borka, które utraciły w XVI w[3]. W roku 1357 Borkowie ze Strzmiela przejęli Pęzino k. Stargardu. W dniu 13 grudnia 1388 Maćko Borko oraz Eckhard Volde z 40 przyjaciółmi napadli na księcia geldryjskiego (obecnie Holandia) Wilhelma jadącego do krzyżaków w Malborku, porwali i uwięzili go w Złocieńcu. Spowodowało to konflikt zbrojny Borków ze Strzmiela z księciem Wołogoszczy, więc w sierpniu 1389 Maćko Borko uwolnił księcia Wilhelma. W tym samym roku 1389 na Strzmiele napadli krzyżacy i spalili miejscowość. W roku 1390 podczas składania hołdu Władysławowi Jagielle w Pyzdrach w orszaku Warcisława VII był Maćko Borko. W roku 1392 Maćko Borko poturbował komtura z Czech Johanna Muelheima, a w odwecie wiosną 1393 krzyżacy pod wodzą Wielkiego Mistrza Konrada von Jungingena z udziałem książąt pomorskich zniszczyli zamek i miejscowość. W odwecie za to w roku 1393 Maćko Borko zorganizował zbrojną wyprawę na tereny krzyżackie. W roku 1395 w kościele zbudowano dwa ołtarze – św. Katarzyny i św. Jerzego. W latach 1397–1408 Jakub Borko – altarzysta w Łobzie, zostaje prałatem kapituły kamieńskiej. W Strzmielach urodziła się Sydonia von Borck. W roku 1544 na mapie Pomorza Zachodniego „Kosmografia” Münstera widnieje nazwa Strzmiele. W roku 1584 Henryk Borko ufundował ambonę w kościele. W roku 1612 Adrian Borko gościł pomorskiego kartografa Lubinusa. W roku 1615 miał miejsce remont kościoła i budowa dzwonnicy. W roku 1714 część dóbr Borkowie sprzedali Adrianowi Bernhardowi von Edling, a ten wzniósł nowy dwór. W roku 1731 mieszkał w Strzmielach pastor Dawid Klubte. W roku 1742 dobra strzmielskie wraz z Czachowem i Smorawiną nabył Jan Fryderyk Loeper. W 1947 roku zmieniono urzędowo niemiecką nazwę miejscowości – Stramehl, na polską nazwę – Strzmiele[4].

Zabytki

  • We wsi znajduje się zabytkowy kościół filialny pw. NMP i św. Andrzeja z 1722 roku. Na wieży kościoła znajduje się dzwon z 1592 roku wykonany przez stargardzkiego ludwisarza Joachima Karstede[5]. W roku 1752 ma miejsce konsekracja kościoła po zakończonym remoncie.
Strzmiele, kościół pw. NMP i św. Andrzeja, 1722
  • zespół dworski z XVI i XVIII-XIX wieku. Dwór powstał na miejscu zamku Borków, który powstał na przełomie XIV i XV w. na niewielkim wyniesieniu w dolinie pra-Regi, na terenie chronionym rozlewiskami i podmokłymi łąkami zbudowano zamek. Teren zamkowy wraz z fosą posiadał szerokość ok. 80 na 90 m. Sam zamek zajmował obszar mieszczący się w wymiarach ok. 38×48 m. Zamek został w 1393 r. zniszczony przez krzyżaków za napady na rycerzy zmierzających z Europy Zachodniej do Malborka, jednak Maćko Borko go odbudował. Z roku 1551 pochodzi najstarszy opis zamku. W XVII w. na miejscu zamku zbudowano pałac w stylu barokowym. Został on przebudowywany w 1. ćwierćwieczu XVIII wieku, a potem w 1782-83 roku (Johann Georg Loeper – nowy właściciel – koszt 21 000 talarów), a także w połowie XIX wieku. Do zespołu należą także dwa pawilony tzw. domki kawalerskie lub strażnice, a także park z przełomu XVIII/XIX wieku[6]. W roku 1834 ma miejsce sprzedaż cennej biblioteki strzemielskiej dla Pomorskiego Towarzystwa Historycznego w Szczecinie, którą to bibliotekę Jan Jerzy Loeper założył w roku 1782 r.

Osoby urodzone lub związane ze Strzmielami

Galeria

Przypisy

  1. Deutsche Verwaltungsgeschichte Pommern, Kreis Regenwalde. [dostęp 2017-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)].
  2. [1] Sołtys [dostęp 2020-08-31].
  3. Gmina Radowo Małe [2].
  4. M.P. z 1947 r. nr 111, poz. 719, s. 13.
  5. M. Majewski Ludwisarstwo stargardzkie XVI-XVII wieku. Przyczynek do „Corpusu Campanorum Pomeranorum”, [w:] Mała Ojczyzna – Wczoraj i Dziś. Materiały z sesji, Stargard 1999, s. 71.
  6. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2021.
  7. Siegfried Hannemann: Wo wurde Sidonia von Borcke geboren?, Barmstedt, 09.05.2018.
  8. [3] Joachim Holtze [dostęp 2020-08-28].
  9. [4] Joachim Holce, [dostęp 2020-08-28].

Bibliografia

  • Zbigniew Harbuz: Kalendarium ziemi i powiatu łobeskiego, „Łabuź”, Łobez 2007, ISSN 1509-6378.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
Powiat łobeski location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa powiatu łobeskiego, Polska
Lubinus Duchy of Pomerania Map 1618 monocromatic.jpg
Wielka Mapa Księstwa Pomorskiego 1:235 000, format 1,25 x 2,21 m
Dąb ,,Maćko,, obok zamku w Strzmielach.jpg
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Dąb ,,Maćko,, obok zamku w Strzmielach
Radowo Małe (gmina) location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Mapa gminy Radowo Małe, Polska
Strzmiele dwór.jpg
Autor: Waldemar Sieńko, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Strzmiele - dwór (zabytek nr rejestr. 92)
Strzmiele - kościół.JPG
Autor: Shrink, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Strzmiele - kościół filialny pw. NMP i św. Andrzeja z 1722 roku
Strzmiele 1929.JPG
Strzmiele 1929 - mapa
Struga Meszna w Strzmielach.jpg
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Struga Meszna. W głębi widoczny kościół.
Fosa obok zamku w Strzmielach.jpg
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Fosa obok zamku w Strzmielach
POL gmina Radowo Małe COA.svg
Coat of arms of Gmina Radowo Małe
Strzmiele kościół 2.jpg
Autor: Tomek Mechliński , Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Strzmiele, kościół ewangelicki, ob. rzym.-kat. fil. p.w. NMP i św. Andrzeja, 1722