Studencki Komitet Solidarności w Krakowie

Upamiętnienie Studenckiego Komitetu Solidarności w Krakowie

Studencki Komitet Solidarności (SKS) – studencka grupa opozycyjna działająca w Krakowie w latach 70. XX wieku, pierwszy z sześciu SKS-ów powstałych w Polsce.

Historia

Geneza

Bezpośrednią przyczyną powstania SKS była śmierć Stanisława Pyjasa, studenta polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, którego zwłoki zostały znalezione 7 maja 1977. Grupa przyjaciół i znajomych zmarłego zorganizowała po mszy pogrzebowej w dniu 15 maja 1977 manifestację (tzw. Czarny Marsz), w czasie której ogłoszono deklarację założycielską komitetu, którą sygnowało dziewięcioro studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego i studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie: Lesław Maleszka (UJ, w rzeczywistości tajny współpracownik Służby Bezpieczeństwa), Andrzej Balcerek (UJ), Liliana Batko (UJ), Elżbieta Majewska (UJ), Małgorzata Gątkiewicz (UJ), Bogusław Sonik (UJ), Józef Ruszar (UJ), Joanna Barczyk (ASP), Wiesław Bek (UJ) i Bronisław Wildstein (UJ)[1][2][3]. W kolejnych dniach deklarację poparło ok. dwóch tysięcy studentów krakowskich uczelni[4][5][6]. Większość z założycieli i pierwszych współpracowników SKS znało się już z wcześniejszej działalności opozycyjnej, wspierającej przede wszystkim Komitet Obrony Robotników. Młodzież ta tworzyła dwa kręgi środowiskowe – jeden, nazywany niekiedy anarchistycznym, tworzyli przede wszystkim studenci polonistyki i filozofii UJ, wśród których do bardziej znanych należeli Bronisław Wildstein i Lesław Maleszka, drugi gromadził się w Duszpasterstwie Akademickim Beczka wokół o. Jana Andrzeja Kłoczowskiego, należeli do niego m.in. Liliana Batko, Bogusław Sonik i Józef Ruszar[7][8].

Działalność

SKS prowadził działalność jawnie, podając do publicznej wiadomości nazwiska i adresy swoich przedstawicieli (tzw. rzeczników)[9]. Prowadził m.in. bibliotekę wydawnictw podziemnych[10][11], zorganizował akcję przeciwko zakazowi wypożyczania w Bibliotece UJ wydawnictw emigracyjnych[12][13], uczestniczył w druku wydawnictw podziemnych[14], wydawał własne pisma Indeks (o charakterze ogólnopolskim) i Sygnał[15][16], wspierał niezależne inicjatywy edukacyjne, w tym Towarzystwo Kursów Naukowych[17][18] oraz powstanie Krakowskiej Oficyny Studentów KOS[19][20], inspirował powstanie Studenckich Komitetów Solidarności w innych miastach (Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Wrocławiu i Szczecinie)[21]. W 1980 członkowie SKS zaangażowali się w tworzenie struktur NSZZ „Solidarność” i Niezależnego Zrzeszenia Studentów, a sam SKS przestał istnieć[22][23].

Ludzie SKS

SKS reprezentowany był przez tzw. rzeczników, którymi mogli być tylko studenci[24].

Rzecznicy w poszczególnych latach:

Wśród innych znanych członków i współpracowników SKS byli m.in. także: Iwona Galińska, Bogdan Klich, Tomasz Schoen, Anna Szwed, Tomasz Mianowicz, Krystyna Czerni, Wojciech Sikora, Jan Polkowski, Paweł Kłoczowski, Jacek Rakowiecki, Zdobysław Milewski, Janusz Pierzchała, Marian Banaś[27][28].

Zobacz też

Przypisy

  1. Szarek 2007 ↓, s. 63–78.
  2. Skowrońska 2012 ↓, s. 39–47.
  3. Roliński 2003 ↓, s. 34–35.
  4. Szarek 2007 ↓, s. 175–186.
  5. Skowrońska 2012 ↓, s. 21.
  6. Roliński 2003 ↓, s. 35–40.
  7. Szarek 2007 ↓, s. 21–31, 47–62.
  8. Skowrońska 2012 ↓, s. 7–19.
  9. Skowrońska 2012 ↓, s. 61–64.
  10. Szarek 2007 ↓, s. 97–99.
  11. Skowrońska 2012 ↓, s. 69–70.
  12. Szarek 2007 ↓, s. 99–103.
  13. Skowrońska 2012 ↓, s. 73–77.
  14. Skowrońska 2012 ↓, s. 79–83.
  15. Szarek 2007 ↓, s. 117–124.
  16. Skowrońska 2012 ↓, s. 85–88.
  17. Szarek 2007 ↓, s. 103–109.
  18. Skowrońska 2012 ↓, s. 91–96.
  19. Szarek 2007 ↓, s. 124–131.
  20. a b Skowrońska 2012 ↓, s. 99.
  21. Skowrońska 2012 ↓, s. 169–177.
  22. Szarek 2007 ↓, s. 157–174.
  23. Skowrońska 2012 ↓, s. 179–182.
  24. Skowrońska 2012 ↓, s. 22–23.
  25. Skowrońska 2012 ↓, s. 23.
  26. Skowrońska 2012 ↓, s. 140.
  27. Szarek 2007 ↓, s. 174.
  28. Roliński 2003 ↓, s. 860–869.

Bibliografia

  • Jarosław Szarek: Czarne juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności. Kraków: Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0841-4.
  • Małgorzata Skowrońska: Studenci kontra system. Studencki Komitet Solidarności (1977-1980). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 2012. ISBN 978-83-63631-14-7.
  • Adam Roliński (wybór i oprac.): Opozycja małopolska w dokumentach 1976-1980. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 83-7188-440-0.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Kraków, ul. Grodzka 27.jpg
Autor: Aw58, Licencja: CC BY-SA 4.0
Studencki Komitet Solidarności. Kraków, ul. Grodzka 27