Su-10

Su-10 (ros. Су-10, Produkt E) – prototypowy, radziecki, dzienny bombowiec z napędem odrzutowym zaprojektowany i wybudowany w biurze konstrukcyjnym Pawła Suchoja. Wyprodukowano jeden egzemplarz, jeszcze przed dokonaniem oblotu samolotu cały program został anulowany.

Historia

Pod koniec 1945 roku biuro konstrukcyjne kierowane przez Pawła Suchoja przesłało do ludowego komisariatu przemysłu lotniczego, opracowany z własnej inicjatywy projekt nowego bombowca z napędem odrzutowym. Nowy samolot wzbudził na tyle duże zainteresowanie, że 26 lutego 1946 roku Rada Ministrów ZSRR zobowiązała Suchoja do opracowania nowej maszyny, której nadano symbol Su-10. Prototyp miał być gotowy w lutym 1947 roku. Samolot powstał według wymagań technicznych z 1946 roku na nowy średni bombowiec z napędem odrzutowym. Ten sam program budowy bombowca realizowano również w biurze konstrukcyjnym Iljuszyna, a rezultatem ich prac była maszyna Ił-22. Su-10 miał być bombowcem o maksymalnej masie startowej wynoszącej 14 500 kg, prędkości maksymalnej 850 km/h (na wysokości 8000 m), osiągającym pułap rzędu 11 100 metrów i maksymalnym udźwigu wynoszącym 2000 kg bomb. Obronne uzbrojenie strzeleckie składało się z jednego działka B-20 kalibru 20 mm. zamontowanego na stałe w dziobie maszyny, dwóch działek B-20 umieszczonych w wieżyczce na kadłubie oraz jednego ruchomego działka B-20 w ogonie samolotu. Pierwotnie nowa konstrukcja miała być napędzana czterema silnikami RD-10 (kopia niemieckiego Jumo 004B) jednak okazało się, że aby spełnić oczekiwania specyfikacji technicznej zakładającej osiągnięcie prędkości maksymalnej rzędu 850 km/h, moc czterech silników jest niewystarczająca. W maju 1946 roku podjęto decyzję o zwiększeniu liczby silników do sześciu. Weryfikowano ich różne rozmieszczenie, aby ostatecznie zaakceptować projekt, w którym umieszczono sześć silników w dwóch podskrzydłowych gondolach po trzy. Zrezygnowano również z kadłubowego stanowiska strzeleckiego obsługiwanego przez strzelca radiotelegrafiste na korzyść stanowiska zdalnie sterowanego. Wprowadzone zmiany były na tyle poważne, że zakładany termin rozpoczęcia prób w locie uległ przesunięciu na początek kwietnia 1947 roku. Wariant sześciosilnikowy nie zadowolił Ministerstwa Przemysłu Lotniczego, którego wiceminister S.N. Szyszkin nakazał przystosowanie Su-10 do czterech silniejszych jednostek napędowych TR-1 z osiowymi sprężarkami a następnie ich zmodernizowanej wersji TR-1A konstrukcji inżyniera Archipa Lulki. Zwiększono również wymagania dotyczące udźwigu przenoszonego uzbrojenia, które podwojono względem pierwotnego projektu. Zmieniono również uzbrojenie strzelecki. Z przodu kadłuba planowano umieścić nieruchome działko 23 mm NS-23 a z tyłu maszyny zdwojono działka B-20. Badania aerodynamiczne przeprowadzone na modelach maszyny w tunelu aerodynamicznym Centralnego Instytutu Aerohydrodynamicznego/CAGI (Центральный аэрогидродинамический институт) w Moskwie pozwoliły na ostateczne podjęcie decyzji dotyczącej optymalnego rozmieszczenia czterech silników. W październiku 1946 roku ukończono budowę drewnianej makiety naturalnej wielkości, która w grudniu tego samego roku została zaakceptowana przez państwową komisję makietową. W marcu 1947 roku przystąpiono do budowy prototypu przeznaczonego do prób w locie. 24 marca tego samego roku marszałek lotnictwa Konstantin Wierszynin zatwierdził ostateczny projekt. W lutym 1948 roku maszyna była ukończona i przygotowana do swojego pierwszego lotu. Z powodu braku silników TR-1A testy prowadzone na ziemi odbywały się z użyciem silników TR-1. W kolejnych planach zakładano użycie kolejnej wersji jednostki napędowej, silnika TR-2, jednak nim jeszcze dokonano oblotu prototypu, 12 czerwca 1948 roku cały program dalszej budowy samolotu został w całości anulowany. Ukończony jeden prototyp przekazano do Moskiewskiego Instytutu Lotniczego (Московский авиационный институт). Konkurencyjny Ił-22 wzniósł się w powietrze, ale jego program budowy również został przerwany.

Konstrukcja

Su-10 był czteromiejscowym, całkowicie metalowym, wolnonośnym górnopłatem napędzanym czterema silnikami turboodrzutowymi. Silniki umieszczone były parami na skrzydłach, jeden nad a drugi pod płatem, przy czym dolny silnik był przesunięty do przodu względem silnika znajdującego się nad skrzydłem. Skrzydła proste o trapezowym obrysie i dużej zbieżności bez centropłata. Wyposażone w wyporowe klapy oraz lotki. Poruszanie wszystkimi powierzchniami sterowymi wspomagane było hydraulicznie co było nowością w konstrukcji radzieckich samolotów. Usterzenie klasyczne, wolnonośne ze skośnym usterzeniem pionowym (45°) i usterzeniem poziomym zamontowanym na 60% wysokości statecznika pionowego. Podwozie trójzespołowe, chowane, z podparciem przednim. Przedni, dwukołowy zespół chowany do wnęki w kadłubie, podwozie główne, dwa zespoły po jednym kole, chowane do wnęk w skrzydłach. Kadłub o konstrukcji półskorupowej z miejscami dla czterech członków załogi. W oszklonym dziobie samolotu mieściło się stanowisko nawigatora, nad nim pilota i strzelca obserwatora a na końcu kadłuba strzelca radiotelegrafisty. Przewidywano możliwość wspomagania startu maszyny przy pomocy czterech rakiet startowych U-5 o ciągu 1 150 kG każda.

Uzbrojenie

Samolot mógł przewozić do 4000 kg bomb w komorach bombowych. Uzbrojenie strzeleckie składało się z jednego działka NS-23 kalibru 23 mm umieszczonego nieruchomo w dziobie samolotu z zapasem amunicji wynoszącym 130 pocisków. Dwóch 20 mm działek Berezin B-20E zainstalowanych w zdalnie sterowanym stanowisku (WT-2) na grzbiecie kadłuba z zapasem 225 pocisków na działko oraz dwóch B-20E w ogonowym stanowisku strzeleckim (KG-2) z zapasem pocisków po 350 sztuk na lufę.

Linki zewnętrzne

• Su-10 na stronie airwar.ru

Bibliografia

• Jerzy Świdziński, Suchoj Su-10 (E), "Skrzydlata Polska", nr 50 (1989), s. 11, ISSN 0137-866x.
• Jerzy Gruszczyński, Michał Fiszer, Pierwsze sowieckie bombowce odrzutowe, "Lotnictwo", nr specjalny 11 (2010), s. 62-69, ISSN 1732-5323.