Sumik karłowaty

Sumik karłowaty

Ameiurus nebulosus[1]
(Lesueur, 1819)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	sumokształtne
Rodzina	sumikowate
Rodzaj	Ameiurus
Gatunek	sumik karłowaty
Synonimy Ameirus nebulosus (Lesueur, 1819) Ameiurus vulgaris (Thompson, 1842) Amiurus mispilliensis Cope, 1870 Amiurus nebulosus (Lesueur, 1819) Amiurus vulgaris (Thompson, 1842) Gronias nigrilabris Cope, 1864 Ictalurus nebucosus (Lesueur, 1819) Ictalurus nebulosus (Lesueur, 1819) Ictalurus nebulosus marmoratus (Holbrook, 1855) Ictalurus nebulosus nebulosus (Lesueur, 1819) Ictalurus nebulosus pannonicus Harka & Pinter, 1990 Pimelodus atrarius DeKay, 1842 Pimelodus dekayi Girard, 1859 Pimelodus felis Agassiz, 1850 Pimelodus hoyi Girard, 1859 Pimelodus marmoratus Holbrook, 1855 Pimelodus nebulosus Lesueur, 1819 Pimelodus pullus DeKay, 1842 Pimelodus vulgaris Thompson, 1842 Pimelodus vulpeculus Girard, 1859 Silurus coenosus Richardson, 1836
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Sumik karłowaty^[3] sumik amerykański^[4], amerykański sumik karłowaty^[5] (Ameiurus nebulosus) – gatunek słodkowodnej, drapieżnej ryby sumikowatej, w Polsce bardziej znany pod nazwą synonimiczną Ictalurus nebulosus. Poławiany przez wędkarzy, prezentowany w akwariach publicznych.

Występowanie

Pierwotnym terenem występowania sumika karłowatego jest Ameryka Północna. W wielu krajach został introdukowany i był hodowany w akwariach i sadzawkach, skąd wydostał się na swobodę. Jego zasięg występowania w wodach europejskich nie jest dokładnie znany, pomimo dużego zasięgu i licznego, czasami masowego występowania. Jego rozmieszczenie jest nierównomierne.

Za sprowadzenie ryby do naszej części Europy odpowiada pruski właściciel ziemski i zapalony wędkarz Max von dem Borne, który w 1885 r. wypuścił pierwsze okazy w stawach rybnych w swym majątku Barnówko w dzisiejszym województwie zachodniopomorskim.^[6] Z Prus został sprowadzony m.in. do Jeziora Orzechowego na Polesiu Brzeskim (dziś w pd.-zach. Białorusi), a w 1937 r. do zespołu Jezior Szackich na Wołyniu. Stamtąd prawdopodobnie przedostał się do dorzecza środkowego Bugu i Wieprza oraz na Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie. Systematycznie opanowuje stąd coraz to nowe zbiorniki wodne, strugi a nawet rowy melioracyjne systemu irygacyjnego Wieprz-Krzna.^[7]

Spotykany w wodach wolno płynących i stojących, nad miękkim podłożem, rzadziej w wodach słonawych. Wykazuje dużą odporność na niski poziom tlenu, wysoki poziom dwutlenku węgla oraz zanieczyszczeń, a także na podwyższoną temperaturę wody. W zbiornikach o zaawansowanym stopniu eutrofizacji, w których nie ma warunków do życia dla większości gatunków ryb, obok form głodowych karasi i linów występują często głodowe formy sumika karłowatego.^[6]

Opis

Sumik karłowaty ma ciało bezłuskie, walcowate, z dużą, spłaszczoną głową zakończoną poziomo ustawioną paszczą. Od małego suma europejskiego różni się małą płetwą tłuszczową położoną za płetwą grzbietową, oraz liczbą wąsików. W swej ojczyźnie osiąga ok. 45 cm długości i około 2 kg masy ciała. W Europie rzadko osiąga długość 30 cm i 200 g masy. Wokół otworu gębowego posiada 8 wąsików, po 4 na każdej szczęce, a w płetwach grzbietowej i piersiowych ostre kolce służące do obrony. Grzbiet brązowozielony lub ciemnoszary, boki jaśniejsze ze złotym połyskiem, czasem nakrapiane. Brzuch szarawobiały. Wąsy szare lub czarniawe.

Gatunki podobne

sum

Odżywianie

Żywi się mięczakami, owadami, pijawkami, planktonem, ikrą i małymi rybami.

Inne nazwy

Potocznie nazywany byczkiem.

• angielska: Brown bullhead
• niemiecka: Katzenwels
• czeska: Sumeček americký
• francuska: Barbotte brune^[8]

Rozród

Ikra sumika karłowatego

Dojrzewa płciowo w 2–3 roku życia. Trze się w V i VI. W tym czasie brzuch u tarlaków staje się żółtawy lub bladopomarańczowy. Samica buduje gniazdo w płytkiej, zarośniętej wodzie na piaszczystym dnie. Składa od 2000 do 3000 jaj. Samiec strzeże ikry oraz narybku. W Europie w wieku 4 lat sumik mierzy 18–24 cm.

Znaczenie gospodarcze

Obecnie nie ma żadnego znaczenia w gospodarce rybackiej, gdyż z racji silnego karłowacenia w warunkach europejskich, jego hodowla na skalę przemysłową (w celu której został sprowadzony), okazała się nieopłacalna. Sumik karłowaty został uznany przez Polski Związek Wędkarski za szkodnika. W wydanym przez PZW regulaminie amatorskiego połowu ryb figuruje zapis, że "po złowieniu nie należy go wypuszczać do łowiska, w którym je złowiono, ani do innych wód"^[9]. Bywa czasami łowiony na wędkę – na przynęty naturalne. Jednak pomimo smacznego mięsa, nawet wśród wędkarzy cieszy się umiarkowanym zainteresowaniem. Zjada ikrę i narybek rodzimych polskich ryb. Jest również bardzo odporny na niesprzyjające warunki (zanieczyszczenia, susze) itp. Często po wpuszczeniu tych ryb do akwenu wypierają rodzime ryby i stają się w nim gatunkiem dominującym.

Zobacz też

• ryby Polski

Przypisy

Bibliografia

• Gatunki Obce w Polsce: Ameiurus nebulosus (Le Sueur, 1819). Instytut Ochrony Przyrody PAN. [dostęp 2020-02-26].
• Ameiurus nebulosus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 15 lipca 2009]
• A. Rudnicki, Ryby wód polskich (atlas), Warszawa 1989
• Przewodnik-Ryby słodkowodne, przekład z j.angielskiego, Multico 1992