Superekslibris

Superekslibris z herbem arcybiskupa Salzburga, XVIII w.

Superekslibris (z łac. super – wyższy, ex libris – z ksiąg) – szczególna forma ekslibrisu, znaku własnościowego książki, stanowiąca część wystroju introligatorskiego oprawy.

Superekslibrisy pojawiły się wcześniej niż właściwe ekslibrisy, wklejane na osobnych karteczkach na wewnętrznej stronie okładki, już w XIV w^[1]. Zazwyczaj wykonane były techniką tłoczenia, często ze złoceniem, i przedstawiały motywy heraldyczne lub inicjały, najczęściej umieszczane centralnie w polu oprawy. Stosowane najczęściej na bibliofilskich oprawach skórzanych, ale czasem również płóciennych i papierowych.

Arkadiusz Wagner napisał monografię superekslibrisu na ziemiach II Rzeczypospolitej od średniowiecza do potopu szwedzkiego:

A. Wagner, Superekslibris polski. Studium o kulturze bibliofilskiej i sztuce od średniowiecza do połowy XVII wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2016 ISBN 978-83-231-3717-7^[2].

Istnieją też książki katalogujące polskie superekslibrisy:

• M. Sipayłło, Polskie superexlibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Instytut Wydawniczy „PAX”, Warszawa 1988
• M. Cubrzyńska-Leonarczyk, Polskie superekslibrisy XVI-XVIII wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie: centuria druga, Biblioteka Narodowa, Warszawa 2001

Przypisy

Linki zewnętrzne

• K. Piekarski, Superexlibrisy polskie od XV do XVIII wieku, z. 1, tabl. 1-40, Kraków 1929.