Superintendentura kaliska

Położenie geograficzne parafii

Superintendentura kaliska, także diecezja kaliska – jednostka organizacyjna Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej istniejąca w II Rzeczypospolitej i obejmująca grupę gmin kościelnych (zborów) czyli parafii tego Kościoła, mająca siedzibę w Kaliszu.

Superintendentura kaliska była kontynuacją dwóch poprzednich superintendentur kaliskich: ewangelicko-unijnej istniejącej w l. 1829-1849 i luterańskiej działającej w Królestwie Polskim, funkcjonującej na mocy ustawy rosyjskiej z dnia 20 lutego 1849, a następnie polskiej nowelizacji z dnia 27 kwietnia 1922[1][2].

W l.1829-1849 w jej skład wychodziła parafia ewangelicko-reformowana w Żychlinie koło Konina i parafia ewangelicko-reformowana w Zelowie.

W 1925 do superintendentury należało 16 zborów i 6 filiałów[3]. W 1938 liczyła 16 zborów i 7 filiałów[4], a w 1939 liczba parafii wzrosła do 18, a filiałów zmalała do 4.

Superintendenci kaliscy

  • 1829–1860 Ernest August von Modl[a] (1794–1860), proboszcz w Kaliszu, luteranin, superintendent Generalnego Konsystorza Wyznań Ewangelickich, po 1849 superintendent luterański
  • 1860–1869 Franciszek Jan Władysław Stockmann (1820–1869), proboszcz w Kaliszu
  • 1869–1890 Karol Ludwik Teichmann (1826–1890) proboszcz w Turku, syn pastora Fryderyka Jakuba Ludwika Teichmanna
  • 1890–1902 Ludwik Juliusz Daniel Muller (1825–1907), proboszcz w Piotrkowie Trubunalskim
  • 1902–1910 Edward Ignacy Boerner (1843–1910), proboszcz w Zduńskiej Woli
  • 1910–1914 Rudolf Buse (1871–1917), proboszcz w Grodźcu, w 1914 deportowany do Saratowa, gdzie zmarł
  • 1915–1939 Edward Wende (1874–1949), proboszcz w Kaliszu, od 1937 superintendent komisaryczny diecezji

Dane statystyczne z 1923 roku

Parafia[5]Rok założenia[5]Liczba wiernych (1923)[5]Kościół parafialnyIlustracja
Babiak17801550Dawny kościół ewangelicki w Babiaku (obecnie sklep)Dawny kościół ewangielicki Babiak 4088.JPG
Chodecz[b]18003000Kościół ewangelicki w ChodczuPOL Chodecz Kościół ewangelicki.jpg
Dąbie18063000Koś­ciół ewangelicko-augsburski w DąbiuDabie Kościół Ewangelicki 4153.JPG
Grodziec17965700Kościół ewangelicki w Grodźcu
Izbica Kujawska[c]19101517Kościół poewangelicki w Izbicy KujawskiejA)701 kościół ewangelicki k. XiX Narutowicza 4 miasto Izbica Kujawska, gm. Izbica Kujawska widok od frontuHWsnajper.JPG
Kalisz17952000Dawny kościół ewangelicki w KaliszuKalisz, church of Saints Adalbert and Stanislaus.jpg
Koło18351800Kościół Opatrzności Bożej w KoleKoło - kościół ewangelicki.jpg
Konin18263500Kościół Świętego Ducha w KoninieKonin - Lutheran Church.jpg
Łask[d]18092800Kościół św. Ducha w ŁaskuŁask, Kościół Św. Ducha 1666 r.JPG
Maślaki[e]18421540
Prażuchy18083000Kościół ewangelicki w Starych Prażuchach[6]
Przedecz[b]18271940Budynek Kamienicy w dawnym zamku w PrzedczuPrzedecz - zamek.jpg
Sobiesęki18081500
Sompolno18405000Kościół ewangelicko-augsburski w Sompolnie
Stawiszyn17802800Kościół ewangelicko-augsburski w Stawiszynie
Józefów (filia Stawiszyna)184317502 domy modlitwy
Turek18373300Kościół ewangelicko-augsburski w TurkuTurek-kosciol-ewangelicki2014-01.jpg
Wieluń[d]18203000Kościół ewangelicki w WieluniuEwangelickiWieluń.JPG
Władysławów17702000Kościół ewangelicko-augsburski we Władysławowie
Zagórów18401042[f]
Lissewo-Pyzdry (filia Zagórowa)18581042[f]
Zduńska Wola18314000Kościół ewangelicko-augsburski w Zduńskiej WoliZduńska Wola, Kościuszki 5, Kościół ewangelicko-augsburski-003.JPG
Sieradz (filia Zduńskiej Woli)192535 rodzin[7]Dawny kościół ewangelicki w SieradzuSieradz - kościół obecnie wojskowy (1).jpg

Uwagi

  1. Jego synem był Franciszek Modl, generał armii rosyjskiej.
  2. a b W 1938 do diecezji płockiej
  3. Najpierw filia Babiaka, w 1938 samodzielna parafia
  4. a b W 1938 do diecezji piotrkowskiej
  5. Najpierw filia Konina, w 1938 samodzielna parafia
  6. a b Łączna liczba parafii Zagórów z filią Lissewo-Pyzdry

Przypisy

  1. Ustawa z dnia 27 kwietnia 1922 r. zmieniająca postanowienia §§ 152–162 ustawy dla Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Królestwie Polskim z dnia 20 lutego 1849 r. (Dz.U. z 1922 r. nr 32, poz. 257).
  2. Stefan Grelewski, Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej, Lublin 1937, s. 226.
  3. „Rocznik Ewangelicki”, s. 118, 1925. 
  4. Wykaz parafii i ks. pastorów Warszawskiego Konsystorza ewangelicko-augsburskiego. „Przyjaciel Domu”, s. 120, 1938. 
  5. a b c S. Grelewski, Wyznania..., 1937, s. 238–239.
  6. Opuszczony kościół ewangelicki w Starych Prażuchach koło Kalisza. onet.pl. [dostęp 2018-12-03].
  7. Nieistniejący kościół Ewangelicko-Augsburski w Sieradzu. sieradz-praga.pl. [dostęp 2018-12-03].

Media użyte na tej stronie

EwangelickiWieluń.JPG
Autor: Piotr Torchała, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Wieluń - kościół ewangelicko-augsburski
Przedecz - zamek.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Zamek w Przedczu
Superintendentura kaliska 1939.png
Autor: D T G, Licencja: CC BY-SA 4.0
Parafie ewangelickie diecezji kaliskiej w 1939, linia czerwona - granica z 1914
Sieradz - kościół obecnie wojskowy (1).jpg
Autor: veega, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Sieradz - kościół obecnie wojskowy
Kalisz, church of Saints Adalbert and Stanislaus.jpg
Autor: Eder Thorunensis, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kalisz, Poland. Church of Saints Adalbert and Stanislaus. Completed in 1597.
Dabie Kościół Ewangelicki 4153.JPG
Autor: Fotogwal, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
kościół ewangelicki z końca XIX w.{Wiki Loves Monuments 2012|pl} Dąbie, ul. 1-go Maja 5, Dąbie
Turek-kosciol-ewangelicki2014-01.jpg
Autor: A.fiedler, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Turek, ul. 3 Maja - kościół ewangelicki, 2014r.
A)701 kościół ewangelicki k. XiX Narutowicza 4 miasto Izbica Kujawska, gm. Izbica Kujawska widok od frontuHWsnajper.JPG
Autor: HWsnajper, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Izbica Kujawska, ul. Narutowicza 4 - dawny kościół ewangelicki, k. XIX (obecnie własność prywatna)
Koło - kościół ewangelicki.jpg
Autor: Kolanin, Licencja: CC BY 3.0
Kościół ewangelicki - luterański - Opatrzności Bożej w Kole
POL Chodecz Kościół ewangelicki.jpg
Kościół ewangelicki w Chodczu, zdjęcie z czasów zaborów
Dawny kościół ewangielicki Babiak 4088.JPG
Autor: Fotogwal, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Ta fotografia została przesłana w ramach projektu Wiki Lubi Zabytki będącego częścią inicjatywy Wiki Loves Monuments 2012.
Konin - Lutheran Church.jpg
Konin - Lutheran church of Holy Spirit
Zduńska Wola, Kościuszki 5, Kościół ewangelicko-augsburski-003.JPG
Autor: Jacek Bogdan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół ewangelicko-augsburski, 1866-1868