Surmia

Surmia
Ilustracja
Surmia bignoniowa
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

bignoniowate

Rodzaj

surmia

Nazwa systematyczna
Catalpa Scop.
Intr. Hist. Nat.: 170 (1777)[3]
Typ nomenklatoryczny

Catalpa bignonioides T. Walter[4]

Synonimy
  • Catalpium Raf.
  • Cumbalu Adans.
  • Macrocatalpa Britton

Surmia, katalpa (Catalpa Scop.) – rodzaj roślin z rodziny bignoniowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od 8[3] do 13 gatunków[5]. W Chinach występują cztery gatunki[6][5], dwa we wschodniej części Stanów Zjednoczonych i cztery na Wielkich Antylach (Kubie i Haiti)[6]. W Polsce uprawiane są trzy gatunki[7].

Uprawiane są jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane jest także ich drewno[6].

Morfologia

Owoce surmii bignoniowej
Pokrój
Drzewa zwykle niewielkich rozmiarów, tylko C. speciosa osiąga do 30 m wysokości. Pędy nagie lub pokryte włoskami prostymi, gwiazdkowatymi tylko u C. bungei i nieco lepkimi gruczołkami u C. ovata. Pędy z białym, gąbczastym rdzeniem. Gałęzie łamliwe[8].
Liście
Zrzucane na zimę, nakrzyżległe lub w okółkach po trzy. Pojedyncze, o dużych blaszkach (od 10 do 25 cm długości), jajowate lub sercowate, całobrzegie, rzadziej (u C. ovata) z dwoma ostrymi klapkami. W kątach nerwów od spodu często z ciemnopurpurowymi miodnikami pozakwiatowymi[8].
Kwiaty
Zebrane w kwiatostany wiechowate i baldachogroniaste na wierzchołkach pędów, osiągające do 35, czasem do 50 cm długości. Kwiaty obupłciowe, grzbieciste[8]. Kielich w pąku kulisty, rozwinięty dwuwargowy lub nieregularnie podzielony na 5 łatek. Korona kwiatu dwuwargowa, z górną wargą podzieloną na dwie łatki i dolną na trzy, z płatkami u nasady zrośniętymi w rurkę[5]. Korona biała lub żółtawa, z ciemnymi plamami i smugami[8]. Pręciki płodne dwa, przyrośnięte do nasady korony, czasem też wykształcone są trzy nitkowate prątniczki[8][5]. Zalążnia dwukomorowa, z kilkoma zalążkami w każdej z komór[5].
Owoce
Bardzo długie, wąskie i walcowate torebki z podłużną przegrodą. Zawierają spłaszczone, zaokrąglone nasiona z pęczkami włosków na końcach[8][5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Należy do plemienia Catalpeae w obrębie rodziny bignoniowatych Bignoniaceae[9].

Wykaz gatunków[3][8]
  • Catalpa bignonioides Waltersurmia bignoniowa, s. zwyczajna, katalpa bignoniowa
  • Catalpa brevipes Urb.
  • Catalpa bungei C.A.Mey.surmia Bungego
  • Catalpa × erubescens Carrièresurmia pośrednia, katalpa pośrednia
  • Catalpa longissima (Jacq.) Dum.Cours.
  • Catalpa macrocarpa (A.Rich.) Ekman ex Urb.
  • Catalpa ovata G.Donsurmia żółtokwiatowa, katalpa żółtokwiatowa
  • Catalpa purpurea Griseb.
  • Catalpa speciosa Teassurmia wielkokwiatowa, s. okazała, katalpa wielkokwiatowa

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
  3. a b c Catalpa Scop.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-21].
  4. Catalpa Scop.. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-21].
  5. a b c d e f Catalpa Scopoli. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-05-21].
  6. a b c David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 172. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. a b c d e f g Włodzimierz Seneta, Drzewa i krzewy liściaste. T. 2, Callicarpa - Cytisus, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1994, s. 71-72, ISBN 83-01-11074-0.
  9. Genus Catalpa Scop.. W: Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-21].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Catalpa bignonioides Surmia bignoniowa 2011-09-11 01.jpg
Autor: Agnieszka Kwiecień, Nova, Licencja: CC BY-SA 4.0
Surmia bignoniowa, surmia zwyczajna (Catalpa bignonioides), okaz owocujący, uprawiany w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, Polska.
Catalpa bignonioides inflorescence.jpg
Autor: Le.Loup.Gris, Licencja: CC BY-SA 3.0
Inflorescence of Southern Сatalpa (Catalpa bignonioides). Saratov city, Russia.