Svidník

Svidnik
Herb	Flaga
Państwo	Słowacja
Kraj	preszowski
Powiat	Svidník
Burmistrz	Ján Holodňák
Powierzchnia	20,20 km²
Wysokość	230 m n.p.m.
Populacja; • liczba ludności	; 10 168; (1 stycznia 2021)
Nr kierunkowy	054
Kod pocztowy	089 01
Tablice rejestracyjne	SK
	Położenie na mapie kraju preszowskiego Svidnik
	Położenie na mapie Słowacji Svidnik
	49°18′20″N 21°34′04″E/49,305556 21,567778
	Strona internetowa

Svidník (węg. Felsővízköz, do 1899 Felső-Szvidnyik, rus. Свідник, niem. Oberswidnik, pol. hist. (Wyżny) Świdnik^[3]^[a]) – miasto powiatowe we wschodniej Słowacji, w kraju preszowskim, w historycznym regionie Szarysz (Šariš).

Położenie

Svidník leży na wysokości 230 m n.p.m., w północnej części Pogórza Ondawskiego, u ujścia rzeczki Ladomírka do rzeki Ondawa. W 2011 roku liczba mieszkańców miasta wynosiła 11 721 osób, powierzchnia – 20,20 km².

Przez Svidník przebiega droga krajowa nr 21 (międzynarodowa E371) z przejścia granicznego Vyšný Komárnik – Barwinek do Preszowa. Miasto ma obwodnicę w standardzie jednojezdniowej drogi ekspresowej, która wyprowadziła ruch tranzytowy z centrum miasta. Z drogą nr 73 łączy się w mieście droga krajowa nr 77, biegnąca z Bardejowa. W mieście znajduje się cywilne lotnisko z krajowym portem lotniczym, czynnym od 1990. W mieście rozwinął się przemysł spożywczy oraz odzieżowy^[4].

Historia

Dzisiejszy Svidník powstał dopiero w 1944 z połączenia wsi Vyšný Svidník i Nižný Svidník, od stuleci leżących na transkarpackim szlaku handlowym przez Przełęcz Dukielską. Starszy ze Svidníków powstał prawdopodobnie około 1340, w czasach kolonizacji wołoskiej, jako osiedle rusińskie. Pierwsza pisemna wzmianka o wsi Svidník pochodzi z 1355, a na początku XV wieku wspomina się już o dwóch wsiach Zvydnegh.

W 1370 włości świdnickie przypadły Piotrowi Cudarowi, który przyłączył je do majątku Makovica. Po Cudarach ziemiami tymi władały rody Erdődy i Szirmai. Pod koniec XV wieku Svidník został zniszczony przez wojska polskie w czasie wojen polsko-węgierskich. W II połowie XVIII wieku Svidník stał się siedzibą powiatu w komitacie Saros. Na początku XIX wieku przez miasto kilkakrotnie przechodziły rosyjskie wojska interweniujące w Zachodniej Europie. XIX wiek był okresem upadku gospodarczego miasta i okolic, który zaowocował intensywną emigracją w inne regiony Słowacji i za granicę. Pod koniec wieku okolice nawiedziła w dodatku epidemia cholery. W 1910 Svidník zamieszkiwało 685 osób, w tym 407 Rusinów, 113 Niemców i 107 Węgrów. Svidník został poważnie zniszczony w obu wojnach światowych. W 1948 połączone wioski miały 1037 mieszkańców. Po wojnie Svidník przeżył okres gwałtownego rozwoju – budowy osiedli mieszkaniowych i zakładów przemysłowych – mimo tego nadal był silny ruch migracyjny w inne regiony Słowacji.

Centrum
Skansen kultury łemkowskiej
Pomnik, pamiątka bitwy dukielskiej

Svidník jest ośrodkiem kultury rusińskiej. W okresie międzywojennym Rusini stanowili 61% mieszkańców Vyšnego Svidníka i 85% mieszkańców Nižnego Svidníka. Obecnie, według oficjalnych danych, odsetek ludności rusińskiej w mieście i okolicach wynosi 12%. W mieście działa państwowe muzeum kultury rusińsko-ukraińskiej ze skansenem miejscowego budownictwa ludowego, od 1956 odbywają się doroczne festiwale kultury rusińsko-ukraińskiej.

Poza wspomnianym muzeum rusińskim w mieście znajduje się także muzeum wojenne, upamiętniające zmagania I i II wojny światowej na terenach wschodniej Słowacji, w szczególności operację dukielską, oraz Galéria Dezidera Millyho – zbiór ikon ze wschodniosłowackich cerkwi. Atrakcjami Svidníka są cerkwie – prawosławna i greckokatolicka – o ciekawej, nowoczesnej architekturze. We wsiach wokół miasta (Bodružal, Hunkovce, Dobroslava, Korejovce, Krajné Čierno, Ladomirová, Miroľa, Nižný Komárnik, Potoky, Príkra i Šemetkovce) znajduje się jedenaście zabytkowych drewnianych cerkwi. Miasto jest bazą turystyczną dla wycieczek w okoliczne góry (Čierna hora i Ostrý vrch).

Zrekonstruowana cerkiew św. Paraskewy ze wsi Nová Polianka w skansenie
Cerkiew prawosławna Świętej Trójcy
Cerkiew greckokatolicka Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy

Sport

VK Slávia Svidník – klub piłki siatkowej mężczyzn

Transport

Port lotniczy Svidník

Miasta partnerskie

Uwagi

↑ Nazwa Wyżny Świdnik została użyta na mapie Polski Eugeniusza Romera z okresu międzywojennego umieszczonej np. w Muzeum Emigracji w Gdyni; pojawiła się obok innych dziś nieużywanych oficjalnie nazw polskich jak Sabinów, Stropków czy Mołdawa.

Przypisy

↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí (słow.). Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-03].
↑ Registre obnovenej evidencie pozemkov (słow.). Úrad geodézie, kartografie a katastra SR, 2017-08-10. [dostęp 2017-10-03].
↑ Przebieg II wojny światowej w Świdniku i okolicach. Mystika Karpatských miest - vytvorenie turistického produktu miest založeného na prírodnom a kultúrnom dedičstve miest Jarosław a Svidník [dostęp 2019-09-02] .
↑ Svidník, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-21] .

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona miasta
Mesto Svidník (słow.). W: E-OBCE.sk [on-line]. TERRA GRATA.

[4] Nazwa Wyżny Świdnik została użyta na mapie Polski Eugeniusza Romera z okresu międzywojennego umieszczonej np. w Muzeum Emigracji w Gdyni; pojawiła się obok innych dziś nieużywanych oficjalnie nazw polskich jak Sabinów, Stropków czy Mołdawa.

[zarządzający-1] Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí (słow.). Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-10-03].

[obszar-2] Registre obnovenej evidencie pozemkov (słow.). Úrad geodézie, kartografie a katastra SR, 2017-08-10. [dostęp 2017-10-03].

[3] Przebieg II wojny światowej w Świdniku i okolicach. Mystika Karpatských miest - vytvorenie turistického produktu miest založeného na prírodnom a kultúrnom dedičstve miest Jarosław a Svidník [dostęp 2019-09-02] .

[PWN-5] Svidník, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-08-21] .

[1]

[2]

[3]

[a]

[4]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne