Swiriepyj (1901)

Swiriepyj (Свирепый)
„Swiriepyj” w Sewastopolu przed 1918 r.
Klasa	niszczyciel
Typ	Sokoł
Historia
Stocznia	Crichton, Petersburg
Położenie stępki	sierpień 1899
Wodowanie	7 września 1901
Carska MW
Nazwa	„Pawlin” → „Swiriepyj” (od 1902)
Wejście do służby	wrzesień 1902
Flota Czerwona
Nazwa	„Swiriepyj” → „Lejtnant Szmidt” (od 1922)
Wejście do służby	grudzień 1920
Wycofanie ze służby	kwiecień 1927
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 220 ton pełna: 240 t
Długość	57,91 metra
Szerokość	5,64 m
Zanurzenie	2,29 m
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły Yarrow moc 3800 KM 2 śruby
Prędkość	26,5-27,5 węzła
Zasięg	450-660 Mm przy prędkości 13 węzłów
Uzbrojenie
1 działo 75 mm 3 działka kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe	2 x 381 mm (2 x I)
Załoga	51-58

Swiriepyj (Свирепый) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku i okresu I wojny światowej, jedna z 27 jednostek typu Sokoł. Okręt został zwodowany 7 września 1901 roku w stoczni Crichton w Petersburgu, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł we wrześniu 1902 roku, z przydziałem do Floty Czarnomorskiej. Opanowany przez bolszewików okręt został w maju 1918 roku zdobyty przez Niemców, a w 1919 roku przejęli go Biali. W 1920 roku jednostka została wcielona do Floty Czerwonej, zaś w 1922 roku jej nazwę zmieniono na „Lejtnant Szmidt”. Okręt wycofano ze służby w 1927 roku i następnie złomowano.

Projekt i budowa

„Swiriepyj” był jednym z kilkudziesięciu niszczycieli typu Sokoł, który został wykonany przez rodzimy przemysł okrętowy na wzór zbudowanego w Wielkiej Brytanii prototypu – „Sokoła”^[1]. Jednostka z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadała klasie torpedowców^[1].

Okręt zbudowany został w stoczni Crichton w Petersburgu^[1][2]. Stępkę niszczyciela położono w sierpniu 1899 roku, został zwodowany jako „Pawlin” („Павлин”) 7 września 1901 roku, a do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go we wrześniu 1902 roku, już pod nazwą „Swiriepyj”^[1][2].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem^[3]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra^[4][5][a]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton^[2][6][b]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy 3800 KM, do których parę dostarczały cztery kotły Yarrow^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26,5-27,5 węzła^[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o masie 58-80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący od 450 do 660 Mm przy prędkości 13 węzłów^[1][c].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na rufie, z zapasem sześciu torped^[1][4]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły: pojedyncze działo jedenastofuntowe kal. 75 mm L/48 Canet, umieszczone na platformie nad pomostem bojowym oraz trzy pojedyncze działka kal. 47 mm L/40 Hotchkiss na śródokręciu (dwa za przednim kominem i jedno między dwoma kominami rufowymi)^[1][7].

Załoga okrętu liczyła od 51 do 58 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2].

Służba

Po ukończeniu budowy niszczyciel przeszedł na Morze Czarne, wchodząc w skład Floty Czarnomorskiej^[2][6]. W 1909 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm^[1]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min^[1][2]. W momencie wybuchu I wojny światowej „Swiriepyj” był już przestarzały i osiągał maksymalnie 22-24 węzły^[1]. 19 stycznia 1915 roku niszczyciel podczas wypadu przeciw tureckiej żegludze zatopił 11 małych żaglowców^[8]. 7 marca 1917 roku okręt (wraz z bliźniaczym niszczycielem „Smietliwyj”) wziął udział w wypadzie w rejon Tirebolu i Giresun, podczas którego zatopiono dwa żaglowce i ostrzelano obie miejscowości^[9]. W wyniku rewolucji październikowej jednostka została przejęta przez bolszewików, po czym 1 maja 1918 roku zdobyta przez Niemców^[1]. W maju 1919 roku niszczyciel wszedł w skład floty Białych, zaś w grudniu 1920 roku jednostka została z powrotem przejęta przez Flotę Czerwoną (okręt oficjalnie przyjęto do służby w lipcu 1921 roku)^[1]. W grudniu 1922 roku nazwę niszczyciela zmieniono na „Lejtnant Szmidt” („Лейтенант Шмидт”)^[1][10]. Jednostkę wycofano ze służby w kwietniu 1927 roku i następnie złomowano^[1][d].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• T.A. Brassey (red.): The Naval Annual, 1905. Portsmouth: J. Griffin and Co., 1905. (ang.)
• Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.)
• Ivan Gogin: KRECHET torpedo boats (1900-1904) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-10-31].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.