Swołowo
| wieś | |
 (c) Cook, CC-BY-SA-3.0 Dawna szkoła w Swołowie, XIX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | 196[1] |
| Strefa numeracyjna | 59 |
| Kod pocztowy | 76-200[2] |
| Tablice rejestracyjne | GSL |
| SIMC | 0750907[3] |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Słupsk _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy wiejskiej Słupsk") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu słupskiego  | |
 54°28′37″N 16°50′25″E/54,476944 16,840278 | |
Swołowo (kaszb. Zołowò, niem. Schwolow) – wieś w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Słupsk[3][4].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa słupskiego.
Położenie
Wieś położona około 15 km na północny zachód od Słupska, przy trasie Słupsk – Darłowo, z zachowanymi elementami średniowiecznych form zabudowy, m.in. niwa siedliskowa na planie owalnicy, przebieg dróg, zabudowa i zagospodarowanie przestrzeni. Jest to jedna z najciekawszych historycznie wsi na Pomorzu, uznana za Europejską Wieś Dziedzictwa Kulturowego i stolicę „Krainy w Kratę”. Znajdują się tu zachowane obiekty budownictwa szkieletowego (ryglowego) z początków XIX wieku, typowego dla bogatych pomorskich zagród chłopskich.
Zabudowa wsi to wzorcowy przykład pomorskich owalnic, których planowe zakładanie odbywało się we wczesnym średniowieczu. Główną oś planu owalnicowego, utworzono równolegle do kierunku płynącego przez wieś strumienia. Na cieku zwanym Zieloną Strugą spiętrzono wodę i utworzono mały staw, który pełnił przez wieki funkcje gospodarcze i rekreacyjne. Plac owalnicy, wraz z kościółkiem i stawem, jest płaski, a otoczenie tworzą łagodne zbocza doliny; fakt ten wykorzystano przy okazji komponowania zabudowy zagród i koncepcji rozłogów pól. Domy mieszkalne zajmują najwyżej położone tereny, zamykając zagrody od zewnątrz.
Historia
Pierwsze wzmianki o wsi z 1230 roku, z okazji jej nadania Zakonowi Joannitów, potwierdzonego w 1240 roku przez Świętopełka II, w 1474 roku przechodzi we własność księcia słupskiego Eryka II. Uwłaszczenie chłopów przeprowadzono około 1820 roku. Od XVII wieku pod zarządem Słupska jako wieś królewska. Zachowało się tu najwięcej obiektów budownictwa szachulcowego liczące ponad 150 lat. Na zabudowaniach umieszczone są tablice z informacjami o ich historii.
Zabytki
- Kościół filialny parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Bruskowie Wielkim z początków XV wieku z zachowanymi elementami gotyckimi, wybudowany przez Joannitów, kościół z cegły, posadowiony na kamiennym fundamencie. Od strony zachodniej jest wieża z czterobocznym hełmem zwieńczonym kulą i chorągiewką z datą 1618. W kościele pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP zachowały się XIV-wieczne empory i drewniany prospekt organowy.
- Zabytkowa zagroda nr 8 – Filia Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku (Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie), należąca początkowo do rodziny Albrechtów z obiektami ryglowymi datowanymi na 1838 rok. Jest ona przykładem budownictwa szkieletowego typowego dla bogatych rodów chłopskich w tym rejonie Pomorza. Otwarta dla zwiedzających w 2008[5], obejmuje dom mieszkalny oraz odtworzoną stodołę, stajnię, oborę oraz chlew. W 2017 roku zanorowano tu 22783 zwiedzających[6].
- Zabytkowe budynki podległe pod Filię Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku - Budynek gospodarczy z piecem chlebowym, Stodoła bogatego pomorskiego chłopa, Chałupa zagrodnika, Dom chlebowy, Stodoła zagrodnika, Budynek gospodarczy – stolarnia, Kuźnia, Budynek gospodarczy – lodownia (łącznie 13 obiektów)[7].
Zobacz też
Kluki, szachulec, mur pruski, ściana szkieletowa
Przypisy
- ↑ Strona gminy. Stan ludności 31.12.2021 [dostęp 2022-01-28]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1224 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Dawid Gonciarz, Czy coś nam bezpowrotnie umknęło? Tworzenie kolekcji muzealnej w oparciu o tradycję browarnictwa wiejskiego i przemysłowego na Pomorzu Środkowym przed 1945 r. w realiach XXI w., w: Wieś Radomska, nr 9/2011, s. 95, ISSN 1425-9915
- ↑ Muzeum Pomorza Środkowego: 85510 zwiedzających
- ↑ Muzeum Kultury Ludowej Pomorza w Swołowie
Linki zewnętrzne
- Muzealna Zagroda Albrechta (nr 8) w Swołowie
- SSI Słupsk "Swołowo – Europejska Wieś Dziedzictwa Kulturowego". ssi.slupsk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- Siedziba gminy: miasto Słupsk
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 54.92 N
- S: 53.40 N
- W: 16.65 E
- E: 19.75 E
Autor:
Mapa powiatu słupskiego, Polska
Autor: pl:User:Cook, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Zagroda nr 18 w Swołowie, przykład budownictwa szachulcowego (szkieletowego) datowana na 1865 rok zdjęcie własne z sierpnia 2005 r.
Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego pod numerem A-1252 z 16.05.2005.Autor:
Mapa gminy Słupsk, Polska
Autor: Maria Golinski, Licencja: CC BY 2.5
Swołowo - kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP. (zabytek nr rejestr. A-315)
Swołowo, Muzealna Zagroda 8 Albrechta, oddział Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku
Ta fotografia przedstawia zabytek wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego pod numerem A-367/1-4 z 21.07.1998.