Swobnica

Swobnica

wieś
Swobnica - zamek, widok ogólny
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryfiński
Gmina	Banie
Liczba ludności (2003)	587
Strefa numeracyjna	91
Kod pocztowy	74-110[1]
Tablice rejestracyjne	ZGR
SIMC	0772783
Położenie na mapie gminy Banie Swobnica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Swobnica
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Swobnica
Położenie na mapie powiatu gryfińskiego Swobnica
53°02′34″N 14°37′28″E/53,042778 14,624444

Swobnica (do 1945 niem. Wildenbruch) – wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfińskim, w gminie Banie.

W 2003 r. wieś miała 587 mieszkańców^[2].

W latach 1973–1976 miejscowość była siedzibą gminy Swobnica. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa szczecińskiego.

Położenie

• Swobnica

• Banie

Miejscowość położona na terenie Pojezierza Myśliborskiego, na południowym krańcu Jeziora Długiego.

W 1986 roku zawieszono przewozy pasażerskie na linii kolejowej z Chwarstnicy, w 2001 roku PKP wykreśliło linię ze swojej ewidencji, a w 2006 roku torowisko zostało rozebrane^[3].

Historia

Stara osada pomorska, jej pozostałością jest zachowane wczesnośredniowieczne grodzisko. W 1234 książę Barnim nadał templariuszom Swobnicę z ziemią bańską. Od 1312 tereny te należały do joannitów. Miejscowość jest wzmiankowana dopiero w roku 1345, od 1377 Swobnica zyskuje na znaczeniu stając się siedzibą komandorii zakonu. W XVIII w. zamek i wieś należały do dostojników szwedzkich, później tereny te należały do Prus^[4].

Zabytki

W Swobnicy warto zwrócić uwagę na:

• murowane budynki mieszkalne i gospodarcze z XIX i z początku XX w.,
• stodoły ryglowe i murowane z XIX w.,
• budynek szkoły z lat 20. XX w.,
• zespół budynków nadleśnictwa z XIX i XX w.,
• park zamkowy z XIX w.,
• grodzisko kultury łużyckiej z wczesnej epoki żelaza oraz wczesnego średniowiecza; wyżynne o kształcie trójkąta^[5].

Zamek joannitów

Ruiny zamku w Swobnicy

Największą atrakcją turystyczną są ruiny zamku zakonu joannitów z XIV wieku położone za wsią nad Jeziorem Grodziskim. Zamek został wzniesiony po 1377 roku i pełnił funkcję siedziby komandorii. Składał się z prostokątnego domu mieszkalnego oraz potężnej 31-metrowej wieży wbudowanej w mury obronne. Oddzielony od lądu podzamczem o powierzchni 50 x 100 m, jak również 20-metrową fosą, zamek o rzucie 50 x 50 m był zamkiem nawodnym. Bezokienne mury obwodowe osłaniały majdan o powierzchni 2,2 tys. m2, na którym przy ścianie północnej wzniesiono budynek z dwuprzęsłową kaplicą (8,4 x 11,8 m).

W połowie XVII w. po wojnie trzydziestoletniej zamek przejęła królowa szwedzka. W 1680 r. zakupiony został przez żonę elektora brandenburskiego Dorotę. Na jej zlecenie zamek zostaje poddany gruntownej przebudowie i zamienia się w trójskrzydłową barokową rezydencję. Prace prowadzone były najpierw pod nadzorem Ryckwaerta (prowadził budowę m.in. zamku w Schwedt, Oranienbaum i Zerbst), a po roku 1682 Michaela Smidsa i Johanna Neringa (autor pałacu Charlottenburg w Berlinie). To z tego właśnie okresu pochodzi całkowicie zachowane, jedyne w swoim rodzaju na terenie Pomorza Zachodniego, wspaniałe barokowe wyposażenie wnętrz, na które składają się stiukowe sufity, kominki, posadzki, klatki schodowe oraz malowidła ścienne na drugim piętrze. Pod koniec XIX dokonano niewielkich przeróbek zamku (zlikwidowano tympanon w głównej osi pałacu), ale poza tym obiekt przetrwał w niezmienionej postaci do chwili obecnej. Od 1872 r. Swobnica stała się rezydencją domu królewskiego. Opuszczony na początku XX wieku, po 1945 roku przeszedł w posiadanie PGR, które urządziło tu najpierw swoje biura, a potem spichlerz.

W roku 1992 zamek został zakupiony przez Pana van Leendert, który obiecał utworzyć tu hotel, pole golfowe itp. Obietnice te nie zostały nigdy zrealizowane. W międzyczasie właściciel rozpoczął w Polsce działalność polegająca na skupie i przetwórstwie dziczyzny. Zamek wielokrotnie przechodził w posiadanie spόłek-cόrek pana van Leendert, który w ten sposób unikał płacenia kar nakładanych przez zachodniopomorskiego konserwatora zabytków i odpowiedzialności za stan budowli. Wielokrotnie podejmowano próby porozumienia się z właścicielem obiektu i uratowania go przez zagładą, ale niestety wszystkie te próby zostały przez van Leenderta i jego pracowników zablokowane. W lutym 2008 po silnych zimowych wichurach zawaliło się najstarsze skrzydło zamku. Skrzydło południowe jest w stanie krytycznym. Dach nad skrzydłem głównym przecieka i przepiękne barokowe stropy oraz malowidła ścienne ulegają w zastraszającym tempie destrukcji.

W sierpniu 2009 roku powstało z inicjatywy lokalnych miłośników historii Stowarzyszenie Zamek Swobnica, którego celem jest uratowanie tego jednego z najcenniejszych obiektów zabytkowych Pomorza Zachodniego przed całkowitym zniszczeniem. W lipcu 2009 prokuratura rejonowa w Gryfinie wszczęła dochodzenie przeciwko obecnemu właścicielowi z powodu doprowadzenia do zawalenia się skrzydła zamku^[6].

Kościół św. Kazimierza

Kościół wybudowano z granitowej kostki w XIII w., przebudowywano go w 1896 w stylu neogotyckim i na początku XX w, gdy dodano absydę i wieżę^[7]. Do kościoła przylega cmentarz otoczony kamiennym murem z bramkami. W pobliżu kościoła stoi mała neogotycka kaplica^[8].

Religia

W Swobnicy znajduje się również nowicjat Towarzystwa Salezjańskiego Inspektorii Pilskiej^[9].

Przypisy

Bibliografia

• Roman Czejarek: Swobnica / Wildenbruch. Szczecin: Wydawnictwo Stowarzyszenie "Czas Przestrzeń Tożsamość", 2006.

Linki zewnętrzne

• Zamek w Swobnicy
• Seminarium w Swobnicy