Swobodny przepływ osób

Swobodny przepływ osób – jedna z podstawowych swobód zagwarantowanych w traktatach ustanawiających Wspólnoty Europejskie. Obejmuje prawo obywatela jednego państwa członkowskiego do osiedlania się lub pracy w innym państwie członkowskim Wspólnoty Europejskiej oraz specyficznych członków ich rodzin.

Spod działania tej swobody wyłączone są pewne grupy zawodowe: osoby świadczące pracę dla organów publicznych, porządkowych, dyplomacji, sędziów, policji, organów skarbowych.

Osoby objęte swobodą

Osobami mogącymi korzystać ze swobody objęci są:

  • obywatele Unii,
  • ich małżonkowie (różnej płci lub tej samej płci[1]),
  • ich partnerzy (innej lub tej samej płci),
  • bezpośrednie potomstwo (np. dzieci, wnukowie, prawnukowie) do 21 r. ż. obywatela Unii lub jego/jej małżonka lub partnera,
  • zależni bezpośredni krewni obywateli Unii lub małżonka lub partnera (np. rodzice w podeszłym wieku).

Okresy przejściowe w swobodzie przepływu osób

Obywatel → może
być zatrudniony
w ↓ od roku:
Państwa A8 rozszerzające UE w 2004 roku
Państwa rozszerzające UE
w 2007 roku
Państwo rozszerzające UE
w 2013 roku
 Czechy Estonia Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Węgry Bułgaria Rumunia Chorwacja
 Unia Europejska
 Austria
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2014
2014
2020
 Belgia
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2014
2014
2015
 Bułgaria
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2013
 Chorwacja
2013
2013
2013
2013
2013
2013
2018
2013
2013
2013
 Cypr
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2015
 Czechy
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Dania
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2013
 Estonia
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Finlandia
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2007
2007
2013
 Francja
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2008
2014
2014
2015
 Grecja
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2009
2009
2015
 Hiszpania
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2009
2009/2014¹
2015
 Holandia
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2014
2014
2018
 Irlandia
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2012
2012
2013
 Litwa
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Luksemburg
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2014
2014
2015
 Łotwa
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Malta
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2014
2014
2018
 Niemcy
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2011
2014
2014
2015
 Polska
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Portugalia
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2009
2009
2013
 Rumunia
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2007
2013
 Słowacja
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Słowenia
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2018
 Szwecja
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2007
2007
2013
 Węgry
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2009
2009
2013
 Wielka Brytania
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2004
2014
2014
2018
 Włochy
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2012
2012
2015
Pozostałe państwa Europejskiego Obszaru Gospodarczego
 Islandia
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2006
2012
2012
2015
 Liechtenstein
Zezwolenie na pracę wymagane od wszystkich obywateli EOG²
 Norwegia
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2009
2012
2012
2014
Państwa spoza EOG
 Szwajcaria
2014
2014
2014
2014
2014
2014
2014
2014
2016
2016
2022
Obywatel → może
być zatrudniony
w ↑ od roku
 Czechy Estonia Litwa Łotwa Polska Słowacja Słowenia Węgry Bułgaria Rumunia Chorwacja

¹Ponowne wprowadzenie przez Hiszpanię ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla Rumunii w 2011 roku.
²Rynek pracy w Liechtensteinie jest zamknięty dla cudzoziemców. Osoby chcące podjąć pracę w tym kraju muszą uzyskać pozwolenie. Liechtenstein nie stosuje rozwiązań przejściowych ustanowionych w traktacie akcesyjnym, lecz postanowienia zawarte w załączniku VIII do umowy o EOG[2].
³Ponowne wprowadzenie przez Szwajcarię ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla krajów grupy A8.

Ograniczenia wobec obywateli państw, które wstąpiły do UE w 2004 roku

Okresy przejściowe zostały wprowadzone na 7 lat, jednak zgodnie z zasadą "2+3+2":

  1. 2-letni okres przejściowy: 1 maja 2004 – 30 kwietnia 2006
  2. 3-letni okres przejściowy: 1 maja 2006 – 30 kwietnia 2009
  3. 2-letni okres przejściowy: 1 maja 2009 – 30 kwietnia 2011

Poszczególne kraje mogą zrezygnować ze stosowania kolejnych okresów. Wszystkie okresy przejściowe zostały zniesione z dniem 1 maja 2011 roku.

Pierwszy etap

W okresie 01.05.2004-30.04.2006 okresy przejściowe były stosowane przez:

  • większość starych krajów członkowskich (wszystkie poza Wielką Brytanią, Irlandią i Szwecją) dla 8 z 10 nowych krajów członkowskich (poza Maltą i Cyprem), które przystąpiły do wspólnoty 1 maja 2004 roku
  • trzy nowe kraje członkowskie (Polska, Słowenia, Węgry) na zasadzie wzajemności (dla tych krajów, które wprowadzą ograniczenia dla obywateli nowych krajów członkowskich).
  • Malta zastrzegła sobie prawo do późniejszego (przez okres do siedmiu lat od daty wstąpienia do UE) wprowadzenia okresów przejściowych wobec obywateli wszystkich państw UE w przypadku zaobserwowania problemów na swoim rynku pracy. Jeżeli w tym czasie równowaga maltańskiego rynku pracy zostanie zakłócona w stopniu zagrażającym stopie życiowej lub poziomowi zatrudnienia w danym regionie lub sektorze zatrudnienia, wówczas państwo może wprowadzić ww. ograniczenia. W tym celu, Malta utrzyma system pozwoleń na pracę w celu monitorowania swojego rynku pracy tak, aby z wyprzedzeniem kontrolować niepokojące sytuacje. Takie pozwolenia na pracę są wydawane automatycznie.

Drugi etap

  • W 3-letnim okresie przejściowym (01.05.2006-30.04.2009), ograniczenia zniosły: Portugalia, Hiszpania, Grecja, Finlandia i Islandia (1 maja 2006 r.), Włochy (27 lipca 2006 r.), Holandia (1 maja 2007 r.), Luksemburg (1 listopada 2007) oraz Francja (1 lipca 2008).
  • Ze stosowania okresów przejściowych wobec obywateli państw, które takie ograniczenia wobec nich utrzymują, zrezygnowały Słowenia (w maju 2006) i Polska (w styczniu 2007).

Trzeci etap

W trzecim etapie (01.05.2009-30.04.2011) ograniczenia zniosły Belgia, Dania i Norwegia (1 maja 2009). Austria, Niemcy i Szwajcaria utrzymały okresy przejściowe do końca 1 maja 2011 roku.

W 2012 roku Szwajcaria wprowadziła ograniczenia dla obywateli 8 państw Europy środkowo-wschodniej.

Ograniczenia wobec obywateli państw, które wstąpiły do UE w 2007 roku

Okresy przejściowe zostały wprowadzone na 7 lat, jednak zgodnie z zasadą "2+3+2":

  1. 2-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2007 – 31 grudnia 2008
  2. 3-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2009 – 31 grudnia 2011
  3. 2-letni okres przejściowy: 1 stycznia 2012 – 31 grudnia 2013

Poszczególne kraje mogą zrezygnować ze stosowania kolejnych okresów. Wszystkie okresy przejściowe muszą zostać zniesione z dniem 31 grudnia 2013 roku.

Pierwszy etap

  • Spośród dziesięciu państw, które rozszerzyły Unię w 2004 roku, jedynie Węgry i Malta zdecydowały się wprowadzić ograniczenia w dostępie do swych rynków pracy wobec obywateli Bułgarii i Rumunii.
  • Spośród 19 pozostałych państw, okresów przejściowych nie zastosowały tylko Szwecja i Finlandia.
  • Bułgaria i Rumunia zdecydowały nie wprowadzać ograniczeń dla żadnego spośród państw UE/EOG oraz Szwajcarii.

Drugi etap

  • w 2009 roku ograniczenia w dostępie do rynków pracy wobec obywateli Bułgarii i Rumunii zniosły: Dania, Grecja, Hiszpania, Portugalia i Węgry
  • w 2012 roku ograniczenia w dostępie do rynków pracy wobec obywateli Bułgarii i Rumunii zniosły:Irlandia,Islandia,Norwegia i Włochy

W roku 2011 Hiszpania wprowadziła ponowne ograniczenia w dostępie do rynku pracy dla Rumunii.

Przypisy

  1. Bułgaria: Wyrok na korzyść pary jednopłciowej (ang.). queer.pl, 2018-07-17. [dostęp 2018-07-21].
  2. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej → Praca za granicą → Liechtenstein. [dostęp 2010-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-10-05)].

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Croatia.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Finland.svg
Flaga Finlandii
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Flag of Liechtenstein.svg
Flag of Liechtenstein