Sylabizm
Sylabizm – najstarszy system numeryczny wiersza, wywodzący się ze średniowiecznego wiersza intonacyjno-zdaniowego.
- izosylabizm - stała liczba sylab w poszczególnych wersach.
- paroksytoniczna klauzula - akcent pada na przedostatnią zgłoskę w wyrazie kończącym wers.
- średniówka w wersach dłuższych niż 8-zgłoskowe.
Tendencja wersyfikacyjna:
- paroksytoniczna średniówka - akcent pada na przedostatnią zgłoskę w wyrazie przedśredniówkowym.
W poezji polskiej sylabizm to drugi chronologicznie system wersyfikacyjny po średniowiecznym wierszu intonacyjno-zdaniowym. Bliska izosylabizmu jest poezja Biernata z Lublina, reprezentując sylabizm względny. Dojrzałą postać wiersza sylabicznego ukształtował Jan Kochanowski, u którego występuje średniówka w środku wersu oraz rym żeński w klauzuli wersu. Od renesansu po oświecenie sylabizm jest głównym systemem wiersza polskiego. W okresie romantyzmu na materiale sylabizmu ukształtuje się sylabotonizm jako trzeci chronologicznie system wiersza polskiego.
Najpopularniejsze rozmiary wersu w wierszach sylabicznych to: trzynastozgłoskowiec (częsty w epice), jedenastozgłoskowiec i ośmiozgłoskowiec[1].
Sylabizm jako podstawowy system wersyfikacyjny występuje na przykład w literaturze francuskiej i serbskiej. W poezji francuskiej najważniejszym wzorcem jest aleksandryn, czyli dwunastozgłoskowiec ze średniówką pośrodku (6+6)[2]. Natomiast w poezji serbskiej podstawowym formatem jest dziesięciozgłoskowiec ze średniówką po sylabie czwartej[3]. W poezji czeskiej – jak podaje Jacek Baluch – występował od XIV wieku[4]. W XIX wieku ustąpił miejsca sylabotonizmowi, ale pozostał w poezji ludowej i dziecięcej[4].
Przypisy
- ↑ Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s.75-85.
- ↑ Roy Lewis, On reading French verse. A study of poetic form, Oxford 1982, s. 43-69.
- ↑ Przykładem może być linijka z cyklu o bitwie na Kosowym Polu: Slavu slavi srpski knez Lazare.
- ↑ a b Jacek Baluch, Piotr Gierowski: Czesko-polski słownik terminów literackich. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2016, s. 367. ISBN 978-83-233-4066-9.
Bibliografia
- Sylabizm: praca zbiorowa pod red. Zdzisławy Kopczyńskiej i Marii Renaty Mayenowej. Wrocław: 1978.
- Maria Dłuska: Studia z teorii i historii wersyfikacji polskiej. T. I. Warszawa: 1978.
- Adam Kulawik: Poetyka. Warszawa: 1990.
- Stanisław Furmanik: Mechanizm wierszy sylabicznych i ich modyfikacje. W: Stanisław Furmanik (teoretyk literatury): Podstawy wersyfikacji polskiej. Warszawa: 1947.Sprawdź autora:1.