Synagoga Ezras Izrael w Łodzi

Synagoga Ezras Izrael w Łodzi
Ilustracja
fot. Włodzimierz Pfeiffer
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Budulec

murowana

Architekt

Dawid Lande

Data budowy

1899-1904

Data zburzenia

10 na 11 listopada 1939

Tradycja

ortodoksyjna

Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, w centrum znajduje się punkt z opisem „Synagoga Ezras Izrael w Łodzi”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Synagoga Ezras Izrael w Łodzi”
Ziemia51°46′23″N 19°27′04″E/51,773000 19,451000

Synagoga Ezras Izrael w Łodzi, zwana Litwaków lub Wołyńską – nieistniejąca synagoga, która znajdowała się w Łodzi, przy ulicy Wólczańskiej 6[1][2]. W 1940 rozebrano ruiny[1].

Historia

Synagoga została zbudowana w latach 1899-1904, według projektu Dawida Lande. Przez długi czas za architekta synagogi uważano Gustawa Landau-Gutentegera. Łódzki regionalista, Patryk Robacha, wskazał jednak plany znajdujące się w Archiwum Państwowym w Łodzi, które jednoznacznie potwierdzają autorstwo Dawida Lande[3].

Plac przy Wólczańskiej 6 w końcu XIX wieku kupiła grupa żydowskich kupców. Budynek świątyni powstał na planie prostokąta. Od strony ulicy budynek oddzielony był od chodnika ogrodzeniem i cokołem. Miała trzy kondygnacje z podpiwniczeniem w przedniej części. Nad podwójnym wejściem był trójkątny szczyt z arkadowym fryzem, nad nim duża rozeta. Elewację podzielono gzymsami kordonowymi na trzy kondygnacje o licu pokrytym pasowymi boniowaniami i wypełnione w dwóch dolnych poziomach wysokimi arkadowymi oknami; środkową kondygnację wieńczył arkadowy fryz. W elewacji umieszczono okna o różnej wielkości, a na szczycie były małe wieżyczki zakończone kopułami. Synagoga miała dwa odrębne wejścia dla kobiet, którymi wchodziły na galerię babiniec. Na parterze znajdował się duży przedsionek, z którego prowadziły dwa wejścia do sali modlitw. Sala była oświetlona przez cztery okna z każdego boku. W jej centrum znajdowała się ośmiokątna bima i podwieszony strop. Powyżej Aron ha-kodesz, na wysokości 2. kondygnacji ściany wschodniej znajdowały się dwa świetliki. W 1940 rozebrano ruiny[1][2][4].

W chwili rozpoczęcia działalności synagogi zarządzana była przez stowarzyszenie "Ezras Izrael", które tworzyli Lejb Padwa i Tenszel Basz[2].

Podczas II wojny światowej, w nocy z 10 listopada na 11 listopada 1939 niemieccy okupanci spalili synagogę. Podczas niszczenia budynku Niemcy znęcali się nad rabinami synagogi, co opisał w Pieśni o zamordowanym żydowskim narodzie Icchak Kacenelson[2].

Plac po rozebranej synagodze pozostał nie zabudowany. Po dawnej synagodze nie ma tablicy pamiątkowej[4].

Przypisy

  1. a b c Maria Piechotka i Kazimierz Piechotka: Bramy Nieba Bóżnice murowane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLINWarszawa, 2017, s. 593, język polski, ISBN 978-83-942344-2-3
  2. a b c d SYNAGOGA PRZY ULICY WÓLCZAŃSKIEJ 6. synagogi.lodz.pl. [dostęp 2022-10-21].
  3. Archiwum Państwowe w Łodzi, „O postrojke Lazarem Magazanikom i Mojseem Kaganovskim v gorode Lodzi kamennoj 2h etaznoj evrejskoj molelni i kamennyh othozih mest”, syng. 39/1/0/4/7869
  4. a b VIRTUAL RECONSTRUCTION OF SYNAGOGUES IN LODZ - Ezras Izrael Synagogue – ul. Wolczanska 6 – the “colossal” synagogue; s:190-191. www.researchgate.net. [dostęp 2022-11-17].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie